سربازی – شهرستان فردوس با قدمت چند هزار ساله و جاذبه های طبیعی و ساخته دست بشر یکی از شهرهای تاریخی شرق کشور و استان خراسان جنوبی است که به جرعت می توان گفت در بخش گردشگری حرف برای گفتن زیاد دارد و در صورتی که به این پتانسیل مهم اهمیت داده شود و رونق پیدا کند شاهد توسعه وکم شدن آمار بیکاری خواهیم بود.
وجود ده ها اثر تاریخی ثبت شده ملی مانند شهر تاریخی تون، قنات بلده که ثبت جهانی شده، همچنین روستای سرسبز باغستان و ده ها روستای ییلاقی کوهپایه ای و مجتمع گردشگری و آب درمانی و کویر پلند تنها بخشی از ظرفیت شهرستان فردوس در بخش گردشگری است . از طرف دیگر قرار گرفتن شهر فردوس در مسیر عبور مسافران و زائران امام هشتم علیه السلام از هفت استان جنوبی کشور و مسیر ترانزیت کالا از شمال به جنوب و بالعکس فرصتی طلایی فراهم آورده تا با رونق بخش گردشگری، مسافران خسته از کویردر شهر زیبای فردوس توقف و استراحت کنند و اینجا هنر مسئولان و مردم باید در ماندگاری بیشتر مسافران و ترغیب آنان به بازدید از آثار تاریخی دیده شود.

تردد 2 میلیون و 100 هزار مسافر از فردوس

فرماندار فردوس در اولین جلسه شورای اداری در سال جدید از تردد 2 میلیون و 100 هزار نفر مسافرو زائر در ایام تعطیلات نوروزی از فردوس خبر داد و افزود: در همین مدت 91 هزار نفر در اقامتگاه های رسمی، غیر رسمی و اضطراری اسکان داده شده و 170 هزار نفر نیز از جاذبه های تاریخی، مذهبی و طبیعی شهرستان بازدید کرده اند. مقایسه آمار تردد از شهرستان با میزان مسافری که اقامت داشته اند به معنی این است که به هیچ عنوان نتوانسته ایم در جذب مسافر و گردشگر عملکرد خوبی داشته باشیم. در هر حال سهم شهرستان فردوس در جذب مسافر و گردشگر و ماندگاری بیشتر آنان در این شهر بسیار ناچیز است. در شرایطی که تمام مسئولان محلی و استانی گردشگری را یکی از مهمترین ظرفیت های شهرستان برای رونق اقتصادی می دانند ولی در عمل نتوانسته ایم این مهم را آن طور که باید و شاید محقق کنیم. برای واکاوی موضوع ابتدا به سراغ مدیر عامل مجتمع گردشگری و آب درمانی هلال فردوس و کسی که سال هاست در بخش گردشگری شهرستان فعالیت می کند رفتیم.

ضرورت ورود تمام دستگاه های اجرایی

نبیلی مقدم با بیان اینکه ماندگاری و اقامت مسافر در فردوس و کم و زیاد شدن مدت اقامت به عوامل مختلفی بستگی دارد، افزود: برای تحقق این موضوع مهم ابتدا باید تمام دستگاه های اجرایی و مدیریتی شهرستان به طور جد ورود پیدا کنند و تاثیرش را باید مسافر ببیند و لمس کند. وی افزود: در شهرستان فردوس در چند سال گذشته با افزایش فضاهای اقامتی و بوم گردی و کارهایی که در مجموعه آبگرم معدنی انجام شده و توسعه کویر می توان
گفت تقریبا به عنوان یکی ازمقصد های گردشگری برای شهرهای مشهد و بیرجند معرفی شد. وی با اشاره به اینکه مدتی شده از توجه به بخش گردشگری حتی از طرف سازمان میراث فرهنگی کاسته شده افزود: مدارس غیر استاندارد و خانه های مسافر که اغلب بدون نظارت در مدت تعطیلات نوروز خدمات اقامت می دهند و همچنین خدمات نامناسب تفریحی و سرگرمی و حتی کمبود آنها موجب شده مسافران شهرهایی را انتخاب کنند که خدمات بهتری دریافت نمایند.

