کاری – یکی از مهمترین آسیب های اجتماعی که متاسفانه در شهر بیرجند بسیار مشاهده می شود زباله گردی است، بیشتر این افراد زنان و مردان و حتی جوانانی هستند که از چهره شان می توان به راحتی به اعتیاد پی برد. این پدیده مختص محله و منطقه خاصی نیست و براساس نظر همشهریان در اکثر مناطق شهر دیده می شود. این افراد با کندوکاو در آشغال های سطل های زباله که در خیابان ها تعبیه شده است، موجب آلودگی محیط شده و به نوعی موجب انتشار بیماری و پراکنده شدن زباله ها در شهر می شوند و از طرفی شهری نازیبا را به نمایش می گذارند.
بیرجند که روزی تمیزترین شهر ایران عنوان بود و بارها بخاطر فرهنگ بالای مردمش تقدیر شد، حالا گرفتار زباله گردانی است که به راحتی زباله ها را پخش می کنند و کاری کرده اند که دیگر شهر تمیز نیست.
پرده اول: آتش زدن سطل زباله
ساعات پایانی شب است، در یکی از خیابانهای سجاد شهر پیرمرد تا کمر در سطل زباله فرو رفته است و هر از چندگاهی دست به صورت می‌کشد و دوباره به تفکیک زباله‌ها می‌پردازد.متوجه حضورم نشده و سخت مشغول کار است. پوتین های بلند لاستیکی، لباس‌هایی مندرس و آلوده و دستان ترک‌خورده و لاغرش در کنار چهره ای تکیده و بی رنگ و رو ، نشان از اعتیاد دارد. سوز سرما شدید می شود، در این فکرم که پیرمرد چطور باوجود این‌همه آلودگی سرپاست که ناگهان بند افکارم با کوره‌ای از دود سیگار پیرمرد پاره می‌شود. ناگهان سطل زباله را واژگون می کند و با یک کبریت ابتدا سیگارش را و سپس زباله ها را آتش می زند. دود و خاکسترهای زباله اطراف پراکنده می شود و باعث آلودگی شهر می شود.

پرده دوم زن جوان با کودک همراه
زنی جوان به همراه کودک4 ساله اش در خیابان 17 شهریور در حال جستجو در یکی از سطل های زباله است. زباله های مورد نیاز خود را یکطرف جمع کرده و باقی زبالها را در اطراف سطل زباله پرت می کند که همراه با باد به مسافت های دور می رود و چهره ای نازیبا را به وجود آورده است. جلوی کودک یک ظرف یکبار مصرف گذاشته شده و با دستان کثیف در حال خوردن یک کیک است.واقعا آینده این کودک در کنار چنین مادری چه خواهد بود؟بارها از سوی مدیران کشوری و مهمانانی که وارد خراسان جنوبی می‌شوند بیرجند به عنوان یک شهر تمیز و پاکیزه شناخته شده، موضوعی که همیشه باعث مباهات و افتخار بیرجندی‌ها بوده است. اما دیدن این صحنه ها این افتخار را به یک مساله شبهه دار تبدیل کرده که چهره شهر را به طور دیگری نمایش می دهد.

زباله ثروتی برای
زباله گردها فراهم کرده است
طرح تفکیک زباله از مبدا مسئله‌ای است که طبق اذعان بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران هنوز در شهر بیرجند فرهنگ سازی نشده است. نبود برنامه‌ای منسجم برای بازگشت این ثروت به خزانه مملکت، بستری مناسب برای فعالیت زباله گردها فراهم کرده است. براساس نظر همشهریان حضور این افراد نسبت به گذشته، افزایش چشمگیری داشته است. افرادی که باقیمانده غذا و مواد بازیافتی را از درون زباله‌های تر و خشک بیرون می‌کشند؛ کاری که بسیاری از ما حتی حاضر به فکر کردن درباره آن نیستیم! گاهی شاهد هستیم یک نفر با تعدادی کودک به صورت گروهی زباله گردی می کنند.نمونه عینی آن مردی است که بارها در با تعدادی کودک 12-13 ساله در خیابان معلم دیده شده است که بطور دستجمعی فعالیت زباله گردی و تکدی گری را انجام می دهند.

گلایه شهروندان بیرجندی از حضور زباله گردها در شهر
یکی از همشهریان با بیان اینکه فعالیت‌های زباله‌گردها در عصرها و ساعات پایانی شب بیشتر است، ادامه داد: البته بسیاری از زباله‌گردها از سایر مناطق شهر برای فروش مواد بازیافتی خود به خیابان 17 شهریور مراجعه می‌کنند. وی با اشاره به اینکه به نظرم این افراد از روی ناچاری مجبور به زباله‌گردی شده‌اند و گرنه هیچ فردی حاضر نیست پسماند غذایی را که دیگران در کنار سطل زباله می‌گذارند استفاده کند، ادامه داد: زباله‌گردها مواد بازیافتی و خشک را از زباله‌های دیگر جدا می‌کنند و باقیمانده زباله از داخل کیسه پلاستیکی پاره شده، همه جا پخش و پراکنده می‌شود که علاوه بر ایجاد آلودگی محیط، باعث نازیبایی شهر و گله‌مندی شهروندان شده است.وی با بیان اینکه بهداشت روان مردم زیرپای زباله گردان له می شود ، گفت : بهداشت محیط شهری هم با این وضع رفتار زباله گردان و پخش کردن زباله ها درخطر جدی است.وی عنوان کرد: مسوولان شهری بپرسید چه برنامه‌ای برای مدیریت زباله‌ها و ساماندهی زباله‌گردها دارند؟ سوالی که در ادامه این گزارش میدانی ما را به مسوولان ذیربط رساند.

تاکید بر اهمیت تفکیک زباله از مبدا و کاهش آسیب زباله گردی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی، نیز با تاکید بر اهمیت تفکیک زباله از مبدا و کاهش آسیب زباله گردی گفت: سوزاندن پسماند غیر از زباله‌گاه در محیط‌های شهری و روستایی با توجه به اهمیت سلامت و امنیت انسانی ممنوع بوده لذا شهرداران، بخشداران و دهیاران در مدیریت اصولی پسماند تکلیف قانونی دارند. اسد اله حاتمی با اشاره به ضرورت کاهش تولید پسماند خاطر نشان کرد: :مدیریت صحیح در این زمینه بدون کاهش تولید پسماند امکانپذیر نخواهد بود.وی با اشاره به اینکه مدیریت صحیح پسماند و پیگیری اجرای طرح‌های تفکیک از مبداء پسماند در شهرهای استان برای جلوگیری از گسترش پدیده زباله گردی مهم است، اضافه کرد: خطرات و عوارض سوء محیط زیستی و بهداشتی از جمله اقدامات تاثیر گذار در حوزه مدیریت پسماند خراسان جنوبی خواهد بود. مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با بیان اینکه باید در زمینه تفکیک زباله در مبدا فرهنگ سازی شود، گفت: اگر چه این امر پروسه ای زمان بر بوده اما نقش موثری در رفع مشکلات موجود دارد.

شبی ۲میلیون تومان
درآمد با زباله گردی
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بیرجند نیز عنوان کرد: زباله‌گرد‌ها به شکل مویرگی متصل به مافیا هستند و به اعتراف خودشان هر شب ۲۰ میلیون ریال از این راه درآمد دارند.ظهوری با بیان اینکه شهرداری آماده به‌کارگیری این افراد بوده، اما بیشتر تمایل به کسب درآمد زیرزمینی دارند یادآور شد: زباله کالای ارزشمندی است از همین رو طرح تفکیک زباله از مبدا باید توسط شهرداری اجر شودا تا دست زباله‌گرد‌ها از آن کوتاه شود. وی با اشاره به اینکه طرح مقدماتی تفکیک زباله از مبدا در شهر بیرجند از ابتدای امسال اجرایی شده و در حال گسترش آن برای همه محلات هستیم، ادامه داد: مجری بخش خصوصی طرح تفکیک زباله از مبدا مشخص شده و طبق توافق‌های انجام گرفته اجرای آن به شکل هدفمند دنبال می‌شود. رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بیرجند با اشاره به اینکه تاکنون طرح‌های تفکیک از مبدا با توجه به حضور زباله گرد‌ها موفق نبوده، زیرا سودی برای پیمانکاران ندارد، یادآور شد: اما با بررسی طرح‌های اجرا شده در شهر‌های بزرگ به دنبال طرح اساسی و با کیفیت در این خصوص بودیم.

زباله گردها معضل اصلی اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا
ظهوری معضل اصلی اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا را وجود زباله‌گرد‌ها دانست و افزود: در این خصوص سه گشت خودرویی و ۲ گشت موتوری ۲۴ ساعته راه‌اندازی شده تا با پدیده شوم زباله‌گردی برخورد شود.وی با بیان اینکه همچنین ۷۹ خودروی وانت و کامیونت هم ساماندهی شده که در شهر اقدام به تفکیک زباله از مبدا کرده است، ادامه داد: شهروندان بعد از جداسازی زباله‌ها می‌توانند در اجرای طرح همکاری کنند.وی با اشاره به اینکه ۱۱۷ انبار و مرکز بازیافتی در شهر ساماندهی شده است گفت: این مراکز باید با تاییدیه محیط زیست، آتش نشانی و مرکز بهداشت فعالیت خود را شروع کنند که هر شهروندی می‌تواند زباله‌های قابل بازیافت خود را به این مراکز تحویل دهد. ظهوری با بیان اینکه ایستگاه‌ها و کلبه‌های سبز هم در ۱۷ نقطه شهر بیرجند جانمایی شده و ۱۷ مورد دیگر هم آماده استفاده است، ادامه داد: شهروندان از این طریق نیز می‌توانند زباله‌های تفکیک شده خود را تحویل شهرداری دهند. رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بیرجند خاطر نشان کرد: شهروندان برای تحویل زباله‌های بازیافتی خود می‌توانند با شماره‌های ۳-۳۱۸۳۰۳۹۰ تماس حاصل کنند.