دادرس مقدم – در «دومین نشست منطقه‌ای
دیپلماسی استانی حوزه شمال‌شرق کشور» که با حضور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس، عباس عراقچی وزیر امور خارجه، سید رضا صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و ۱۱ سفیر ایران در کشورهای همسایه برگزار شد، محور اصلی بحث، تقویت رابطه استان‌ها با همسایگان و کاربست دیپلماسی اقتصادی در سطوح محلی بود.
وزیر امور خارجه با تأکید بر اینکه «کشورهای
همسایه راه تنفس ما در شرایط تحریم هستند»، گفت که «میزان تجارت ایران با هر کشور همسایه‌اش، بیش از کل تجارت ایران با اروپا است». عراقچی تأکید کرد که اولویت اصلی وزارتخانه متبوع‌اش «همسایگان» هستند و پس از آن «همسایگان با فاصله بیشتر» در دستور کار قرار دارند. او افزود: «بسیاری از مسائل دوجانبه در مناطق مرزی استان‌ها قابل بررسی و رفع است». همچنین وی خاطرنشان ساخت: «در مرزهایی که کالا
و مسافر تردد دارد، تروریست و قاچاقچی عبور نمی-کند؛ اگر مسئولان محلی در استان‌های مرزی به تفاهمات مرزی برسند، مرزها به مرزهای صلح تبدیل می‌شوند». وزیر امور خارجه همچنین تصریح کرد که مقصود
از «دیپلماسی استانی»، نه تفویض سیاست خارجی به استان‌ها، بلکه تفویض اجرای سیاست‌های خارجی در سطح استان است.
معرفی ظرفیت‌ها؛ زعفران
معدن، گردشگری
در این نشست، وزیر امور خارجه به ظرفیت‌های
منطقه‌ای نیز پرداخت و به عنوان نمونه به «زعفران» اشاره کرد:«در سال ۲۰۰۱ در فنلاند، شربت زعفران با برچسب «ضد افسردگی» سرو و با صف طولانی فنلاندی‌ها
برای آن مواجه شدیم».او تأکید کرد که استان‌ها باید کالاهای تولیدی خاص خود را تبلیغ و برای آن‌ها پیوست رسانه‌ای و اقتصادی در کشورهای هدف تهیه کنند.وی
پیشنهاد کرد که استانداران دارای معاون بین‌الملل باشند و مسئول دفتر وزارت خارجه
در استان‌ها در حد معاون دیپلماسی استاندار منصوب شود تا نقش محلی تقویت گردد.
استاندار خراسان جنوبی نیز ، در این همایش به تشریح ظرفیت‌های استان پرداخت و گفت که استان را «مهد علم، فرهنگ و دیانت» می‌داند چرا که از ۱۱ پدر علم کشور، شش نفر از این استان هستند. ، سید محمدرضا هاشمی افزود: از مجموع ۷۵ نوع ماده معدنی کشور، ۵۱ نوع آن در استان شناسایی شده و منطقه طبس دارای بزرگ‌ترین ذخیره زغال‌سنگ خاورمیانه با بیش از ۹۰۰ میلیون تُن است.استاندار با اشاره به اینکه استان «پایتخت بنتونیت ایران» است و در منطقه سرایان پنج معدن فعال طلا دارد، اظهار داشت: سال گذشته بیش از ۷ همت از محل فروش طلای تولیدی استان درآمد کسب شد.در حوزه کشاورزی نیز وی گفت: «۹۸ درصد زرشک جهان به‌دست ۷۵ هزار کشاورز خراسان جنوبی تولید می‌شود». همچنین در شش‌ماهه دوم سال گذشته، از مبلغ ۱ میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار صادرات ایران به افغانستان، ۳۸ درصد از مرز ماهیرود خراسان جنوبی انجام شده است.استاندار همچنین به پروژه راه‌آهن چابهار-زاهدان-بیرجند-یونسی-گناباد اشاره کرد و گفت این محور «اولویت حیاتی» استان برای امنیت و توسعه اقتصادی شرق کشور است.
مرز، ترانزیت، فرصت
هاشمی با بیان اینکه روزانه بیش از ۱ هزار و ۵۰۰ کامیون از مرز ماهیرود تردد دارند، خاطرنشان کرد: در سه‌ماهه نخست سال جاری، بیش از ۳۱ هزار کامیون با وزن مجموع بیش از ۷۵ هزار تُن کالا از این مرز عبور کرده‌اند. وی تأکید کرد: «کوتاه‌ترین مسیر زمینی بین بندرعباس و افغانستان از طریق مرز ماهیرود می‌گذرد که حدود ۴۰۰ کیلومتر کوتاه‌تر از مسیرهای دیگر است».
