بهروزی فر
روزهای خاص و مناسبت های تقویمی، بهانه و فرصتی برای یادآوری برخی موارد و مرور بعضی شرایط است، بنا به آن چه مرسوم شده در روزها و هفته های اسم و رسم دار، مدیران و متولیان امر در هر حوزه مرتبط، اقدامات و برنامه های خود را طی یک سال گذشته تورق می کنند و با بریدن روبان و به زمین زدن کلنگ، این روزها را رنگ و لعاب می دهند. مرور و بررسی اقدامات گذشته می تواند چراغ راهی باشد برای شناخت موانع موجود و ارائه راهکارهایی برای رفع آنها که این هر دو، پیش نیاز توسعه و پیشرفت است. حالا در این میان، عنوانی که بیست و نهمین روز مهرماه را از دیگر ایام متمایز ساخته، روز ملی صادرات است، به همان رسم دیرینه مدیران، ما هم قرار است شده ها را بررسی کنیم و نشده ها را مورد نقد قرار دهیم. مرور کارنامه عملکرد مدیران دستگاه های اقتصادی استان را اگر بخواهیم با خبرهای چند وقت اخیر آغاز کنیم، این چند خبر بیش از بقیه چشم نوازی می کند. اواخر مرداد ماه امسال بود که به نقل از رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان این خبر منتشر شد که؛ حجم صادرات چهار ماه نخست امسال از طریق استان و ماده ۱۱۶ امور گمرکی (خروجی کل) ۱۸۶ میلیون دلار کالا به افغانستان و سایر بازارهای صادراتی بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش ۹۸ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین میزان خروجی کل استان به لحاظ وزنی یک هزار و ۴۹ تن کالا بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۳ درصد افزایش داشته است.
کمی بعد در اواسط شهریور ماه، مدیرکل گمرکات استان از صادرات ۲۳۴ میلیون دلاری کالا از طریق گمرکات خراسان جنوبی طی ۵ ماهه سال جاری گفته است که از نظر ارزشی ۲۳۴ میلیون و ۷۳۹ هزار و ۵۷۷ دلار و از نظر وزنی یک میلیون و ۳۳۳ هزار و ۴۸۰ تن بوده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ ارزش ۱۰۱ درصد و از لحاظ وزن ۵۰ درصد افزایش داشته و عمده این اقلام به کشورهای افغانستان، عراق، ترکیه، آذربایجان و تایوان صادر شده است. طبق این خبر، در همان مدت ۵ ماهه اول سال جاری ۲ هزار و ۴۹۵ دستگاه کامیون به وزن ۶۸ هزار و ۹۸۸ تن ترانزیت شده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر تعداد کامیون ۱۴ هزار و ۵۷۶ درصد و از نظر وزن ۱۶ هزار و ۲۴۸ درصد رشد را نشان می دهد. این کالاها از کشور اندونزی، چین، ترکمنستان، هندوستان، امارات، روسیه و ترکیه از طریق گمرک ماهیرود به کشور افغانستان ترانزیت شده است. حجم صادرات و ترانزیت استان به لحاظ وزنی و ریالی بسیار قابل تأمل است و بدون تردید توانسته نقش بسزایی نیز در توسعه استان به ویژه در مناطق مرزی داشته باشد.
واقعیت این است که خراسان جنوبی با بیش از ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان از ظرفیت بسیار بالایی برای رونق تجارت خارجی با این کشور، پاکستان و آسیای میانه برخوردار است و صادرات مرزی باید به عنوان یکی از اهرم های مهم اقتصادی برای ایجاد اشتغال و توسعه روابط تجاری، بیشتر مورد توجه قرار گیرد. یکی از مهمترین مزیت های تجاری خراسان جنوبی نسبت به دیگر استان‌های همجوار، ویژگی خاص ژئوپلیتیکی، داشتن بیشترین مرز مشترک با کشور افغانستان، وجود چهار بازارچه مرزی و همچنین قرار گرفتن این استان در مسیر کریدور شمال- جنوب و شرق به غرب کشور است که هر کدام از این ها به تنهایی می تواند از پیشران های توسعه به شمار آید. در این میان، بازارچه های مرزی به عنوان یکی از اهرم‌های مهم در ایجاد اشتغال و توسعه روابط تجاری با کشورهای همجوار در سال‌های گذشته به طور پیوسته، تأثیر قابل توجهی در فعالیت های اقتصادی کشور داشته، و اگر چه گاه کارکرد بازارچه ها در سطح کشور با برخی نارسایی ها همراه بوده است، اما این ظرفیت های ایجاد شده به نوعی مصداق حضور مستقیم مردم در امور اقتصادی منطقه هستند و تاکنون ضمن این که در ایجاد فرصت های شغلی متعدد نقش آفرینی کرده اند، توانسته‌اند در تحقق اهداف اقتصادی کشور همچون توسعه تجارت غیرنفتی نیز مؤثر باشند. تجربه های موفق استان خراسان‌جنوبی طی دو سال گذشته در بهره گیری از ظرفیت مرز و بازارچه های مرزی، نباید به همین وضعیت موجود بسنده شود، اگر بنای تکمیل زیرساخت های رفاهی و پی ریزی پروژه رفع نیازها و تأمین تجهیزات در این بازارچه ها کلید خورده و طی این مدت با جدیت مدیران استان پیشرفت خوبی داشته، باید در ادامه راه هم با تمام توان دنبال شود. پرونده این مهاجرت های معکوس و رونق مرز و اقبال عمومی به ماندن در مناطق مرزی و نگهداشت جمعیت باید همیشه باز بماند، چرا که در شرایطی این مهم به تدبیر استاندار وقت! و به همت مدیران در استان ما رقم خورده که به دلیل بالا بودن میزان بیکاری در مناطق شهری و روستایی، مهاجرت بخش عمده ای از بیکاران در مناطق شهری و روستایی به معضلی بزرگ برای جامعه و دولت تبدیل شده و دولتمردان و سیاست گذاران تلاش می‌کنند از هر ابزاری برای مقابله با این مشکل بهره بگیرند. بر هیچ کس هم پوشیده نیست که توسعه بازرگانی خارجی به ویژه صادرات، با دو اتفاق مهمی که رقم می زند، یکی ایجاد فرصت های شغلی مستقیم در بخش خدمات و اشتغال غیرمستقیم در بخش تولید، نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور دارد، با لحاظ این مسئله و همچنین در نظر داشتن این اصل که در شرایط موجود، مرزهای استان با اقبال دیگر استان های کشور مواجه شده و به گواه آمار، مرز ماهیرود در این اوضاع کرونایی، حتی یک روز غیرفعال نداشته، می طلبد که ظرفیت های شکل گرفته در مناطق مرزی و بازارچه های استان، حفظ شده و ارتقاء یابند تا به مرور با رونق هر چه بیشتر این نقاط حساس، توسعه اقتصادی هر چه بیشتر استان را شاهد باشیم.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید)
