کاری – بار دیگر محرم از راه رسید و شهر و روستاهای سراسر کشور حال و هوایی عجیب به خود گرفته است، پیر و جوان، زن و مرد، کودک و نوجوان همه در هیات‌ها به تکاپو افتاده و بار دیگر نغمه‌های عاشقانه حسین (ع) نقل محفل‌شان شده است، همه همدیگر را پیدا می‌کنند، محرم مقصد مشترک همه است، اینجا عشق توزیع می‌شود.بیرق‌ها و علم‌های سیاه و گاه سبزرنگ بر در و بام تکایا، مساجد، خانه‌ها، مؤسسه‌ها، ادارات و معابر برافراشته می‌شود و اکثر اهالی شهرها و روستاها لباس ماتم بر تن است. .آیین‌های عزاداری ماه محرم مطابق با رسوم، آداب و سنن در مناطق مختلف استان خراسان جنوبی برگزار می‌شود که در همه این آیین‌ها می‌توان جلوه‌ای از شور و اشتیاق و محبت به سالار شهیدان را مشاهده کرد.

عزاداری به قدمت یک قرن در حسینیه کبابی
حسینیه کبابی یکی از بناهای تاریخی در شهر بیرجند و از بناهای بسیار با ارزش اواخر قاجار – اوایل پهلوی است که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و بنا به وصیت واقف آن هر سال در ایام محرم با اجرای آیین چادرپوشان آماده عزای حسینی می‌شود.این اثر یکی از خانه‌های اصلی بافت تاریخی شهر بیرجند بوده که دارای سردری زیبا با تزئینات آجرکاری دوره پهلوی است. خانه و حسینیه کبابی محل استقرار هیئت ابوالفضلی از اولین هیئت‌های بیرجند بوده که دارای پرده نقالی است و در گذشته در دهه اول محرم پرده‌خوانی داشته‌اند.در زمان قدیم عزاداری امام حسین(ع) در خانه‌هایی برگزار می‌شد که توسط مالکین وقف شده و به آنها «حسینیه» می‌گفتند. یکی از این حسینیه‌ها خانه کربلایی غلامرضا کبابی از افراد مشهور شهر بیرجند بود که خانه مسکونی‌اش در محله خیرآباد و در نزدیکی «مصلی» را وقف کرد.از زمان‌های قدیم تاکنون هر سال از روز سوم تا ۱۲ محرم جلسات عزاداری و روضه‌خوانی در این حسینیه برگزار می‌شد و اکنون به همان روال قدیم و با همان شیوه توسط بانیان و وابستگان مرحوم، این مجالس به سبک و سیاق قدیم برگزار می‌شود.بر اساس مستندات شفاهی و تاریخی قدمت این مراسم بیش از ۱۰۰ سال است و در روز اول محرم همه بانیان با همکاری هم برای آماده سازی حسینیه اقدام به آیین چادرپوشان حسینیه می‌کنند.

مراسم عماری پوشی(عماری آرایی)
یکی از مراسم و آئین های سنتی شهرستان بشرویه می باشد که توسط بانوان اجرا می شود.عماری(ommari) آن چه بر پشت پیل نهند و در آن نشینند و آن منصوب است به عمار، صندوق مانندی که برای نشستن سوار آن را برروی پشت شتر یا فیل می گذارند و آن محمل و هودج هم می گوینداین مراسم از قدیم الایام اجرا می شده است و قدمت آن به بیش از صد سال می رسد. مراسم توسط بانوان در روز اول ماه محرم و در محل سرای سرکه که از بناهای تاریخی شهرستان بشرویه می باشد برگزار می گردد. قبل از شروع مراسم سوگواری خواندن و قرائت ادعیه به عنوان مقدمه و ورپوشی عماری (پوشاندن عماری به وسیله پارچه) انجام می شود. اسکلت عماری به علت استحکام و دوام بیشتر از چوب درخت چنار یا گردو درست می شود. بانوان به وسیله پارچه هایی که مخصوص همین کار می باشد و توسط مردم به عنوان نذر اهدا می شود عماری را می پوشانند و به وسیله نخ و سوزن می دوزند. در اسکلت عماری، قسمت بالای آن دارای یک زوایه ای است که این زاویه نمادی از خمیدگی حضرت زهرا(س) در مصیبت امام حسین(ع) می باشد. 14 چادر در رنگ ها و نقش های مختلف به نیت 14 معصوم انداخته و اطراف آن را با سوزن و نخ می دوزند. بعد از این مرحله آینه در جلوی عماری نصب می کنند.

