حتی هزینه های معیشت و حق بیمه هنرمندان برای هنرمند تئاتر در ایام کرونا با سختی روبرو  شده که باید چاره ای برای آن اندیشیده شود ، ما نه تعاونی مصرف داریم و نه تعاونی مسکن و نه اتحادیه و یا شورای مستقل که صدای ما را به گوش همه برساند که هنرمند تئاتر را دریابید حتی زیر مجموعه هیچ تعاونی مسکن یا مصرفی هم قرار نگرفته ایم  .این جملات را یکی از دلسوزان تئاتر استان درباره ی شرایط هنرمندان این رشته ی سخت هنری می گوید،هنرمندی که با داستان مترسک بالا آمد و امروز بعد از زال سپید موی به دنبال واژه هایی برای دلگرمی هنرمندان تئاتر استان است.حسین عباس زاده، کارشناس ارشد کارگردانی نمایش ، هنرمند و معلم در عرصه های هنری تئاتر و نقاشی است. او متولد ۱۳۴۹ در بیرجند است که بیش از دو دهه از زندگی اش را در نمایش و تئاتر  گذرانده و از محضر اساتیدی چون مرحوم منصور همایونی ، مرحوم انوشیروان ارجمند ، رضا صابری و …تئاتر را از سال ۶۷ تاکنون به طور جدی دنبال کرده است . از مهمترین کارهای او شرکت در چند دوره جشنواره های بین المللی تئاتر عروسکی یونیما، جشنواره سراسری کودک و نوجوان و سی و یکمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر و چندین و چند دوره جشنواره های سراسری دانشجویان و منطقه ای و استانی ست که در بیشتر این رویدادها موفق به دریافت جایزه کارگردانی ، نویسندگی و  بازیگری کشوری -منطقه ای استان خراسان بزرگ شده است ، علاوه بر نمایش وی برگزاری اولین همایش نقاشی کودک و طراحی جوانان و نوجوانان در بیرجند و نخستین جشنواره هنرهای تجسمی بیرجند و تهیه و انتشار نشریه سه رنگ، رنگ آبه و خبر نامه های متعدد با موضوع هنرهای تجسمی و آموزش مداوم هنرجویان طراحی،  نقاشی در مراکز آموزش عالی بیرجند ،موسسه فرهنگی و هنری عرفان خراسان جنوبی و مدیر مسئولی آموزشگاه مهراب  و در چند سال اخیر همکاری با سایر موسسات فرهنگی و هنری بیرجند را عهده داربوده و همچنان نیز فعالیت می کند. چندی قبل نمایش «زال سپید موی» که روایتی  معروف و متفاوت از شاهنامه فردوسی است را به نویسندگی و کارگردانی این هنرمند هم استانی در چهاردهمین جشنواره تئاتر استان  به روی صحنه رفت و به این بهانه با او گفتگو داشتیم.

علاقه وافر به فرهنگ اصیل ایرانی

عباس زاده  عنوان می کند: علاقه من به فرهنگ اصیل ایرانی باعث شد تا نگارش زال سپید موی را آغاز کردم.  وی با بیان اینکه ماجرا در مورد تولد «زال از شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی» و رشد و پرورش او در دامن سیمرغ است، می افزاید: اولین اجرای نمایش زال و سپیده در هتل کوهستان و به پیشنهاد موسسه کودکان برتر بیرجند در حدود ۲۰ دقیقه اجرا شد. وی ادامه می دهد: غنای ادبی و دراماتیک شاهنامه به حدی بالاست که باعث شد که ماجرای زال در نمایش پر رنگ ترشده و  با بخش های ناپیدا ترکیب کنم و با عنصر خیال، ماجرای سپیدموی بودن او را به عنوان مسئله اصلی درام در نظر گرفته و به آن بپردازم و لایه های پنهانی را از دل این موضوع بیرون بکشم.موضوعی که بهانه ای شد برای اهمیت دادن به  جوان و رشد و بالندگی جوان در جامعه .

