مهدی آبادی- طرح مهم «پزشکی خانواده» با محوریت نظام ارجاع بیماران، پس از سالها انتظار و طی شدن دوره طولانی بلاخره در اردیبهشت ماه امسال در سراسر کشور اجرا شد. این طرح به همراه پرونده الکترونیک سلامت و نظام ارجاع در برنامههای پنجم و ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفته اما تا کنون به سرانجام مشخصی نرسیده بود که با روی کار آمدن دولت سیزدهم، اجرای برنامه پزشکی خانواده به عنوان یکی از مهمترین مطالبات و اهداف در دستور کار دولت قرار گرفت. بدین منظور با هدف اطلاع از جزئیات این طرح بزرگ بهداشتی کشور با دکتر مظهری مدیر توسعه شبکه و ارتقاء سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند گفتگویی انجام دادیم.
هدف اصلی طرح پزشک خانواده کاهش مرگ میر و افزایش سلامت جامعه است
مدیر توسعه شبکه و ارتقاء سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در این گفتگو با بیان اینکه برای رسیدن به شعار « سلامتی برای همه» باید برنامه هایی را در کشور اجرایی کنیم، گفت: رویکرد وزارت بهداشت برای رسیدن به این شعار طرح پزشکی خانواده است که در سال های گذشته در روستاها، مناطق عشایری و شهر های زیر 20 هزار خانوار اجرا شده است. مظهری با بیان اینکه اکنون شهرهای بالای 20 هزار نفر جمعیت، هدف این طرح هستند، بیان کرد: در حال حاضر 4 شهر بیرجند، قائن، فردوس و طبس در استان هدف جدید این طرح هستند که بناست با شکلی متفاوت از برنامه پزشکی خانواده روستایی اجرایی شود. وی با بیان اینکه دولت سیزدهم مصمم به اجرای این طرح بزرگ ملی می باشد، عنوان کرد: هدف اصلی این طرح کاهش مرگ میر، افزایش طول عمر و بهبود سواد سلامت افراد جامعه است که در کنار این موارد، اهداف دیگری نیز برای بهبود وضعیت سلامت جامعه دنبال می شود.
مزایای طرح پزشک خانواده
مدیر توسعه شبکه و ارتقا سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با اشاره به کاهش هزینه های پرداختی بیماران در این طرح، تصریح کرد: با توجه به شناخت پزشک از بیمار، بسیاری از هزینه های غیر ضروری حذف خواهد شد. وی ادامه داد: در این برنامه به مراقبین سلامت بستههای مختلف خدمات سلامت آموزش داده میشود تا به جلوگیری و کنترل بسیاری از بیماریها مانند بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت و بیماریهای عفونی بپردازند. در صورتی که فردی دچار بیماری شد مراقب سلامت، بیمار را به پزشک خانواده ارجاع میدهد. در صورتی که پزشک خانواده توانایی درمان بیمار را داشت او را درمان میکند و در صورت نیاز بیمار به مراجعه به متخصص، بیمار را به پزشک متخصص ارجاع میدهد.
این مقام بهداشتی استان بیان داشت: پزشک متخصص بیمار را درمان میکند یا در صورت نیاز، او را برای بستری در بیمارستان ارجاع میدهد. پس از انجام ویزیت هرگونه اقدامی که توسط متخصص و فوقتخصص انجام شود، اعم از تجویز دارو، آزمایش، صدور دستور بستری و یا ارجاع به متخصص دیگر، همگی در قالب اسناد الکترونیک به پزشک خانواده در همان لحظه منعکس میشود تا وی در جریان روند بیماری و درمان فرد قرار گیرد.
