بهروزی فر – براساس یک تعریف جامع؛ پدافند غیرعامل یا پدافند ناکُنشگر نوعی دفاع غیرنظامی است، و به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که جنگ‌افزار نیاز ندارد و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و نیز تلفات انسانی جلوگیری نموده یا میزان این خسارت ها و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد. اصول پدافند غیرعامل هم عبارتند از؛ مکان یابی، استتار و اختفا، پوشش، فریب، تفرقه و پراکندگی، استحکامات، استوار سازی و هشدار بموقع. شاید در نگاه اول، واژه و اصطلاح پدافندغیرعامل، سنگین به نظر برسد و کاری صعب و سخت به نظر آید اما با نیم نگاهی به اقدامات و عملکرد خودمان در روزمره به راحتی می توانیم دریابیم که زندگی بشر با اصول پدافندغیرعامل عجین است، چه آن روزها که انسان های نخستین برای در امان ماندن از گزند حیوانات وحشی و…در غارها پناه می گرفتند و چه امروزه که ما در قرن ۲۱ معتقدیم همه تخم مرغ هامان را نباید در یک سبد بچینیم! یعنی ما بدون اینکه در زمینه پدافند غیرعامل، آموزش خاصی دیده باشیم، ذاتاً برای مراقبت از جان خود، از اصول این علم وسیع پیروی می کنیم و قطع به یقین عدم تبعیت از این اصول، غیرمنطقی و نادرست است و عوارضی گاه جبران ناپذیر به همراه دارد. با این وجود، نگاهی به محیط پیرامونی و شهرها و روستاهای محل سکونت مان، ما را با واقعیت هایی تلخ مواجه می سازد، آن هم اینکه گویا مدیرانِ دانش آموخته و کارگاه گذرانده و دارای گواهی حضور در دوره های آموزشی مرتبط، اطلاعات و دانسته هاشان درخصوص پدافند غیرعامل کفاف برنامه ریزی شهری و روستایی را نمی کند و به همان اندازه پایان نامه های بدون کاربرد و پشتوانه قفسه های کتابخانه‌ها ارزش دارد. برای مثال؛ تجمیع دستگاه های اداری و اجرایی در یک محدوده و ایجاد مجموعه ای تحت عنوان سایت اداری، خلاف اصل تفرقه و پراکندگی است، اشتباهی که در مرکز استان رخ داد و نه تنها برای اصلاح شرایطش کاری نشد که دو مجموعه نظامی هم با یک تصمیم اشتباه در همسایگی این مجموعه قرار گرفت و گره را کورتر کرد. یا براساس اصل مکان یابی صحیح و مطلوب که می توان با عمل به آن، تهدید ها و آسیب پذیری های احتمالی را کاهش داد، جانمایی درست از اصول اولیه ساخت و سازها و اجرای پروژه‌ های عمرانی است اما از آنجایی که برنامه ریزان ما در شهر بیرجند، در اجرای طرح مسکن مهر فقط به انجام کار با کمترین هزینه فکر می کردند و تصمیمات جمعی و مصوبات شورای مسکن شان، چنان خالی از تدبیر و آینده نگری بوده که واحدهای مسکونی را تا همسایگی مخازن عظیم نفتی شهر پیش برده اند، مخازنی که اگرچه معتقدند تمام نکات ایمنی در آن رعایت شده ولیکن چونان انبار باروتی، هر آن ممکن است با کمترین جرقه- حادثه- و جاری شدن نفت، گاز و نفت گاز یا بروز آتش سوزی و… بلای جان خانه های اطراف خود شده و… شما را ارجاع می دهم به حادثه آتش سوزی پالایشگاه منطقه ویژه اقتصادی و دغدغه هایی که به همراه داشت. نمونه‌های این تصمیمات خلق السَّاعه و لحظه ایِ بدون پشتوانه فکری و آینده نگری را تا دل تان بخواهد در این استان داریم، بعد نتیجه همه این اهمال کاری ها می شود سوختن نخل های چندین ساله بندان در نهبندان، تحمیل شدن هزینه های احداث دیوار ساحلی به خانواده های ساکن در پروژه های انبوه ساز شمال شهر بیرجند، نگرانی از بابت بازتاب رسانه ای کمبود سردخانه برای نگهداری اجساد، انفجار معدن به واسطه نبود تجهیزات هشدار دهنده به روز، خروج ریل از قطار به خاطر بی دقتی پیمانکار پروژه… و… که با کمترین وجدان کاری می شد از بروز همه این اتفاقات جلوگیری کرد. و نکته قابل تأمل در همه اینها، صحبت های مدیران وقت است که در جستجوی مقصر اصلی حادثه، کوتاهی پیشینیان را متهم می کنند اما مروری بر اقدامات خودشان، جای خالی آینده نگری و تمکین به اصول پدافند غیرعامل را در تصمیمات شان فریاد می زند، که اگر غیر این بود مصوباتی مثل ایجاد یک مجموعه هزار واحدی آنسوی مخازن نفت، احداث ایستگاه مسافری راه آهن بیرجند در حساس ترین نقطه ممکن، ایجاد راه دسترسی دوم مهرشهر از کنار جاده ترانزیت و… از دل جلسات بیرون نمی آمد. پدافند غیرعامل، عامل بسیار مهم در مراقبت از جان انسان ها ست البته اگر مدیران غیرعامل مانع نباشند.(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۱۵۷۲۴۸۲۸۹ اعلام یا ارسال بفرمایید)