جایزه دوم نمایش مترسک در هفدهمین جشنواره بین المللی یونیما

وی در خصوص کارهای گذشته خود  با بیان اینکه گروه تئاتری ما خوشبختانه توانست در شهریور ۹۷  با نمایش مترسک در هفدهمین جشنواره بین المللی یونیما مبارک، حضور پیدا کند، می افزاید:  موفق به کسب جایزه دوم جشنواره از بین ۷۷ گروه شرکت کننده شد و از نگاه هیئت منتقدان به عنوان کار برگزیده اول شناخته شد. این نمایش قصه ای ساده و قابل لمس دارد که ارتباط پرنده ها با مترسک را با آیین های خراسان جنوبی تلفیق و نمایش می دهد.عباس زاده با اشاره به اینکه  نمایش مترسک  نقطه عطف بسیار خوبی  برای فعالیت گروه نمایشی مهراب شد افزود:  باید به تئاتر با عناصر ایرانی و آیینی توجه بیشتری بشود واین نوع نمایش را در بیرجند گسترش بدهیم. وی ادامه می دهد: بعد آن گروه، نمایش «قصه ماه پسر» را به کارگردانی و نویسندگی من  در اردیبهشت ۹۸ روی صحنه رفت. وی یادآور می شود:  همزمان گروه امیر مدنی در زمینه تئاتر کودک و نوجوان فعالیت می کردند و برادرم مهدی عباس زاده نیز و همراه با آقایان نخعی و قهستانی در آبان ماه سال گذشته نمایشی را درآمفی تئاتر گلبانگ از طرف گروه مهراب به روی صحنه بردند و سپس نوبت به اجرای نمایش زال سپیدموی در آذرماه ۹۸رسید که به تهیه کنندگی مریم یزدانی در سالن نمایش گلبانگ به روی صحنه رفت و با استقبال بی سابقه مردم روبروشد .این کارگردان هم استانی با بیان اینکه در تولید هر کار هنری ۱۰ در صد الهام و ۹۰ در صد خیال هنرمند بر پایه مطالعه و تحقیق و شناخت  نقش دارد خاطر نشان می کند: اگر تولید هنری به سمتی حرکت کند که بین عناصر سازنده آن هماهنگی و هارمونی خوبی برقرار شود زمینه قضاوت و داوری را از مخاطب خواهد گرفت و ما به یک اثر هنری و خلاقانه دست خواهیم یافت  و این مهم همیشه در تولید و اجرا مد نظر من و گروه ما بوده است  . عباس زاده با بیان اینکه  در شناخت یک اثر هنری فاخر مثلا تابلوهای هر هنرمند مطرح در تاریخ هنر دنیا مانند اثر شام آخر و یا مونالیزا از لئوناردو داوینچی هنرمند نقاش ، علاوه بر اینکه نسبت او را با جهانی که در آن زیست کرده را بیان می کند، ادامه می دهد: زمینه قضاوت و داوری آثارش  را از بزرگترین منتقدان و هنرمندان دنیا گرفته و هزاران صفحه کتاب در توصیف و شرح و تحلیل آن نوشته شده و  کمتر کسی می تواند از آن ایرادی بگیرد. به گفته وی این قبیل آثار هنری که کسی نتواند آز آن ایراد بگیرد آثار هنری فاخر و خلاقانه  هستند.اساسا کار خلاقانه یعنی کاری که تاکنون نبوده باید به این سمت حرکت کنیم نه اینکه تا بخشی از دیالوگ نمایشی یا بخشی از طراحی های هنری نمایشی  را در اینترنت جستجو کنیم نتایج از تجربه های دیگران بدست بیاید .وی با بیان اینکه آثار فاخر هنری جهانشمول بوده و  زبان بین المللی پیدا می کنند و در خدمت انسانیت هستند گفت، نباید تاریخ مصرف داشته باشند، عنوان می کند: با نمایش باید برایند اتفاقات جامعه ای باشد که در ان زندگی می کنیم و مصداق وسندی برای مطالعه فرهنگی باشد که در آن زیسته ایم و آیندگان به آن خواهند پرداخت.هنرمند هم استانی می گوید: من در بیرجند زندگی می کنم لذا شناخت من از جامعه خودم در اولویت هست. لذا نوشتن نمایش با شرایط کلان شهری مثل تهران که در آن تجریه زیسته ای ندارم تلاش خیلی دشواری خواهد بود چون شناخت من ازآن محیط اندک است. دنیا به دنبال شناخت داشته های فرهنگی ماست ، ما هر چقدر از فرهنگ و شناسنامه خودمان یعنی محیطی که در آن زندگی می کنیم فاصله بگیریم دچار سر در گمی خواهیم شد .او ادامه می دهد: به سبک وشیوه زندگی و داستان های عامیانه  مردم  در خراسان جنوبی  کمتر  به آن توجه شده و در صورتی که به  فراوانی و جود دارند و قابلیت دراماتیک داشته و موقعیت های خوب دراماتیک محسوب می شوند که با نگاه نقادانه قابل نگارش و تولید و اجرا هستند که از آن نباید غافل شویم .وی در خصوص نمایش زال ضمن اشاره به اینکه سام پدر زال حس دو دلی به جانش می افتد گفت: مبادا  سپیدی موی کودک موجب شرمندگی او در میان اقوامش شود،همین باعث شد کودک را در کوه البرز رها کند و‌تمهیدی شد تا به بخشی  از زندگی «نگارین» مادر زال پر رنگ تر توجه  کنم.عباس زاده عنوان می کند:  به طور مثال بخش هایی از درگیری نگارین با سام در مورد دور کردن کودک از محیط زندگی شان  را تخیل کردم و به کار افزوده شد .

