مهدی آبادی – فارغ از همه بحث ها، جدل ها و دیدگاه ها پیرامون وضعیت فضای مجازی و فیلترینگ در کشور باید اذعان داشت که گام نخست رفع فلیترینگ، فرصت بزرگ و تاریخی برای ترمیم شکاف های موجود اجتماعی، افزایش امیدآفرینی و انگیزه بخشی به مردم و جامعه بود. فیلترینگ سال ها محل بحث و جدل بین افراد گوناگون در کشور بود که مناقشات زیادی نیز به همراه داشت. در این شرایط که مردم عزیز ما درگیر نارسایی های مداوم و وضعیت نامساعد اقتصادی هستند ، این انتظار می رفت که در زودتر ، این فرصت تاریخی فراهم می شد . بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی سیاست فیلترینگ را کم اثر می دانستند و معتقد بودند نتوانسته کارایی لازم را داشته باشد. این گزاره که بیش از 85 درصد مردم از فیلترشکن استفاده می کنند، تاییدی بر این موضوع است که فیلترینگ شکست خورده است. فیلترشکن هایی که هم می دانیم و هم نمی دانیم با به کارگیری آن ها چه حجمی از آلودگی اخلاقی و سایبری را روانه زیست و زندگی هایمان کرده. کاش برخی متولیان و تصمیم سازان درکی از این واقعیت و لایه های زیرین جامعه می داشتند و در سال هایی که فشارهای اقتصادی به اوج رسیده بود، با سیاست های اجتماعی درست، فضای کشور را به سمت همدلی و مقابله با دشمن خارجی سوق می دادند. نتایج نظرسنجی شهریور ماه گذشته مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) درخصوص میزان استفاده ایرانیان از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی گویای همین واقعیت بود که «میزان استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام در خرداد ۱۴۰۱، زمانی که این پلتفرم هنوز مسدود نشده بود، ۷۱ درصد بود. پس از اعمال فیلترینگ، در دی‌ماه ۱۴۰۲، این رقم به ۴۶.۵ درصد کاهش یافت، اما در شهریور ۱۴۰۳ به ۵۰.۶ درصد افزایش یافت که نشان‌دهنده بی اثری فیلترینگ است. آمارها هم نشان می‌دهند که ایران پس از چین رتبه دوم را در زمینه شدت فیلترینگ دارد؛ هوشمند سفیدی، کارشناس علوم اجتماعی و ارتباطات، به اشاره به این آمارها در یادداشتی نوشته است: «طبق آمارغیررسمی، ضرر اقتصادی فیلترینگ در ایران بیش از ۷۰۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود و حدود ۷۲ میلیون ایرانی تحت تاثیر فیلترینگ و محدودیت‌های ناشی از آن هستند. افزون بر این اتاق بازرگانی ایران نیز در گزارشی نوشت: اثر فیلترینگ اینترنت بر درآمد کسب‌‌و‌کارهای اینترنتی در سال ۱۴۰۱ بررسی شده است که طبق آن، در خوش‌بینانه‌ترین حالت زیان ۴ ماهه به کسب‌‌و‌کارها ۲۵ درصد برآورد شده و بنابراین در این بازه زمانی کسب‌وکارها در مجموع بیش از ۳۹ هزار میلیارد تومان آسیب دیده‌اند که معادل ۱۱۶۰میلیون دلار در ۴ ماه بوده است. بنابراین میزان ضرر روزانه کسب‌وکارها ۹.۵میلیون دلار برآورد شده است. این آمارها نشان می دهد که در حوزه حکمرانی فضای مجازی با چالش جدی مواجه هستیم و حکمرانی فضای مجازی که تا امروز بیشتر بر ایجاد محدودیت استوار بوده است، نمی تواند، جزو حکمرانی مطلوب نگریسته شود. خوشبختانه این سیاست با نگاه دولت چهاردهم تغییر کرد. رئیس‌جمهور درباره فیلترینگ طی ماه‌های گذشته سکوت اختیار نکرده و در یکی از آخرین اظهارات خود اعلام کرده است: «در خصوص رفع فیلترینگ وزیر ارتباطات، اطلاعات را جمع‌آوری کرده است و در نشست سران گزارش دادند. قرار شد مجلس، قوه‌قضائیه و وزارت ارتباطات جمع‌بندی داشته باشند و مراحل طی شود.». آنطور که مشخص بود ،رفع فیلترینگ به‌طور جدی در دستور کار دولت قرار گرفت و با یک سیاست اصولی و اجماع همه ارگان های موثر تصمیم گیری، قفل این موضوع شکسته شد و پیام رسان واتس آپ و نرم افزار گوگل پلی با تصمیم شورای عالی فضای مجازی رفع فیلتر شدند و باید گفت که سرانجام گوشه‌ای از سد فیلترینگ که چند سال باعث آزار مردم و تشدید شکاف میان جامعه و نظام حکمرانی شده بود، شکسته شد. این گام خوبی است؛ زیرا نشانه‌ای از این است که به‌هرحال، مقاومت مخالفان رای ملت و مخالفان اراده مردم در ساختار سیاسی شکسته شد و یکی دیگر از وعده‌های آقای رئیس‌جمهور نیز محقق شد. این یک واقعیت است که ما از عصر صنعتی عبور کردیم و در عصر اطلاعات زندگی می‌کنیم. جمعیت بزرگی از ایرانیان به شبکه‌های اجتماعی نیاز دارند و به دلیل آنکه استفاده از آن آسان بوده و تقریباً هر فرمت ارسال پیامی را از متن گرفته تا عکس و ویدئو و … پشتیبانی می‌کند، طبیعی است که ایرانی‌ها، ای‌میل و SMS و تلفن و سایر پیام‌رسان‌ها را کنار بگذارند و به میزان زیادی از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند. در پایان باید گفت که هیچ عقل سلیم فعالیت بی ضابطه و بدون قاعده در فضای مجازی را نمی پسند اما اینکه همه راه حل ها به محدودیت و بستن فضای مجازی یا همان فیلترینگ باشد، یک سیاست اشتباه است. باور کنیم که می توانیم با اتخاذ یک سیاست منطقی، ضمن اعتمادسازی، از مسیر نادرست فیلترینگ بازگشت. (لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق 09155665782 اعلام یا ارسال بفرمایید)