بهروزی فر – سلامت و اقتصاد به عنوان دو موضوع بسیار مهم حاکمیتی در ایران، همواره دغدغه دولت‌های مختلف بوده و هست. مهمترین مؤلفه تأمین و حفظ سلامت افراد جامعه هم، امنیت و سلامت هر غذایی است که به سفره مردم می رسد و از قضا ارتباط بسیار تنگاتنگ و حتی غیر قابل تفکیکی با اقتصاد دارد. مواد غذایی سالمِ بدون مواد افزودنی، از اصلی ترین نیازهای انسان هاست که به مواد اولیه طبیعی نیاز دارد و همین اصل مهم هم سبب شده طی چند سال اخیر، گرایش به برخی مواد از جمله گیاهان دارویی بیشتر شود. گیاهان دارویی به جهت تنوع و تعدد گونه ها و نیز خواص و ویژگی های دارویی و غذایی در صنایع داروسازی (پزشکی و دامپزشکی)، تولید عطر، طعم دهنده ها، رنگ های طبیعی، خوشبوکننده‌ها، افزودنی‌ها، مکمل‌ها، چاشنی‌ها، ادویه‌ جات، فرآورده های آرایشی و بهداشتی، سموم گیاهی، انواع کودها، شیرین کننده‌ها، نوشابه‌ ها، دمنوش ها، اسانس‌ها و حتی مخدرهای ضد درد کاربرد دارد و همین تنوع حوزه های مصرفی و کارایی هاست که سبب شده گرایش به توسعه سطح زیر کشت گیاهان دارویی در دنیا به شدت افزایش یابد، به گونه ای که به گواه مستندات موجود، سطح زیرکشت گیاهان دارویی تنها در سه کشور چین، آمریکا و کانادا از ۳۹۳ هزار هکتار در سال ۱۹۹۰ به یک میلیون و ۷۹۶ هزار هکتار در سال ۲۰۰۱ و با ۴۰ درصد رشد، در سال ۲۰۱۷ به ۳ میلیون و ۵۸۰ هزار هکتار رسیده است.آمارها نشان می دهند ارزش اقتصادی واردات گیاهان دارویی و فرآورده‌های صنعتی وابسته به آن در کشورهای توسعه‌یافته در حالی که در سال ۱۹۹۴ رقمی معادل ۵.۵۱ (کمتر از ۶) میلیارد دلار بوده، در سال ۲۰۰۲ با رقمی جهشی به ۱۰۸ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۵ به ۱۳۲ میلیارد دلار رسیده است و این رشد تصاعدی همچنان چشمگیر در حال ادامه یافتن می باشد، از همین رو تمایل کشورهای صنعتی به واردات مواد خام گیاهان دارویی به جهت کم هزینه تر و پرکاربردتر بودن، روز به روز در حال رونق است، برای مثال حجم واردات مواد خام گیاهان دارویی به اروپا سالانه بیش از ۶۰۰ هزار تن گزارش شده که رشد اقتصادی ۲۱ درصدی در صنایع مرتبط با ترکیبات طبیعی و هم اشتغالی معادل ۱۵۰ میلیون نفر را به همراه داشته است. فرآوری گیاهان دارویی در جزئی ترین اشکال شامل شستشو، خشک‌کردن، سایزبندی، ضدعفونی کردن و بسته‌بندی اولیه که هزینه زیادی هم در برندارد، ارزش اولیه این ماده طبیعی را به حدود یک و ۷ دهم میلیارد دلار می‌رساند و با یک گام تخصصی تر و تولید پودر، اسانس و… ارزش افزوده ای بیش از ۵ میلیارد دلار را رقم می زند که بسیار قابل توجه و تأمل است. حال اگر با یک کار دانش بنیان و تولید فرآورده هایی مبتنی بر تکنولوژی و فناوری، برای بهره‌برداری از این ظرفیت برنامه ریزی شود، قطع به یقین صدها برابر هزینه‌ای که صرف تولید می گردد، عایدات به همراه خواهد داشت. یک مثال روشن در این زمینه میزان تولید گل محمدی در کشور است که بیش از ۷۰ درصد تولید جهانی را شامل می شود و خراسان جنوبی هم سهم بسزایی در این اتفاق میمون دارد. شاید برای شما هم جالب باشد که فروش کشور از این گل زیبا به صورت غنچه، گل خشک و گلاب حدود ۱۵ تا ۲۵ میلیون دلار است، موضوع تأسف بار در اینجاست که تنها یک لیتر اسانس خالص گل محمدی در خارج از مرزهای ایران بین ۸ تا ۲۲ هزار دلار قیمت‌گذاری می‌شود، در حالی که ظرفیت بازار جهانی فراوان و لایتناهی این فرآورده، معادل ۱۵۰ تن است که بیش از ۲ میلیارد دلار محاسبه می‌شود.این اتفاق تلخ در زعفران، زرشک، آویشن، خار مریم، بومادران، گل گاوزبان، رزماری و… هم در حال تکرار شدن است و در گیاهی مثل زعفران که بیش از ۹۰ درصد تولید جهانی آن در ایران انجام می شود و باکیفیت ترین نوع آن هم از قضا در اختیار خراسان‌جنوبی است، در فروش خام حدود ۴۰۰ میلیون دلار عایدات داریم، حال آن که ورود آن به صنایع مختلف، بیش از ۸ میلیارد دلار گردش مالی به همراه دارد… و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل! خراسان جنوبی به جهت اقلیم جغرافیایی و آب و هوا، مهد و خاستگاه گیاهان دارویی فراوانی است، تشنه صنایعی می باشد که بتواند از این ظرفیت های طلایی، سفره های مردم را رنگین کرده و گسترش دهد. رشد چند برابری ارزش‌افزوده با فرآوری گیاهان دارویی، رونق اقتصادی، اشتغال، کارآفرینی و… تنها بخشی اندک از آورده های صنایعی است که مبتنی بر گیاهان دارویی فعالیت می کنند، بنابراین آن چه می بایست به عنوان یک مطالبه اساسی در صدر درخواست ها قرار گیرد، جذب سرمایه گذاران توانمند و ایجاد صنایع قَدَرِ وابسته ای است که بتوانند از غنا و کیفیت مطلوب گیاهان دارویی استان به درستی در راستای توسعه همه جانبه خراسان جنوبی  استفاده کند.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷  اعلام یا ارسال بفرمایید)