احترام به اندایشه و آموزه های اخلاقی

این کارگردان می گوید: در قالب دیالوگ احترام به اندیشه جوان و توجه به آموزه های اخلاقی، انسانی سیمرغ که به زال آموزش می دهد از مهمترین محتوای مد نظرش برای نگارش این نمایش بود.  وی با بیان اینکه زال سپیده مو برای حضور در  هجدهمین جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی پذیرفته شد، بیان می کند: دو مرحله از انتخاب کار را پشت سر گذاشته ایم و منتظر نظر شورای بازبینی آثار هستیم. وی خاطر نشان می کند: این توضیح را بدهم که در آغاز کار متن پذیرفته شده و در مرحله دوم، شیوه اجرایی و طراحی عروسک ها و طراحی صحنه پذیرفته شد و حالا منتظر رای داوران بازبینی هستیم . عباس زاده با اشاره به اینکه  در تیم اجرایی این نمایش به لحاظ سنی افراد با تجربه و جوان و نوجوان حضور دارند که  میانگین سنی افراد این گروه ۲۷ نفره، بین ۱۵-۵۰ است، عنوان می کند: امیدواریم در جشنواره یونیما پذیرفته شویم. وی با اشاره به اینکه این نمایش به صورت تلفیق فرم وحرکت و بازی بازیگران و عروسک ها و با همراهی موسیقی مقامی و سنتی استان اجرا شد، خاطر نشان می کند:  در شیوه اجرایی نمایش از تعزیه، نقالی و پرده خوانی برای شیوه اجرایی  استفاده شده است.

نمایش تیره گرهای فردوس

عباس زاده با بیان اینکه  نمایش دیگر من، داستان تیره گرهای فردوس است، ادامه می دهد:  تیره گرها  که در قنات جهانی بلده فردوس مشغول کار هستند  و در مسیر حرکت  آب ، خاک رس را به آن اضافه می کنند و داخل آب می ریزند که این کار از تبخیر و ته نشین شدن آب جلوگیری می کند. به گفته وی کار و زندگی  این افراد اگر در زمره مشاغل سنتی استان در نظر بگیریم همچون میراب قابل احترام و ارزش و توجه هست . قطعا سروده هایی در حین کار می خوانند و مطمئنا زندگی ساده ای دارند  که صداقت و پاکی و زلالی آب را از قنات آموخته اند. آنها منتظر آواها و نغمه های آب  مادر چاه ها و  قنات هستند و سال ها به دور از هیاهوی زندگی ماشینی با آب زندگی کرده اند و آب  را می شناسند و داستان های زیبایی دارند.  عباس زاده عنوان می کند: .بعد از مطالعه زندگی این افراد و مصاحبه با آنها  و مطالعه بُعد مردم شناسی قنات بلده ابتدا قصد آن داشتم که داستانی از زندگی تیره گر را با زال ترکیب کنم و دو موقعیت را با هم به پیش ببرم اما هر کدام نمایشی مجزا شد .هنرمند هم استانی با بیان اینکه خراسان جنوبی به لحاظ مردم شناسی بسیار غنی و ناشناخته است، خاطر نشان می کند: چون گرایش بنده تئاتر ایرانی ست و تئاتر برای کودکان و نوجوانان و خصوصا تئاتر عروسکی ، قصد دارم، پایگاهی در مرکز بیرجند شناسی داشته باشم که در آنجا تعزیه خوانی، سیاه بازی و شو بازی و …دیگر نمایش های مردمی که در حال فراموش شدن است را احیا و در کنار تئاتر  اجرا نمایم.وی با اشاره به اینکه  اکنون اماکن در اختیار تئاتر بسیار محدود هست و با امکانات نازل، اما خوشبختانه با تعاملی که با انجمن هنرهای نمایشی استان هست این حداقل ها در اختیار هنرمندان هست ادامه می دهد: امیدوارم همه دستگاه های اجرایی و نهاد ها که فضایی در اختیار دارند به دور از بروکراسی اداری و قوانینی که خودشان برای استفاده از سالن ها وضع کرده اند با گروه های نمایشی همراهی بیشتری کنند و نگاه درآمدزایی از سالن ها را حداقل برای گروه های نمایشی که اعتباری در اختیار ندارند و هدفشان تولید کار فرهنگی ست تعدیل کنند و همراهی بیشتری داشته باشند .

