آدینه – به مناسبت هفته سلامت روان ، گفتگویی با یکی از اساتید روانشناسی استان داشتیم تا تاثیرات ارتباطات سالم را در سلامت روان افراد جامعه بررسی نماییم.

تعریف سلامت روان چیست؟
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که سلامت روان چیست؟ گفت: در سازمان جهانی بهداشت ، سلامت تنها نبود بیماری یا معلولیت نیست بلکه یک حالت بهینه ی خوب بودن چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ روانی و اجتماعی تعریف شده و در واقع می گوید سلامت روان به سلامت شناختی، رفتاری و عاطفی اشاره دارد .دکتر مریم فرسی ادامه داد: بهداشت روانی درباره ی این است که افراد چگونه فکر کنند، چگونه احساس کنند و مطابق آن چگونه رفتار کنند. در واقع حالت هایی شامل خوب بودن ذهنی یعنی ذهن سالم داشته باشیم و در نتیجه ی آن افکار سالم داشته باشیم، احساس کارآمدی داشته باشیم ، درک خود کارآمدی داشته باشیم، احساس استقلال و خودمختاری، احساس کفایت و شایستگی ، خودشکوفایی توانمندی های فرد و وابستگی میان نسلی داشته باشیم. این ها همه فاکتور های سلامت روان هستند که باید به آن توجه ویژه داشت.

ازدواج های دیرهنگام و تاثیر آن بر ایجاد شکاف نسلی
وی در ادامه به اهمیت وابستگی بین نسلی اشاره کرد و گفت: در جامعه ی امروز ما مسئله ی وابستگی میان نسلی بسیار مهم است چرا که که با افزایش تفاوت سن بین پدر و مادر و فرزندان این وابستگی در خطر بوده و سلامت روان افراد را تحت تاثیر قرار داده است. علت این تفاوت سن های زیاد ازدواج های دیر هنگام و فرزند دار شدن های دیر هنگام است که شکاف نسلی را به دجود آورده است. با افزایش تفاوت سن پدر و مادر با فرزند ، تعامل بین آنها کاهش می یابد و کم کم فرزند احساس می کند که درک نمی شود و به دنبال جایگزین های دیگر میگردد و از آن جایی که جایگزین مناسب و کاملی برای این ارتباطات مهم وجود ندارد تنهاتر می شود.

ایجاد «سندرم آشیانیه خالی» در پی کاهش تعداد اعضای خانواده
این استاد دانشگاه و مشاور مدرسه ادامه داد: از طرفی تعداد کم فرزند و درگیری های فرزندان و حتی کاهش تعداد نوه باعث می‌شود پدربزرگ و مادربزرگ ها دچار سندروم آشیانه خالی شوند.چرا که فرزندان از خانه رفته اند و در دراز مدت دچار افسرده‌ی می شوند. در حالی که حضور نوه ها و فرزندان و ارتباطات گرم و صمیمی در خانواده از ناراحتی های روحی جلوگیری می‌کند .

