مهدی آبادی – هر سال با آغاز فصل گرما، کشاورزان خراسان جنوبی به‌ویژه در شهرستان زیرکوه، جبهه‌ای تازه در برابر طبیعت می‌گشایند؛ جبهه‌ای نابرابر با آفتی ویرانگر و تکرارشونده به نام ملخ‌های کوهان‌دار. امسال، این کابوس دوباره و با شدتی بیشتر سر برآورده و زنگ خطر جدی را برای کشاورزی و حتی امنیت غذایی استان و کشور به صدا درآورده است. سرگذشتی که هر چند قدمت دارد، اما هیچ‌گاه کهنه نمی‌شود؛ چون ریشه بحران، بیش از آن‌که در دل صحرا باشد، در ناهمراهی تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات بودجه‌مند و اجرایی است. ملخ‌های کوهان‌دار، این مهاجمان بی‌امانِ گرم‌دشت‌های جنوب شرق ایران، سال‌هاست هر بهار به جان مراتع، زمین‌های زراعی و باغ‌های خراسان جنوبی می‌افتند و حاصل دسترنج یک‌ساله کشاورزان را در مدت کوتاهی نابود می‌کنند. شهرستان زیرکوه نیز این روزها مجدداً در معرض یکی از شدیدترین هجوم‌ها قرار گرفته است؛ بحرانی که امسال، حتی بعد از ورود مسوولین و برگزاری جلسات ویژه با حضور مدیران کل استانی و مسئولان جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و فرمانداری، همچنان بی‌پاسخ و بی‌نتیجه مانده و ملخ‌ها هنوز خاک حاصلخیز این منطقه را جولانگاه خود ساخته‌اند. شاید شماری از مسئولان این سؤال را بپرسند که مگر چه کم گذاشته‌اند؟ بی‌تردید اقدامات معمول، سمپاشی‌های موضعی، تشکیل جلسات و جلب مشارکت مردمی بخشی از برنامه مقابله هر ساله بوده است. اما واقعیت تلخ میدان زیرکوه گواه نقصی آشکار در این چرخه است. بحران امسال ابعادی عمیق‌تر و گسترده‌تر گرفته و تجربه نشان داده مقابله مقطعی، بدون تجهیز و آموزش‌های کافی برای مردم و کشاورزان، فقط تا حدی از فاجعه می‌کاهد و راه‌حل ریشه‌ای برای مهار بحران نخواهد بود. موضوع تخم‌گذاری ملخ‌های کوهان‌دار بر عمق و پیچیدگی این چالش افزوده است. ملخ‌ها، برخلاف بسیاری از آفات دیگر، قدرت تکثیر و مهاجرت بالایی دارند و اگر امروز محل‌های تخم‌گذاری به درستی شناسایی و کنترل نشود، فردا با هجومی بزرگ‌تر و زیان‌بارتر روبه‌رو خواهیم بود. این زنجیره تهدید، تنها یک منطقه را درگیر نمی‌کند؛ گسترش کانون‌های آلودگی می‌تواند جغرافیای بحران را تا سراسر استان و حتی کشور گسترش دهد. کاهش امنیت غذایی، نابودی سرمایه کشاورزان، فشار مضاعف اقتصادی بر روستاها و افزایش مهاجرت‌های روستایی می‌تواند هزینه‌های جبران‌ناپذیر این بحران باشد. در این میان درخواست مسئولان منابع طبیعی زیرکوه از مردم، شوراها، دهیاران و دامداران برای همکاری در شناسایی محل‌های تخم‌گذاری کاملاً ضروری است، اما مشارکت مردمی به تنهایی چاره کار نیست. کاهش اثرگذاری مقابله، به کمبود تجهیزات تخصصی، بی‌ثباتی یا ناکافی بودن اعتبارات، پراکندگی جغرافیایی، نبود آموزش‌های موثر و نداشتن یک سامانه مدیریت بحران یکپارچه بازمی‌گردد؛ موضوعی که می‌تواند زخم بحران را هر سال عمیق‌تر کند. نباید فراموش کرد که کشاورزی در خراسان جنوبی، بن‌مایه معیشت و اقتصاد هزاران خانواده است و هر تهدیدی علیه این بخش، عملاً تهدیدی علیه امنیت و توسعه پایدار منطقه به شمار می‌آید. زمانی که کشاورزان با خشکسالی، کم‌آبی، فرسایش خاک و مهاجرت جمعیت روستایی مواجهند، آفت‌های گسترده‌ای مانند ملخ‌های کوهان‌دار تنها دامنه مشکلات را افزایش می‌دهد. امروز نیاز به هوشیاری، ورود واقعی، تجهیز علمی و عملیاتی دستگاه‌های اجرایی و تخصیص اعتبارات ویژه و اضطراری فراتر از سنوات گذشته احساس می‌شود. جهاد کشاورزی و منابع طبیعی باید شبکه‌ای از آموزش‌های میدانی ویژه برای روستاییان و کشاورزان بر بستر حضور کارشناسان جریان‌ساز در مناطق بحرانی تدبیر کنند. استفاده از تجربه، دانش، پیشنهادات و همکاری محلی، برای شناسایی دقیق و سریع کانون‌های آلودگی یک اصل ضروری است، نه یک توصیه انتخابی. به همین دلیل است که بحران ملخ‌های کوهان‌دار باید در صدر اولویت‌های مدیریت بحران استان قرار گیرد و مسئولان استانی و ملی این موضوع را صرفاً یک چالش مقطعی، زیان‌آور برای تعدادی کشاورز یا حتی منحصر به شهرستان خاصی نبینند. امنیت غذایی شرق کشور پیوند ناگسستنی با بایدها و نبایدهای ما امروز دارد؛ کوتاهی امروز، زیانی به مراتب شدیدتر در سال‌های آینده رقم خواهد زد.آینده کشاورزی خراسان جنوبی و بقای بسیاری از روستاهای آن، به مقابله سریع، علمی، آموزش‌محور و همگانی با این آفت بستگی دارد. تجربه تلخ سال‌های گذشته و خسارت‌های امسال باید زنگ هشداری باشد تا دیگر مقابله با این آفت ویرانگر در لیست اولویت‌ها باقی بماند، نه اینکه زیر سایه مشکلات روزمره به فراموشی سپرده شود.کوتاهی در این عرصه، تهدید از حاشیه به متن خواهد آورد و پیامدهای آن نه فقط برای کشاورزان، که برای همه ما گران تمام خواهد شد. وقت آن رسیده بحران ملخ‌ها در محور توجه مدیران استانی باشد و همه جامعه برای حل آن بسیج شوند؛ چرا که فردا، ممکن است بسیار دیر باشد. (لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق 09155665782 ارسال بفرمایید)
امتحانی – بیش از ۴۷۹ هزار مسافر توسط ناوگان حمل و نقل عمومی خراسان جنوبی
