نسرین کاری- اردیبهشت سال گذشته سه کودک و یک زن در شهرستان بیرجند مورد حمله سگ هار قرار گرفتند و تیرماه هم در حادثه دیگری یک قلاده سگ به سه زن و ۲ مرد در روستاهای خونیک و سیسکان بخش مرکزی این شهرستان حمله و آنها را مجروح کرد اما به دلیل شروع به موقع اقدامات درمانی هیچ کدام از این افراد در هر ۲ حادثه به هاری مبتلا نشدند.
به گفته مدیرکل دامپزشکی استان ۳۹ مورد گزیدگی انسان توسط حیوانات انتقال دهنده هاری به شبکه‌های دامپزشکی استان در سال ۱۴۰۲ گزارش شد که با توجه به نمونه گیری‌ از این حیوانات، بیماری هاری در ۲۵ مورد از نمونه‌ها تایید شده است.وی گفت: اما از ابتدای سال جاری تاکنون هیچ موردی از حیوان گزیدگی و هاری در استان نداشتیم که فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها، واکسیناسیون و هشدارهای دامپزشکی در این زمینه تاثیرگذار بوده است.توصیه کارشناسان دامپزشکی و بهداشتی این است که شهروندان هر حیوان گزیدگی را “هارگزیدگی” تلقی کنند و تمامی افرادی که توسط حیوان مورد گزش قرار می‌گیرند، برای انجام اقدامات پیشگیری به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنند.

۴ مورد فوتی ناشی از هاری در سال ۱۴۰۳ گزارش شده است
دکتر رضا محمودی زاوه دامپزشک هم استانی و مسئول پدافند غیرعامل و‌مدیریت بحران و کارشناس اداره نظارت بر بهداشت عمومی ‌مواد غذایی اداره کل دامپزشکی استان خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار آوا گفت: امسال و تا این زمان چهار مورد فوتی ناشی از هاری در کشور رخ داده است. دامپزشک بیرجندی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۲ موارد فوتی هاری ۱۸ مورد گزارش شد، ادامه داد: با اقدامات به موقع (ارجاع به مراکز مجهز شستشو و واکسیناسیون) نسبت موارد ‌هاری انسانی به میزان بروز حیوان گزیدگی (به عنوان یکی از ‌شاخص‌های مهم مراقبت حیوان گزیدگی) کاهش یافته است. وی با بیان اینکه ویروس هاری حتی از زخم‌های بسیار کوچک و در حد خراش و از طریق آلودگی مخاط هم می‌تواند باعث هار شدن فرد شود، ادامه داد: پس زخم هر چند کوچک (حتی خراش پوستی) باید فوری تحت درمان پیشگیری از هاری (شستشوی زخم و واکسیناسیون) قرار گیرد.

اصلی‌ترین راه سرایت بیماری هاری از طریق گاز گرفتن حیوانات
محمودی زاوه با بیان اینکه اصلی‌ترین راه سرایت بیماری هاری از طریق گاز گرفتن حیوانات است، اضافه کرد: در مورد گربه و گربه سانان از طریق پنجه کشیدن نیز بیماری هاری انتقال می یابد زیرا گربه دائماً مشغول لیسیدن پنجه‌هایش است و پنجه‌ها آلوده به بزاق می ‌شوند و در موقع پنجه کشیدن می تواند ویروس را از طریق خراش به انسان منتقل کند.
این دامپزشک با بیان اینکه بیماری هاری از راه پوست سالم قابل سرایت نیست، ادامه داد: اگر کوچکترین خراش یا زخمی در پوست وجود داشته باشد، قابل سرایت است. وی با اشاره به اینکه همه موارد حیوان گزیدگی چه اهلی و چه وحشی را حتی اگر حیوانِ گزنده، سگ دارای قلاده و سابقه واکسیناسیون کامل نیز باشد، تاکید کرد: باید هاری تلقی کرد و بیمار را به سرعت تحت اقدامات پیشگیری و درمان هاری قرار داد یعنی داشتن سابقه واکسیناسیون حیوان مانعی برای انجام «سرو واکسیناسیون» فرد نیست.

واکسیانسیون بیش از ۱۰ هزار قلاده سگ خراسان جنوبی در سال گذشته
دکترای دامپزشکی خراسان جنوبی یادآور شد: در سال 1402 تعداد ۱۰ هزار و ۴۸ قلاده سگ نگهبان، سگ گله و سگ بلاصاحب نگهداری شده در پناهگاه های شهرداری به صورت کاملا رایگان توسط شبکه های دامپزشکی و تعداد هزار و ۱۹۳ قلاده سگ و گربه خانگی به صورت بهادار توسط مراکز مایه کوبی خصوصی تحت پوشش مایه کوبی قرار گرفته است.
به گفته وی پیش بینی مایه کوبی این اداره در سال 1403 بر اساس آمار به روز دامی ۸ هزار و ۴۲۳ قلاده سگ می باشد. وی با بیان اینکه با توجه به هزینه‌های بالای سرم و واکسن هاری (هزینه واکسن برای هرفرد تقریباً ده میلیون ریال و هزینه سرم و واکسن برای هر فرد پنجاه تا صد میلیون ریال می‌باشد) ادامه داد: افراد در مواجهه با حیوانات رعایت احتیاط کامل را کرده و ضمن پرهیز از اذیت و دستکاری حیوانات از اقداماتی مانند رهاسازی زباله، غذا دادن به حیوانات ولگرد از تجمع حیوانات در محل‌های زندگی انسان جلوگیری کنند.