ناتوانی در تبلیغات فراگیر

نبیلی مقدم تبلیغات ضعیف را نیز یکی از نواقص موجود در شهرستان بر شمرد و افزود: در حوزه تبلیغات محیطی و فضای مجازی موفق نبودیم، گر چه در مجموعه آبگرم تلاش کردیم با شرکت در نمایشگاه های مختلف، تولید بروشور و پوشش فضای مجازی در معرفی آبگرم کار تبلیغاتی انجام دهیم ولی این حوزه نیز به همت و تلاش همه دستگاه های اجرایی به خصوص اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بر می گردد.
وی تقارن ماه مبارک رمضان با ایام تعطیلات نوروز را درکاهش ماندگاری در فردوس موثر دانست و افزود: امسال مسافران سعی کردند از شهرهای مذهبی مانند فردوس عبور کرده و به سمت شهرهای شمالی بروند.
این کارشناس گردشگری تاکید کرد: اگر بخواهیم شهری را به عنوان مقصد گردشگری معرفی و ظرفیت اقامت و ماندگاری مسافر را بالا ببریم به عواملی مانند توجه ویژه اداره کل میراث فرهنگی، افزایش فضای اقامتی و توجه خاص به مراکز گردشگری و هم افزایی تمام مدیران شهرستان بستگی دارد تا با فراهم شدن تمام شرایط و امکانات در یک بازه زمانی چند ساله، بتوان مسافر را حداقل برای دو یا سه شبانه روز نگه داشت.

تعطیلات نوروزی فردوس بدون فوتی

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان فردوس نیز در ابتدا به تشریح اقدامات انجام شده در ستاد خدمات سفر برای خدمات دهی بهتر به مسافران در نوروز امسال پرداخت و گفت: با هماهنگی و هم افزایی تمامی دستگاه های خدمات رسان به خصوص شهرداری ها و امور عشایر و نصب سیاه چادر در 7 نقطه محورهای مواصلاتی جهت استراحت موقت مسافران تصادف منجر به فوت در حوزه استحفاظی شهرستان نداشتیم. شبنم زاده تصریح کرد: در زیباسازی شهری نیز کارهای بسیار مثبتی انجام شده و در بخش اسکان نیز در شرایط فعلی ظرفیت اقامتگاه های رسمی شهرستان در شب 1300 نفر است که البته این آمار شامل آبگرم معدنی نمی شود و این مجموعه نیز ظرفیت اسکان موقت و شبانه 3 هزار نفر را دارد. وی خاطرنشان کرد: 4 کمپ امام زادگان، پارک تون، آبگرم معدنی و پارک لاله اسلامیه نیز ویژه اسکان موقت مسافران پیش بینی شده که امکانات مناسبی در آنها فراهم شده است و با توجه به اینکه ملاک آمارگیری ما اقامت شب می باشد معمولا اسکان موقت که بسیار هم بالاست در آمار رسمی لحاظ نمی شود.

محله تاریخی سردشت ظرفیتی
مهم و پرمشکل

شبنم زاده در ادامه به سال جهش تولید با مشارکت مردم اشاره و افزود: یکی از آثار تاریخی شهر فردوس که می تواند ظرفیت خوبی در جذب گردشگر باشد محله تاریخی سردشت است که متاسفانه به علت مشکلات مالکیت، وراث و قوانین وقف عملا کاری که موجب جذب گردشگران و مسافران شود انجام نشده است. به گفته وی در این محله تاریخی افرادی حاضر به سرمایه گذاری هستند ولی به دلیل اینکه برخی بناهای عام المنفعه آن وقف هست و به صورت اجاره واگذار میشود با رکود مواجه شده که نمونه آن حمام تاریخی این محله است که شخصی حاضر به سرمایه گذاری است ولی چون از طرف اداره اوقاف 10 ساله واگذار می شود مقرون به صرفه نیست. وی تاکید کرد: برای محله تاریخ سردشت به شدت پیگیریم تا زیرساخت برق و انرژی به سرانجام برسد تا مالکین به سمت کاربری های بهینه و بهتر تشویق و در حوزه گردشگری فعالیت کنند.