استاندار اضافه کرد: با صدور مجوز رسمی فعال‌سازی مرز یزدان، تحولات چشمگیری در حوزه صادرات به افغانستان رخ خواهد داد و فرصت‌های تازه‌ای برای فعالان اقتصادی استان فراهم می‌شود.
گردشگری، میراث و دیپلماسی فرهنگی
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در این نشست اظهار داشت که سفیران ایران در کشورهای دوست و همسایه می‌توانند در جذب گردشگر به ایران کمک کنند. وی گفت: گردشگران از پنج حوزه مهم منطقه آسیای‌میانه و قفقاز، ترکیه، پاکستان، حوزه خلیج فارس، از عراق تا عربستان علاقه‌مند به حضور در ایران هستند. همچنین از چین، هند و روسیه به‌عنوان «مجموعه هدف» یاد کرد. صالحی‌امیری گفت: مجلس در برنامه هفتم به پنج مشوق گردشگری مجوز داده و آیین‌نامه مشوق‌ها تنظیم شده که بی‌سابقه است و می‌تواند منجر به تحول در گردشگری شود. وی افزود: واردات ۲۰۰ قلم کالای اساسی مورد نیاز هتل‌ها با عوارض و گمرک صفر خواهد بود. در حوزه گردشگری استان خراسان جنوبی نیز ظرفیت قابل توجهی وجود دارد و آماده‌سازی زیرساخت اقامتی و جذب مخاطب خارجی یکی از اولویت‌هاست.
دیپلماسی اقتصادی به‌مثابه
ابزار توسعه استانی
در میزگرد «همکاری‌های استانی، تجاری و مناطق آزاد» نیز که در همان نشست برگزار شد، تأکید شد بر لزوم تفویض اختیارات به استان‌ها، گسترش همکاری‌های منطقه‌ای، تسهیل تجارت و توسعه مناطق آزاد مشترک.
دبیرکل کمیته ایرانی ICC (اتاق بازرگانی بین‌المللی) در این جلسه گفت که اتاق‌های بازرگانی کشور باید در زمینه‌های حقوقی، علمی و مذاکرات بین‌المللی ظرفیت‌های خود را ارتقا دهند. توجه به نقش بخش خصوصی در دیپلماسی اقتصادی استانی، یکی از محورهای مشترک بود.
خراسان جنوبی؛ دروازه صادرات
ایران به افغانستان
استاندار تصریح کرد: این استان بیشترین سهم صادرات ایران به افغانستان را به خود اختصاص داده است. وی گفت: استان خراسان جنوبی نقش برجسته‌ای در تجارت افغانستان دارد و ۴۰ درصد از صادرات کشور به افغانستان از این استان انجام می‌شود. وی از فعال شدن ۵۱ سرمایه‌گذار افغانستانی در منطقه ویژه اقتصادی مرز ماهیرود طی یک سال گذشته خبر داد و ابراز امیدواری کرد که استان با بهره‌گیری از ظرفیت مرز و زیرساخت‌هایش، به قطب تجارت مرزی تبدیل شود.
نشست منطقه‌ای دیپلماسی استانی در حوزه شمال شرق، با محوریت استان خراسان جنوبی، نشان داد که ترکیب «ظرفیت‌های بومی» و «ابزارهای دیپلماسی اقتصادی» می‌تواند مسیر جدیدی در توسعه منطقه‌ای بگشاید. استان خراسان جنوبی با منابع معدنی گسترده، تولید کشاورزی ممتاز، موقعیت مرزی کلیدی، و زیرساخت‌های در حال توسعه، نمونه‌ای از مقصدی است که می‌تواند از طرح «دیپلماسی استانی» بهره‌مند شود. اگرچه چالش‌هایی مانند مدیریت زیرساخت‌ها، فرآوری محصولات تولیدی، و ارتقای نقش بخش خصوصی وجود دارد، اما حمایت نهادهای کلان کشور، همراه با فعال شدن دیپلماسی منطقه‌ای، فرصت‌های بی‌سابقه‌ای را پیش‌روی می‌گذارد. آنچه اکنون مهم است، هماهنگی بین دولت، استانداری، بخش خصوصی و دستگاه‌های دیپلماسی است تا ظرفیت‌ها به واقعیت تبدیل شوند. با استمرار و تعمیق دیپلماسی اقتصادی به سطح استان‌ها، استان‌هایی مانند خراسان جنوبی می‌توانند نه فقط نقش همسایگی را ایفا کنند، بلکه به کانون‌های تولید، صادرات و تعامل بین‌المللی تبدیل شوند؛ مسیر توسعه که هم‌افزای امنیت، اقتصاد و فرهنگ است.