هیچ اجباری در تعیین پزشک وجود ندارد
مدیر توسعه شبکه و ارتقا سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اضافه کرد: در قالب طرح پزشک خانواده، به هر ۳ هزار نفر جمعیت، یک تیم سلامت متشکل از ۲ مراقب سلامت و یک پزشک اختصاص داده شده، یعنی به ازای ۱۵۰۰ نفر یک مراقب سلامت و به ازای هر ۳ هزار نفر یک پزشک در قالب یک تیم سلامت “متشکل از پزشک، ماما و مراقبت سلامت بهداشتی” در نظر گرفته شده است. وی افزود: ارائه خدمات به بیمار از سطح یک در قالب نظام ارجاع به شکل شبکه ای یکپارچه آغاز و در صورت نیاز به سطح ۲ تخصصی در صورت تشخیص به سطوح بالاتر ارجاع داده خواهد شد. مظهری اضافه کرد: همچنین فضای فیزیکی مطب یا پایگاه سلامت به منظور خدمت رسانی بهتر به بیماران نیز باید حداقل 75 متر مربع و شامل فضاهای مجزا برای ارائه خدمات پزشک و مراقب سلامت باشد. وی با اشاره به اینکه برابر با دستورالعملهای تعیین شده، امکان انتخاب پزشک خانواده توسط خود افراد وجود دارد، تصریح کرد: ترجیح این است که فرد، نزدیکترین پزشک به محل سکونت خود را انتخاب کند، اما اجباری برای افراد وجود نخواهد داشت و افراد میتوانند پزشک مورد نظر خود را در شهر محل سکونت برگزینند. این مقام پزشکی در ادامه این گفتگو عنوان کرد: این آمادگی نیز وجود دارد مطب پزشکان یخش خصوصی تبدیل به پایگاه پزشکی خانواده شود تا این پزشکان نیز جمعیتی را تحت پوشش قرار دهند و بستههای خدمتی مورد نظر وزارت بهداشت را ارائه کنند، البته باید حداقل شرایط لازم را داشته باشند.
مشوق های طرح پزشک خانواده
وی در پاسخ به این سوال که آیا شهروندان ملزم به حضور در انتخاب پزشک خانواده هستند یا خیر، بیان کرد: یک دوره گذار برای اجرایی شدن این طرح پیش بینی شده که در این زمان شهروندان مکلف به رعایت نظام ارجاع نیستند یعنی کسی که تحت پوشش پزشک خانواده است هم میتواند نزد پزشک خانواده برود هم مستقیم به مطب پزشک متخصص مراجعه کند. اما در همین زمان نیز مشوق هایی برای پیشبرد نظام ارجاع در نظر گرفته خواهد شد. وی در پاسخ به این سوال که چه مشوق هایی برای اقناع افکارعمومی در نظر گرفته اید، گفت: کاهش هزینه های پرداختی توسط شهروندان و اولویت دهی در نوبت دهی و ارجاع صحیح بیماران از جمله مشوق های کنونی برای اجرای طرح پزشک خانواده می باشد.
باید فرهنگ سازی انجام شود
مدیر توسعه شبکه و ارتقا سلامت معاون علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند اضافه کرد: طرح پزشکی خانواده در استان همزمان با کشور طی ۴ فاز در تمامی شهرها اجرایی و عملیاتی میشود و در فاز اول شهرستان قائنات انتخاب شده و پس از آن در سایر شهر های بالای 20 هزار نفر جمعیت استان اجرایی خواهد شد. مظهری اضافه کرد: اطلاع رسانی لازم در نماز جمعه، پایگاه های سلامت و سایر اجتماعات شهرستان قائن انجام گرفته است و شهروندان قائنی با حضور در پایگاه های سلامت، می توانند مراقب سلامت خودشان را انتخاب می کنند. وی افزود: باید ابتدا روی موضوع فرهنگ سازی جامعه و فواید آن در سلامت خانوادهها کار شود و در نظر داریم تا با همکاری رسانهها آگاه سازی لازم را برای تمامی شهروندان داشته باشیم.
پیش بینی کمبود فضای فیزیکی را کرده ایم
مدیر توسعه شبکه و ارتقا سلامت معاون علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در پاسخ به این سوال در مرکز استان با کمبود فضای فیزیکی مواجه نخواهیم بود؟ گفت: اطلاعات فضاهای فیزیکی دولتی، نظامی و سایر ارگان ها در حال احصاء می باشد تا در این حوزه با مشکل مواجه نشویم اما در صورت لزوم از مطب های پزشکان خصوصی بیرجند نیز استفاده خواهیم کرد.
مظهری خاطرنشان کرد: متناسب با فضای فیزیکی پایگاه ها، تیم های سلامت مستقر خواهند شد تا در خدمات رسانی با مشکل مواجه نشویم. به گفته این مقام پزشکی استان در صورت کمبود پایگاه بهداشتی، ایجاد این پایگاه ها در دستور کار دانشگاه علوم پزشکی بیرجند قرار دارد. مظهری در پایان گفت: متقاضیان همکاری در فاز اول اجرای طرح پزشکی خانواده در شهر قاین که شامل پزشک و مراقب سلامت هستند، می توانند از طریق آدرس اینترنتی salamat.gov.ir اقدام نمایند.