ضرورت ورود بخش خصوصی
به صنعت گردشگری

به اعتقاد وی برای ماندگاری مسافر باید بخش خصوصی ورود پیدا کند که البته مشکلات مالکیتی وجود دارد ولی ما می توانیم در بخش تسهیلات، تسهیلات مشارکتی و نظارت فنی که هزینه بالایی نیز دارد به یاری سرمایه گذار برویم. شبنم زاده به دو پروژه مهم اشاره و افزود: محله سردشت و راسته بازار شهر قدیم فردوس با رایزنی هایی
که با شهرداری انجام گرفته به دنبال احیاء و ساماندهی کامل این دو محله هستیم به این صورت که محله سردشت برق رسانی امسال انجام و در خصوص راسته بازار شهر قدیم نیزطراحی توسط مشاور انجام می شود. وی ادامه داد: طرح جامع صحن امام زادگان نیز تصویب و به هیئت امناء ابلاغ شده که کار شروع شده و تمام این اتفاقات خوب در حوزه گردشگری پس از تکمیل موجب بالا رفتن ماندگاری مسافر خواهد شد. وی در خصوص قنات جهانی بلده که ظرفیت مهمی در بخش گردشگری است گفت: تلاش می کنیم بخش پایاب و قنات نوردی را تکمیل و ایستگاه های گردشگری در بالادست و پایین دست راه اندازی کنیم.

قنات جهانی بلده ظرفیتی بی بدیل
در فردوس

وی با بیان اینکه حوزه قنات جهانی بلده ارزش زیست محیطی زیادی دارد افزود: چون بخش بالادست آبخوان قنات هست ، نمی توان ترافیک سنگینی ایجاد کرد.
به گفته وی از 32 کیلومتر قنات بلده 12 کیلومتر دربالادست قرار دارد و مابقی از باغستان علیا شروع می شود
که در مسیر بوم گردی های متعددی احداث شده و پیگیر هستیم تا باند پیاده روی یا دوچرخه سواری در کنار قنات بلده با همکاری شهرداری های فردوس و اسلامیه ساخته شود. رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فردوس تاکید کرد: در منطقه آبخوان قنات محدودیت های زیادی داریم به عنوان مثال برای احداث سرویس بهداشتی در این منطقه مشکل داریم و از محل تقسیم آب در سرتخت باغستان تا ورودی فردوس منطقه ای است که به ما فرصت می دهد تا انواع و اقسام خدمات گردشگری را ارائه دهیم. عضو هیئت مدیره انجمن اقامت های بوم گردی خراسان جنوبی نیز با اشاره به اینکه در شهرستان فردوس 25 واحد اقامتی و بوم گردی وجود دارد افزود: کیفیت اسکان در این بوم گردی ها در طراز کشوری است ولی متاسفانه چرخه گردشگری در فردوس کامل نیست و نیاز به تبلیغات، مدیریت و زیرساخت و از همه مهمتر داشتن یک برنامه مدون دارد.

نبود برنامه جامع و نقشه راه جهت
گردشگری فردوس

حمامی تصریح کرد: برنامه جامع و نقشه راه گردشگری نیاز مبرم شهرستان فردوس است که در قالب برنامه جامع استان نیز دیده و لحاظ شود. به گفته وی در ایام تعطیلات نوروزی امسال برنامه سفرهای یک روزه و دو روزه و قبل از آن شرکت در نمایشگاه ها را داشتیم ولی ماندگاری مسافر همراهی همه مدیران شهرستان را
می طلبد. وی خاطرنشان کرد: امسال تلاش کردیم اتوبوس گردشگری شهرستان را راه اندازی کنیم تا مسافران و حتی فردوسی های غیر مقیم از مسیر تعریف شده برون، آبگرم، باغستان، اسلامیه، شهرفردوس و آثار تاریخی آن، کویر پلند و رباط خوشاب بازدید نمایند ولی نبود دغدغه مندی برخی مدیران موجب شد نتوانیم این کار مهم را به سرانجام برسانیم. حمامی اضافه کرد: تعطیلات نوروزی امسال افزایش 9 درصدی تردد نسبت به سال گذشته را شاهد بودیم ولی بوم گردی های شهرستان کمتر از 30 درصد ظرفیت اسکان مسافر داشتند و قطعا مسافرانی که اقامت شبانه در شهرستان دارند این شهر را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب کرده اند.