آئین و مراسم علم بندان
علم مهم ترین وسیله در اجرای مراسم سوگواری محرم به شمار می رود در هر یک از نقاط استان هر یک از علم ها را به نشانه امام حسین (ع) و اصحابش نامگذاری کرده و هر علم را نمادی از آن شخصیت می پندارند.مراسم علم بندان یا عقد علم در بیرجند و برخی مناطق دیگر استان در غروب آخرین روز ماه ذی الحجه انجام می شود که نشانه شروع مراسم ماه محرم هست. در برخی روستاها این مراسم در روزهای پنجم، ششم و هفتم محرم آغاز می شود و علت آن را ورود اهل بیت به کربلا ذکر می کنند.علم ها اغلب بانی و علمچی دارند که صاحب علم محسوب می شوند. این کار به طور موروثی از پدر به پسر بزرگ تر خانواده می رسد.. روز علم بندان مردم را به وسیله چاووشی خوانی یا اعلام از بلندگو آگاه می سازند پس از جمع شدن مردم، بزرگان و سادات محل لباس ها، دستمال، پارچه ها و توغ towq علم را می بندند و در حین کار اسپند دود می کنند، یک نفر چاووشی می خواند و دیگران صلوات می فرستند.این آئین با شماره 627 در فهرست میراث معنوی کشور(ناملموس) به ثبت رسیده است
نوای صلات حسینیه
حاج علی اشرف بشرویه و آغاز سوگواری امام حسین علیه السلام
حاج علی اشرف بشروی در حسینیه ای که در مرکز محله میان ده بشرویه ساخت خود نیز بانی مراسمی شد که پس از 4 قرن با همان سیاق اولیه و همان سوز جانسوز سال به سال اجرا می گردد.سید امیر سلیمانی رباطی مسئول میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان بشرویه گفت: سبک عزاداری حسینیه حاج علی اشرف بر طبق اسناد بجای مانده توسط بانی حسینیه پایه ریزی می شود مراسمی جامع و شاخص که آغاز رسمی محرم را با نوای صلاتی که در پشت حسینیه توسط خدما، سادات و نقبای حسینیه اجرای می شود به همگان اعلام می کنند.مسئول شهرستان بشرویه گفت: در گذشته ها که امکانات و تکنولوژی مدرن جایی در زندگی مردم نداشته و به تبع آن شروع یک مراسم یا پایان مراسم توسط افراد عامه ناشناخته بوده گروهی از نجبا و علما با تسلطی نسبی که بر اجرام آسمان و یا نسخه ها و کتبی که در این زمینه داشته اند معمولا ایام سال و مراسمات آیینی را به مردم اعلام می کرده اند و اینجاست که حاج علی اشرف در مجموعه آیینی حسینیه، ابتدای آن را با صلات مرقوم می نماید.سلیمانی رباطی افزود: قبل از مراسم صلات‌کشی، خدمه حسینیه حاج علی اشرف با آماده کردن فضای حسینیه، قدم اول را برای اجرای رسوم پایه‌گذاری شده بانی فراهم می‌کنند و با تجمع مردم داخل حسینیه یک یا دو نفر از سادات در حالی که چاوشی می‌کنند برای چند مرتبه به دور حوض می‌چرخند و همراه با نوای زیبای چاووشی‌خوان‌ها حسینیه را به مقصد پشت بام ترک می‌کنن، چاوشی خوان با سبک سنتی اشعار محتشم کاشانی را قراعت می کند و همگان را به سوگ و ماتم دعوت می نماید.۱۵۰ ویژه‌برنامه در ماه‌های محرم و صفر در موزه‌ها، پایگاه‌های میراثی و اماکن فرهنگی‌تاریخی برگزار می‌شود. مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری گفت: در آستانه فرا رسیدن ماه محرم، ماه عزای حسینی(ع)، برنامه‌های مناسبتی موزه‌ها، پایگاه‌های میراثی و اماکن فرهنگی‌تاریخی تحت اشراف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اعلام شد.هادی شاهوردی یادآور شد: این برنامه‌ها که حدود ۱۵۰ عنوان را شامل می‌شود، عناوینی همچون برپایی نشست‌های تخصصی، برگزاری نمایشگاه‌های عکس، برپایی نمایشگاه‌های اشیاء موزه‌ای و نقاشی قهوه‌خانه‌ای، اجرای تعزیه و آیین‌های محلی نظیر علم‌بندی، دمام زنی، گل‌مالی، چوب‌زنی و تشت گذاری را شامل می‌شود.