سلامت روان مانند عینکی است که اگر سالم باشد ، درست میبینیم
دکتر مریم فرسی افزود: انسان موجودی اجتماعی است ما انسان ها دو حافظه ی شناختی و هیجانی داریم . حافظه ی هیجانی را از بدو تولد داریم که در ناحیه ی امیگدال قرار دارد اما حافظه ی شناختی در هیپوکامپ قرار دارد. حافظه ی هیجانی تجربه های هیجانی زا در خود ذخیره می کند و از ابتدای به دنیا آمدن وجود دارد اما حافظه ی شناختی از پنج سال به بعد تکامل پیدا می‌کند.وی در ادامه سلامت روان را به یک عینک تشبیه کرد که اگر سالم باشد ما درست می بینیم ، تحلیل میکنیم، فکر میکنیم و در نهایت درست عمل خواهیم کرد اما اگر شکسته باشد تصاویر را مبهم و نا موزون می بینیم . وقتی شخص سالم باشد همه چیز را درست می بیند، اطرافیان خود را خوب می بیند، روابط خود را درست درک می‌کند و این ها باعث می شود درست و سالم زندگی کند . اما اگر سلامت روان او تهدید شده باشد یا آسیب دیده باشد عینک او شکسته است که موجب می شود تصاویر را نادرست ببیند و این تصاویر مبهم ، تصورات مبهم و غلطی را به وجود می آورند که موجب می شود زندگی شخص تحت تاثیر قرار بگیرد.
جسم و روان ، تاثیرات دو سویه ای
بر یکدیگر دارند
استاد دانشگاه در رابطه با اهمیت سلامت روان گفت: سلامت روان سالم کمک می‌کند که ما با استرس های زندگی کنار بیایم و از نظر جسمی حتی سالم باشیم. همانطور که می دانید جسم و روان روی هم تاثیر دو سویه دارند و هر کدام که ناسالم باشد بر روی سلامت دیگری تاثیر می گذارد .دکتر مریم فرسی در اهمیت سلامت جسم و تاثیر آن بر روی روان گفت؛ سلامت جسمی تاثیر مستقیمی بر سلامت روان داشته و می تواند به سلامت آن بیفزاید و یا آن را کاهش دهد. تغذیه ی مناسب و ورزش موجب می شوند که علاوه بر جسم سالم روان سالمی هم داشته باشیم . به قولی ؛ عقل سالم در بدن سالم وجود دارد. وقتی جسم سالمی داشته باشید؛ افکار سالم و تصورات سالم و در نتیجه روابط خوبی خواهید داشت و خواهید توانست توانمندی های خود را بهتر بشناسید و آنها را شکوفا کنید .

صحبت راجع به احساسات ، راهی برای مراقبت از سلامت روان
وی در رابطه با مراقبت از سلامت روان گفت: یکی از فاکتور هایی که می تواند به ما کمک کند تا از سلامت روان خود مراقبت کنیم صحبت کردن راجع به احساسات خود است . یکی از اشتباهات والدین به خصوص در رابطه با پسر ها این است جلوی احساسات او را میگیرند و احساسات را به سمت دیگری سوق می دهند . حتما بسیار شنیده اید که به پسر بچه ها گفته می شود؛ گریه نکن ، پسر که گریه نمی کند . این اشتباه است ، هر انسانی دارای احساسات غم و شادی است و باید بتواند به شکل مناسبی آن را بروز دهد و جلوگیری از احساسات موجب به خطر انداختن سلامت روان افراد خواهد شد. وقتی حواس فرزند خود را از مسئله ای که او را ناراحت کرده و باید آن را حل کند و بپذیرد پرت می کنیم باعث می شویم در آینده هم احساسات خود را تغییر جهت دهد . مواجهه سازی با واقعیت امور می تواند به ما کمک کند که تصمیم درست را بگیریم .

باید اجازه بدهیم همه ی افراد راجع به احساسات خودشان صحبت کنند
استاد دانشگاه و مشاور مدرسه در ادامه به فاکتور دیگری برای مراقبت از سلامت روان اشاره کرد: برای مراقبت از سلامت روان خود فعال باشید. فعالیت ها می توانند فعالیت های اجتماعی یا جسمانی باشد. فعالیت های جسمانی موجب ترشح مواد شیمیایی در مغز می شود که احساس خوبی به فرد می دهد. فعالیت ورزشی فقط با رفتن به کلاس های ورزشی صورت نمیگیره یک پیاده روی ساده ، انجام کار های خانه و کارهای باغبانی و … نیز فعالیت های جسمانی خوبی هستند. این ها فعالیت هایی هستند که جوان امروزی از آن فاصله گرفته و تحرک بسیار کمی پیدا کرده است در صورتی که در گذشته به دلیل انجام کارهای روزانه فعالیت جسمانی افراد با ظرف شستن، لباس شستن و پیاده روی بیشتر بوده است.