نقش مهم تبلیغات دررونق گردشگری

وی اضافه کرد: در بخش تبلیغات پیشنهاد کار چشمگیری نشد ولی شاهد هستیم برخی شهرهای همسایه چه حجم تبلیغات برای معرفی آثار تاریخی و جذب گردشگر انجام می دهند. به گفته برای شروع این کار باید تابلوهای تبلیغاتی در ورودی ها و داخل شهر فردوس تقویت و افزایش یابد و این تابلوها در محورهای منتهی به فردوس نیز نصب شود. حمامی در خصوص کامل شدن چرخه گردشگری شهرستان نیز گفت: سالهاست فعالان گردشگری این مطالبه را دارند که مدرسه تاریخی علیا به عنوان موزه نسخ خطی راه اندازی شود تا از این اثر فاخر استفاده بهینه شود ولی تا کنون به نتیجه نرسیده است. وی نورپردازی حمام کوشک، مسجد و حوزه انبار سیدی و مدارس تاریخی حبیبیه و علیا که در حاشیه کنارگذر فردوس است قطعا می تواند به ماندگاری مسافر کمک کند و برخی اقدامات دیگر از این قبیل که هزینه چندانی ندارد می تواند تاثیر گذار باشد.

اماکن اسکان غیر استاندارد و غیرمجاز

این فعال گردشگری برخی اظهار نظرهای غیر کارشناسی و اسکان مسافران در اماکن غیر مجاز و مکان هایی که در شان مسافر و گردشگر نیست را ضربه به گردشگری شهرستان برشمرد و افزود: در اقامتگاه های رسمی نیروهای آموزش دیده وجود دارند که دغدغه آنها ارائه خدمات با کیفیت به مسافر و ترغیب آنان به بازدید از آثار تاریخی است ولی این مهم در اسکان مسافران در مدارس و مکان های غیر مجاز رعایت نمی شود و چون مسافر آرامش لازم را در این مکان ها ندارد، برنامه او خروج زودتر از فردوس است. حمامی عنوان کرد: پیگیر جشنواره ها و نمایشگاه های عکاسی از تهران و مشهد بودیم ولی تمام این اقدامات به همکاری و همراهی مسئولان بستگی دارد.

پیشنهاد تشکل شورای راهبردی گردشگری

وی تاکید کرد: پیشنهاد ما کار گروه یا شورای راهبردی گردشگری شهرستان است تا هر چه سریعتر تشکیل شود تا جلسه های منظم برگزار و مصوبات نیز پیگیری شود. به گفته وی باید تبلیغات منظم و گسترده در شهرهایی مانند مشهد و تهران و شهرهای همجوار به صورت هدفمند انجام شود. حمامی افزود: متاسفانه مسیر دسترسی و روشنایی برخی آثار تاریخی ما وضعیت نامناسبی دارد و حتی در شهر باغستان که 7 اقامتگاه بوم گردی وجود دارد هیچ تابلویی برای معرفی آنها وجود ندارد. وی خاطرنشان کرد: برپایی همایش ها و سمینارها به بهانه های مختلف می تواند بسیار تاثیر گذار باشد و در شرایطی که برخی شهرهای مجاور فردوس در این بخش بسیار فعال هستند ولی ما حتی نتوانسته ایم همایش زعفران و انار را به خوبی برگزار کنیم. وی تصریح کرد: در صورت همراهی مسئولان فعالان گردشگری پای کار هستند تا بتوانیم شعار” فردوس شهری برای گردشگری” را عملا محقق کنیم. آنچه از گفته های کارشناسان گردشگری می توان نتیجه گرفت رونق این صنعت و افزایش ماندگاری مسافر در شهرستان فردوس نیاز به یک همت همگانی از سوی مسئولان و دغدغه مندان این بخش دارد. در شرایطی که خشکسالی های متوالی و گرانی علوفه دام موجب مشکلات زیادی برای دو قشر کشاورز و دامدار شده ، راهی جز رونق گردشگری و توجه به این ظرفیت مهم در شهرستان فردوس وجود ندارد که باید علاوه بر فرهنگ سازی پذیرش مسافر و گردشگر، تمام مجموعه مدیریتی شهرستان و به خصوص متولی اصلی این صنعت یعنی میراث فرهنگی پای کار باشند تا در آینده نه چندان دور شاهد رونق این صنعت نان آور در شهرستان فردوس باشیم.