بیش از ۱۷۰۰ بیماری از طریق حیوان به انسان منتقل می شود
به گفته وی 1709 بیماری در جهان شناخته شده است که از این تعداد 832 عامل یعنی 49 درصد از طریق حیوانات به انسان منتقل می شود. محمودی زاوه با بیان اینکه طبق آمار دامپزشکی خراسان جنوبی، در سال 1402 تعداد 39 مورد گزیدگی دام توسط حیوانات انتقال دهنده هاری به شبکه های دامپزشکی استان گزارش شد، ادامه داد: با توجه به نمونه گیری های انجام شده از این حیوانات، هاری در 25 مورد از نمونه ها توسط آزمایشگاه تایید شده است از این تعداد 10 قلاده سگ، 12 قلاده گربه، 1 قلاده شغال، 1 قلاده روباه و 1 راس الاغ هار بوده اند.

توصیه های مهم بهداشتی در خصوص بیماری هاری
وی یادآور شد: در صورت مواجهه با حیوانات مشکوک، موارد ذیل را جدی گرفته و هر گونه مورد مشکوک به هاری در دام، هر چه سریعتر به شبکه های دامپزشکی گزارش شود.
وی با تاکید بر اطلاع رسانی در خصوص هر گونه حمله وحوش به انسان به شبکه بهداشت و دامپزشکی.، ادامه داد: واکسینه نمودن حیوانات خانگی در درمانگاه های دامپزشکی و پرهیز از هرگونه تماس با حیوانات وحشی، ولگرد و حتی حیوانات اهلی غیر واکسینه بر علیه هاری از جمله اقدامات پیشگیرانه می باشد.
محمودی زاوه با اشاره به جلوگیری از رها کردن یا بیرون بردن و پرسه زدن حیوان خانگی خود در خارج از منزل، یادآور شد: در صورت هر گونه گزش انسان توسط حیوانات بلافاصله محل زخم را 15تا20 دقیقه با آب و صابون شست و شو داده سپس با آب معمولی صابون زدایی و بعد از ضد عفونی با الکل یا بتادین سریعا به مراکز بهداشت برای دریافت سرم و واکسن ضد هاری مراجعه کنید. این دامپزشک خاطر نشان کرد: در صورت مشاهده هر گونه رفتار غیرعادی یا علائم عصبی خصوصا عدم تعادل، لنگش، یا فلجی دام، بیماری هاری را مد نظر قرار داده و مورد را به درمانگاه های دامپزشکی یا شبکه دامپزشکی گزارش دهند.
هاری پرهزینه ترین بیماری مشترک
وی با بیان اینکه هاری یک بیماری ویروسی است که سیستم عصبی پستانداران و از جمله انسان را درگیر می‌کند، ادامه داد: این بیماری درمان ندارد و انسان یا فرد مبتلا به این بیماری بدون شک از بین خواهد رفت. دامپزشک هم استانی با بیان اینکه ویروس این بیماری در بزاق حیوان مبتلا وجود دارد و از طریق گاز گرفتن منتقل می‌شود، اظهار کرد: البته عامل بیماری که در بزاق و ترشحات دام بیمار وجود دارد در صورت ورود به سلول های مخاطی بینی، سیستم تنفسی، چشم و پوست زخمی نیز می تواند ایجاد بیماری کند.

انتقال بیماری از طریق خراش پوست هم ممکن است
وی خاطر نشان کرد: همچنین با توجه به اینکه گربه معمولا پنجه خود را با ترشحات دهانی خود آغشته می کند و ناخن گربه ی بیمار نیز دارای ویروس عامل بیماری است؛ به همین علت احتمال انتقال بیماری از طریق خراش پوست توسط گربه نیز ممکن می باشد .
وی عنوان کرد: ناقلین این بیماری در طبیعت معمولا شغال، گرگ، خفاش، روباه، راکون و راسوها و در جوامع شهری و روستایی بیشتر سگ‌ها و گربه‌ها هستند.
وی با بیان اینکه سرایت بیماری به حیوان یا انسان بیشتر از 95 درصد از طریق گاز گرفتن یا خراش پوستی ناشی از پنجه کشیدن می باشد، اضافه کرد: در سال 1402 در کشور ما حدود 64 درصد گزیدگی های انسانی توسط سگ ، حدود 34 درصد توسط گربه ، حدود2 درصد توسط دیگر حیوانات اهلی و کمتر از1 درصد توسط حیوانات وحشی بوده است .

۱۱۵۵ مورد گزیدگی در شهر بیرجند سال گذشته
محمودی زاوه یادآور شد: باتوجه به اینکه بطور متوسط سالانه در کشور ۲۵۶ هزار سگ گزیدگی وجود دارد و هزینه هر نفر برای درمان و پیشگیری حداقل 108 دلار می باشد سالانه 1280 میلیارد تومان صرف پیش گیری از هاری می گردد. دک دامپزشک هم استای عنوان کرد: آمار حیوان گزیدگی در خراسان جنوبی در سال 1402 تعداد ۳ هزار و ۹۳۷ مورد بوده است که تعداد هزار و ۱۵۵ مورد مربوط به شهرستان بیرجند می باشد.
دامپزشک هم استانی اظهار کرد: نکته مهم در بررسی مرگ بر اثر هاری 112 نفر از سال 1374 تا 1388 در کشور این است که علت مرگ 69 درصد آنها به دلیل عدم آگاهی افراد گزیده شده از این بیماری و در نتیجه ی عدم مراجعه به مراکز درمانی برای واکسن و سرم تراپی بوده است.