بیشترین آسیب از کرونا را هنرمندان تئاتر و نمایش متحمل شدند

 عباس زاده عنوان می کند: بیشترین آسیب از کرونا را هنرمندان تئاتر و سینما متحمل شدند چون اجرای نمایش هایشان در این مدت  تعطیل شد  و حمایت دستگاه های متولی بسیار محدود و بعضا  صرفا اعطای تسهیلات بوده و وقتی سالن نمایش تعطیل هست از کجا باید اقساط را هنرمندان جوان پرداخت کنند؟ او بیان می کند: حتی هزینه های معیشت و حق بیمه هنرمندان برای هنرمند تئاتر در این ایام با سختی روبرو  شده که باید چاره ای برای آن اندیشیده شود ، ما نه تعاونی مصرف داریم و نه تعاونی مسکن و نه اتحادیه و یا شورای مستقل که صدای ما را به گوش همه برساند که هنرمند تئاتر را دریابید حتی زیر مجموعه هیچ تعاونی مسکن یا مصرفی هم قرار نگرفته ایم  .وی با اشاره به اینکه  تولید تئاتر بسیار کار پرزحمت و  زمان بر و مستلزم  سرمایه است می گوید: اگر از  تولید نمایش که کمک بزرگی به رفع مشکلات و معظلات می کند  به هر نحوی حمایت نشود نتیجه ای در بر نداشته و  از گردونه سبد فرهنگی مردم خار ج شده و جوانان فعال در این عرصه انگیزه خود را از دست می دهند.

جشنواره ها رویداد فرهنگی

وی ادامه می دهد: جشنواره اگر به جهت تبادل تجارب و اهداف زیبایی که روی کاغذ برای آن می نویسند باشد بسیار ارزشمندست.وی با اشاره به اینکه جشنواره ویترین عملکرد یک سال تجربه های جدید هنرمند ان است  نه صرفا  عملکرد آماری دستگاه متولی، ادامه می دهد: به نظرم تولید فرهنگی را نباید با معیار عدد و رقم و معیارهای  سنجش رشد اقتصادی که جنبه آمار و ارقام و نمودار دارد سنجید  و اندازه گیری کرد. من اگر در کار صنعتی هستم تعداد قطعاتی که می سازم قابل شمارش است چون کمی است و قابل محاسبه .اما تئاتر و مقوله های فرهنگی دیگر، کیفیت زندگی ما را می سازند و همانند جریان مداوم آب باید در حال حرکت و تولید باشد .عباس زاده می افزاید: تصور کنید جامعه ای با کمبود آب مواجه شود چه اتفاقی برای زیست آدمها در آن جامعه پیش می آید؟ لذا هنر لازمه زندگی و روح و حیات جامعه است و این فرهنگ هست که اقتصاد را هم می سازد . لذا سنجش و اندازه گیری کیفیت تولیدات تئاتری میزان تاثیر گذاری بر مخاطب و کشف تجربه های نو ، خلق و نوآوری آنچه قبلا وجود نداشته و تولید محتوی است نه کپی برداری محض از تولیدات دیگران که در اینترنت به فراوانی یافت می شود مثل معضل کپی کاری در طراحی و نقاشی کپی کاری از عکس با ذغال و محو کن و یک قلم مو را طراحی می دانیم و کپی کار را هنرمند .این تعاریف اشتباه است .وی یادآور می شود: با شیوع کرونا متاسفانه دو تولید واجرای دو نمایش گروه به نام های  «لبه تیغ تنهایی»» و «عصرانه ای برای سارا»»اسفند ماه گذشته متوقف شد و مستلزم شرایط بازگشایی سالن های نمایش و رعایت پرتکل های بهداشتی است .این کارگردان ادامه می دهد:  با این حال اعتقادم بر این است که تئاتر برپایه کنش شکل می گیرد و جدل دیالکتیک است و دیالوگ است نه منولوگ یا تک گویی.ماهنرمندان نیازمند برقراری گفتگوی مناسب با مخاطب هستیم، تئاتر قصه گویی نیست . او تاکید می کند: خاک خورده های صحنه و پیشکسوتان نباید از صحنه تئاتر دور شوند و هر هنرمند پیشکسوتی می بایست به تولید تئاتر باز گردد زیرا تجربه های پیشکسوتان کمک به حرکت جوانان می شود .رقابت را باید کنار گذاشت ،هنر عرصه رفاقت هاست هرچند اختلاف نظر و دیدگاه امری طبیعی ا ست. کاری