فعالیت های جسمانی منظم و تغذیه ، دو فاکتور مهم هستند
دکتر مریم فرسی در ادامه با اشاره به اهمیت انجام فعالیت جسمانی منظم گفت: وقتی فعالیت های جسمانی به صورت منظم صورت می گیرند به مغز نظم می دهیم و تمرکز و خواب بهتری خواهیم داشت .وی تغذیه ی مناسب را فاکتور بعدی برای مراقبت از سلامت روان عنوان کرد: رابطه ی زیادی وجود دارد بین آن چیزی که میخوریم و آن چیزی که احساس میکنیم. کافئین و شکر اثر فوری زیادی بر احساسات ما دارند. رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید. در یک رژیم مناسب باید سبزیجات، نان و غلات ، مغزیجات و آب به میزان مناسب وجود داشته باشند.

ارتباط با دیگران بسیار مهم است
این استاد دانشگاه گفت : فاکتور بعدی برای مراقبت از سلامت روان ارتباط با دیگران است. وقتی حال مناسبی نداریم باید ارتباطات خود را داشته باشیم . متاسفانه امروزه به دلیل جو کاری و اجتماعی افراد از خانواده و دوست خود بی خبر اند و ارتباط کمی دارند؛ بهتر است ارتباطات خود را از نو بسازید تا به سلامت روان خود کمک کنید . دکتر مریم فرسی در ادامه گفت: افسرده دل افسرده کند انجمنی را؛ دوستانی شاد داشته باشید سعی کنید تنها در غم و اندوه سراغ دوستان را نگیرید و با فعالیت های جمعی و شاد حال دلتان را بهتر کنید.

از دوستان خود کمک بخواهید
وی در ادامه گفت: از دوستان خود کمک بخواهید . ما نمی توانیم تمام مشکلات خود را به تنهایی حل کنیم و به کمک دیگران نیاز داریم. از دیگران مشورت بگیریم و از کمک آن ها استفاده کنیم. این مدرس دانشگاه از استراحت کردن به عنوان فاکتور دیگری یاد کرد: گاهی اوقات به خود استراحت دهید. تغییر ریتم زندگی و تکاپو می تواند انرژی بیشتری به شما دهد. تغییرات کوچک ایجاد کنید ؛ یک تغییر دکوراسیون می تواند حال شما را دگرگون کند. دکتر مریم فرسی افزود : برای مراقبت از سلامت روان باید کاری را انجام داد که در آن مهارت داریم . گاهی شغلی را انتخاب میکنیم که مهارتی در آن نداریم و با شکست خوردن احساس بدی خواهیم داشت.

خود را بپذیریم ؛ هر طور که هستیم
وی ادامه داد : خود را بپذیریم؛ هر طور که هستیم . بعضی افراد شوخ طبع هستند ، برخی درونگرا هستند. وقتی خود را بپذیریم ناچار به تغییر خود نیستیم و احساس امنیت خواهیم داشت و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنیم. اینکه خودمان را برای دیگران تغییر دهیم باعث می شود حال خوبی نداشته باشیم و از خود فاصله بگیریم.

به دیگران اهمیت داده و برایشان احترام قائل شویم
استاد دانشگاه و مشاور مدرسه گفت: مورد بعدی می تواند این باشد که به دیگران هم اهمیت بدهیم و مراقب آنها باشیم . این اشتباه است که بگوییم دیگران برای من هیچ اهمیتی ندارند و فقط خودم مهم هستم . درست است که ما مهم هستیم اما نباید دیگران را برنجانیم . برای افرادی که با آنها در ارتباط هستیم احترام قائل باشیم و مراقب دل آنها باشیم در غیر این صورت به مرور زمان تنها می شویم .دکتر مریم فرسی عوامل موثر بر سلامت روان را اینگونه تشریح کرد : عوامل موثر می توانند بیولوژیکی باشند مثل نقص هایی در سیستم مغز و هورمون ها، حوادث تلخ زندگی و آسیب های شدید جسمانی و روحی ، سابقه ی خانوادگی در مشکلات سلامت روان ، سبک زندگی مثل تغذیه ناسالم، عدم تحرک و اعتیاد .