بهروزی فر – هفته گذشته شبکه مستند، یک مستند خیلی جالب از توفیقات هلند در زمینه صنعت گلخانه پخش کرد. مستند بسیار جالبی از تکنولوژی‌هایی که سبب شده این کشور که به سرزمین گل های بی نظیر مشهور است و در پرورش و تجارت گل مقام اول را در دنیا دارد، حالا عنوان دومین کشور صادر کننده محصولات کشاورزی بعد از آمریکا، بزرگترین صادرکننده گوجه فرنگی ، سیب زمینی و پیاز و نیز دومین صادرکننده سبزیجات دنیا را از آن خود کرده است. هلند، کشوری کوچک با حدود ۴۲ هزار کیلومتر مربع -تقریباً یک سوم خراسان جنوبی با ۱۵۱ هزار کیلومتر وسعت- است که البته در همین مساحت اندک ۱۷ میلیون نفر -تقریباً ۲۱.۵ برابر خراسان جنوبی – جمعیت دارد، این کشور تقریباً از تمام منابع سرزمینی و خاک که برای کشاورزی در مقیاس بزرگ لازم است، محروم می باشد، اما توانسته با استفاده از برخی تکنیک ها برداشت در سطح هکتار را به شدت افزایش دهد و از کمترین میزان آب و خاک، بیشترین بهره برداری را داشته باشد. تحقیقات میدانی درخصوص علل و عوامل مؤثر در این توفیق نشان می دهد؛ این جایگاه هلند در تولید محصولات کشاورزی، حاصل ترکیبی کارآمد از همکاری و همفکری میان مراکز علمی شرکت‌های تولیدکننده و کشاورزان می باشد، این بدان معناست که اصل دانش بنیانی در هلند به شدت مورد توجه قرار گرفته و ارتباط تنگاتنگی بین واحدهای تحقیقاتی و تولیدی وجود دارد، به گونه ای که یافته های قطعی مؤسسات تحقیقاتی و علمی در قفسه ها باقی نمی ماند و بدون هیچ درنگ و تأملی به دست کشاورزان و بهره برداران واقعی می رسد و کشاورزان و واحد های تولیدی هم با ایمان به یافته های علمی، این تجربیات پژوهش محور را ارج نهاده و به کار می برند تا راه بر خطاهای گذشته ببندند، این همان اصلی است که در خیلی مناطق کمتر شاهد هستیم و علیرغم ارائه راهکارهای منطقی و پیشنهادات استفاده از بذور اصلاح شده، اصرار کشاورزان همچنان بر تکرار شیوه های سنتی و بذور محلی است. یکی از نکات بسیار جالب توجه که در آن مستند مورد تأکید قرار گرفت، این بود که هلند در واپسین سال جنگ جهانی دوم، با قحطی شدید مواجه گشت و کمبود مواد غذایی موجب شد حدود ۲۰ هزار هلندی جان خود را از دست بدهند.این تجربه تلخ، توأم با پیش بینی های نه چندان روشنی در مورد آینده تأمین مواد غذایی در جهان- احتمالی که این روزها نیز به خاطر تحولات جهانی درموردش زیاد می شنویم-، هلندی ها را بر آن داشت تا به دنبال راهکارهایی برای حل معضل کمبود مواد غذایی باشند. تا اینکه تقریباً سه دهه قبل، دولت هلند برنامه ای ملی و جامع را برای توسعه کشاورزی پایدار در برنامه های توسعه ای این کشور گنجاند و حوزه های متولی را مکلف کرد با عملیاتی کردن این برنامه، با کاهش ۵۰ درصدی استفاده از منابع مورد نیاز، تولیدات کشاورزی را به دو برابر افزایش دهند. بهترین راهکار برای نیل به این هدف، کشت در بستر گلخانه بود، بنابراین کشاورزان هلندی با استفاده از این راهبرد و با کمک فناوری های مختلفی همچون نورافشانی مصنوعی و کاربرد شیوه های آب کشتی و هواکشتی توانستند علاوه بر محصولات کشاورزی معمول و رایج، در برخی از محصولات خاص که با اقلیم و خاک هلند سازگاری نداشته هم به تولید انبوه دست یابند. در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد محصولات کشاورزی در هلند به صورت گلخانه ای پرورش می یابند و کشاورزان با استفاده از سیستم های نوین آبیاری، مصرف آب در کاشت محصولاتی همچون گوجه فرنگی و سیب زمینی را تا ۹۰ درصد کاهش داده اند، این اتفاق در مصرف انرژی هم رخ داده، کشاورزان هلندی گلخانه های خود را به طریقی احداث می کنند که بتوانند به بهترین شکل ممکن از انرژی خورشیدی استفاده کنند. استفاده شیوه های جایگزین برای آفت کش ها هم ضمن این که هزینه خرید و تأمین آنها را کاهش داده، در کیفیت محصولات کشاورزی نقش بسزایی داشته است،کشاورزان هلندی مصرف آفت کش‌ها و بارور کننده های شیمیایی را به میزان ۶۰ درصد کاهش داده اند.نکته ای که همواره مورد توجه سیاست گذاران این کشور قرار داشته و دارد، کشت و تولید محصولات پرمصرف است، هلندی ها با اشراف به این که گوجه فرنگی، سیب زمینی و گندم هیچ گاه از اولویت مصارف دنیا خارج نمی شوند، جایگاه ویژه ای برای تولید این محصولات قائل شدند و از این طریق، اغلب کشورهای دنیا را به خود وابسته کردند. کشور هلند، مصداق خوبی برای الگوبرداری است، آن هم برای ما در استان خراسان جنوبی که چند سالی است احداث هزار هکتار گلخانه را در اولویت برنامه ها قرار داده ایم، خشکسالی منابع زیرزمینی استان را متأثر ساخته، کمبود آب بهترین توجیه برای استفاده از کشت های جایگزین است، منابع انرژی طبیعی به وفور در اختیار داریم و ۳۰۰ روز آفتابی را بهترین موهبت برای ا ین استان برشمرده اند، خاک به اندازه کافی داریم فقط لازم است برای باروری، غنی سازی و شوری زدایی آن در برخی مناطق اقدام عاجل انجام دهیم و…. خراسان جنوبی، استانی ناشناخته است با ظرفیت های بکر فراوان مغفول مانده که اگر آنها را دریابیم و درست بهره برداری کنیم، انگ محرومیت را برای همیشه از این استان، دور خواهیم کرد.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید