- محمود آبادی
دقت کردید که هر پروژه ای که آغاز می شود یک تابلوی زرد می گذارند که روی آن اطلاعات مربوط به پروژه نوشته شده است از زمان آغاز ،کارفرما،پیمانکار و در نهایت زمان پایان پروژه .روز گذشته عکسی که از طریق فضای مجازی به دستام رسیده بود توجهم را جلب کرد. در انتهای این عکس در بخش زمان اتمام پروژه نوشته شده بود «با خدا» کاری به راست و دروغ این تصویر ندارم ،اما کافی بود با اندکی مرور فایل های آرشیو روزنامه بیشتر از انگشتان دستمام در این استان پروژه معرفی کنیم که حالا دیگر اتمام آن به راستی با خداست. از پروژه ی هتل کویر در بیرجند گرفته تا پروژه تالار شهر و یا همان پروژه ای که در خیابان شهدا بیرجند(پست ساختمان مخابرات) است و چند سال است که آهن هایش را باد و باران به فرسوذگی برده است. بگذریم که این خواب عمیق در چند پروژه ی دیگر از استانمان وجود دارد اما در کشوری که قیمت دلار صبح با دلار شبش فرق دارد این اتمام با خدا جز زخمی ماندن شهرچیزی نیست. به راستی آیا برنامه ریزی زائد است یا لازم؟ از هر مدیری در هر کجای دنیا راجع به سوال فوق جویا شوید، همگی به شما پاسخ خواهند داد که بطور قطع برنامه ریزی امری بدیهی، واجب و ضروری است. حال این سوال پیش می آید که چرا در کشور ما برنامه‌ریزی امری مهجور، غیر ضروری و دست و پاگیر تلقی می‌شود؟ چرا ما شاهد تفاوت فاحشی مابین برنامه و واقعیت هستیم؟ و تاخیرات زیاد، اتلاف هزینه ها، کیفیت بد و نقصهای فراوان، از مشکلات اساسی و همیشگی در انجام پروژه ها و طرح ها در کشور ما است. جدا از معضلات و مشکلاتی نظیر فساد، رشوه خواری، اختلاس، ساختارهای فشل دولتی و مدیران ناتوان کارنابلد، مشکل عمده دیگری راجع به ضرورت، نیاز و مفهوم برنامه ریزی در بین مدیران ما وجود دارد. در درجه اول، معمولا مدیران ما ارزش چندانی برای برنامه ریزی و زمانبندی قایل نیستند و آنرا امری زائد، هزینه بر و بی فایده می پندارند. یکی از دوستان تعریف می کرد «در ایران من در بخش برنامه ریزی یک شرکت خصوصی فعال در پروژه‌های نفت و گاز پارس جنوبی ( به مدت ۷ سال) و یک شرکت خودرو سازی ( حدود ۲ سال) مشغول بکار بودم. با وجود اینکه واحد برنامه ریزی در چارت سازمانی همطراز سایر واحدها نظیر مهندسی و خرید قرار گرفته است، ولی در عمل حکم «زینت الچارت» را داشته و نه از قدرتی برخوردار است و نه کسی به توصیه ها و گزارش های آن اعتنایی میکند!!! بخاطر می آورم که مدیر برنامه‌ریزی شرکت خودروسازی، مهندس بسیار توانمند و پرتلاشی بود که گزارشات دقیق ، جامع و منظمی از میزان انحرافات تولید، خرابی قطعات و ماشین آلات ، درصد بهره وری منابع،… تهیه و ارسال میکرد. تصورش را نمی توانید بکنید که بجای اینکه او را بابت تهیه این گزارشات دقیق و جامع تشویق کرده و ارتقای مقام ببخشند، در نهایت او را از کار معلق کرده و با عنوان منتظر الخدمت در تحقیر او از کاری فروگذار نکردند !!!!!! ( چون مدیریت شرکت از گزارشهای دقیق عملکرد که با عدد و رقم و بسیار روشن نشان دهنده عدم توانمندی و بی لیاقتی او بود، وحشت بسیار داشت)»حال سوال مهم این است با تمام هزینه هایی که برای مطالعات یک پروژه یا طرح انجام می دهیم چرا هنوز هم بسیاری از پروژه هایمان بر زمین می ماند؟ باید بگویم یا برنامه ریزی مان برنامه ریزی نیست یا مطالعاتمان به درد نخور است،وگرنه مهندسان ما از مهندسان ژاپنی چیزی کم ندارند. وقتی پروژه‌ای طراحی می‌شود و کارفرما تصمیم به سرمایه‌گذاری و اجرای یک پروژه می‌گیرد مسلماً منظورهای خاصی دارد از جمله استفاده بهینه از سرمایه و منافع حاصله از آن سرمایه‌گذاری و در نتیجه باید بداند که این سرمایه گذاری چه زمانی به بهره‌برداری می‌رسد و براساس آن سرمایه خود را به کار بیاندازد پس به این ترتیب برای اجرای پروژه زمان تعیین می‌شود که در قرار داد به عنوان مدت قرار داد مطرح می‌شود و پروژه بایستی در این مدت انجام شود و به بهره برداری برسد طبیعی است که اگر پروژه در این مدت به بهره‌برداری نرسد باعث ضرر و زیان و خوابیدن بی‌بهره سرمایه و استهلاک آن می‌شود پس با این حال مدت قرار داد و زمان اجرای پروژه اهمیت خاصی پیدا میکند در نتیجه بایستی به برنامه‌ریزی صحیح و کنترل دقیق آن از نظر زمان توجه بیشتری کرد که این مقوله نیاز به دانستن دقیق احجام و هزینه آن است . اما بحث این است که در بیرجند انگار برخی از پروژه ها قرار نیست تمام شود!پروژه ی هتل کویر یا تالار بزرگ شهر فقط چند نمونه ی کوچک از پروژه های زخمی این شهر است، هرچند باید اندکی منصف بود و یاد آور شوم که طرح گردشگری بند دره انگار بعد از حدود دو دهه در مدار اجرا قرار گرفته است. کاش مدیران شهرمان لیستی از پروژه های زخمی شهر تهیه کنند تا تکلیف شهر را با این پروژه ها روشن کنند چرا که برای اتمام برخی از این پروژه دیگر نم یتوان گفت با خداست چون به راستی در همان حال تمام شده است.
