بهروزی فر – همیشه اول شدن و ایستادن بر سکوی نخست، لذتی وصف ناشدنی دارد و قاعده هم بر این است که برگزیده ها مورد تقدیر واقع می شوند و این توفیق حاصله هرازگاه یادآوری می شود تا در خاطره ها بماند و مبادا فراموش شود، به جرأت می توان گفت کَمَند آنها که از این قاعده مستثنایند و وَقَعی به توفیقات خود نمی نهند . پذیرفتنش سخت است اما یکی از این جمعیت معدود و انگشت شمار، خراسان‌ جنوبی و به طور خاص! شهر بیرجند است که اگر غیر این بود، سال ۱۴۰۲ در این سکوت و بی خبری به پایان نمی رسید . ۱۴۰۲، صد سالگی یک اتفاق مهم در بیرجند است، رویدادی که برای نخستین بار در کشور، آن هم به همت مردم و معتمدین محلی رقم خورد. ماجرا از این قرار است که یک قرن پیش، عده ای از صاحبان خرد منطقه دور هم گرد آمدند و با روی هم گذاشتن سرمایه های فردی خود و وقف آن برای انتفاع عمومی، گرهی بزرگ از بیرجند که آن روزها نه مرکز استان بود و نه شهری بزرگ در کشور پهناور ایران زمین، باز کنند . موضوع لوله کشی آب آشامیدنی در تهران یکی از پروژه های مهمی است که از زمان قاجار به عنوان طرحی اساسی روی کاغذ ثبت شد و در حالی که مردم پایتخت مجبور بودند از آب قنات و جوی های جاری آلوده در خیابان‌های شهر برای آشامیدن و رفع نیازهای خود، مثل شستشو و پخت و پز استفاده کنند، از عملیاتی شدن این طرح، هیچ خبری نبود. در حالی که انتقال آب به منازل از طریق ایجاد شبکه لوله کشی از انتظار اعیان نشین تهران بود اما خیلی غیرمنتظره، اتفاقی در هزاران فرسنگ آن سوتر از پایتخت، خیلی ها را گزید. آن اتفاق عجیب و شاید تلخ و غیر قابل باور به زعم خیلی ها این بود؛ گروهی ۳۰ نفره شامل روحانیون طراز اول‌، متمولین بازار و سیاستمداران وقت از جمله نماینده منطقه و تعدادی از فرهنگیان بیرجند در تصمیمی جالب، نخستین بنگاه مستقل آب لوله کشور را تأسیس کردند، این بنگاه‌، اولین سازمان آبرسانی ایران است که در سال ۱۳۰۲ در شهر بیرجند شروع به فعالیت کرد. در اساسنامه این بنگاه، غرض از تشکیل آن را اداره امور مربوط به حفظ و نگهداری مسیر لوله‌های آب بیرجند و نیز توسعه شبکه لوله‌کشی این‌ شهر به منظور بهره‌مندی عمومی سکنه شهر، عنوان کرده اند. در تاریخچه شهر بیرجند آمده؛ در روزگاران گذشته برای تأمین آب شهر بیرجند، آب انبارهایی توسط افراد خیر و نیکوکار ساخته شده بود که از آب قنوات و آبادی‌های دامنه کوه باقران پر می شد و تنها منبع تأمین آب شرب اهالی در تابستان به حساب می‌آمد.مؤسسین بنگاه‌ خیریه آبلوله از محل کمک های مردمی و درآمد دارایی های مربوط به این موقوفه بزرگ و قنات اهدایی علی‌ آباد، لوله‌های موجود در اردوگاه‌های نظامی انگلستان را خریداری و بقیه لوله‌های مورد نیاز را نیز از هندوستان تهیه کردند و با شتر به محل منتقل نمودند.کار لوله‌ کشی‌توسط یکی از روس های مهاجر حاضر در منطقه به نام” سویستانوف” و به کمک چند نفر کارگر فنی محلی انجام شد. کمیسیون لوله کشی بقیه قنات علی‌آباد را نیز خریداری کرده و از طریق رشته لوله‌ای به طول ۹ کیلومتر آب قنات را به شهر می‌آورد و در مرتفع‌ترین نقطه شهر به داخل مبنع می‌ریخت‌.از این منبع دو رشته لوله به طرف شمال و جنوب شهر جدا شده و به دلیل نبودن وسایل وامکانات آبرسانی در داخل منازل، در مسیر لوله‌ها و در فواصلی مشخص‌، شیرهای برداشت آب تعبیه شد که اهالی آب شرب مورد نیاز خود را از این شیرها تأمین می کردند. نکته جالب اینجاست که تهران با همه امکاناتی که در اختیار داشت و توجهی که به آن می شد، چهار سال بعد و در ۱۳۰۶ به لوله کشی آب شرب مجهز شد. حالا یکصدمین سالگرد این اتفاق تاریخی مهم، در سکوت مطلق حوزه های متولی همچون شرکت آب و فاضلاب که از این موقوفه بیشترین انتفاع را می برد و اداره کل اوقاف و امور خیریه که به داشتن چنین موقوفه قدیمی به خود می بالد و از آن به عنوان یکی از بزرگترین موقوفات کشور یاد می کند، در بی خبری محض رو به اتمام است. جالب است که آموزش و پرورش با آن دست خالی و دستگاه عریض و طویلش، از بزرگداشت یکصدمین سالگرد تأسیس مدرسه شوکتیه در سال ۱۳۸۲ غافل نشد اما متولیان این موضوع با شرایط بهتری که دارند و با دِینی که از این موقوفه به گردن دارند، تا این دهمین ماه سال، ترجیح شان بر این بوده که به پاسداشت این مهم، ورودی نداشته باشند که اگر غیر این بود حداقل در خبرها، اثری از آن به یادگار می ماند. و حتی اداره کل اوقاف و امور خیریه هم که می توانست از این فرصت برای ترویج فرهنگ حسنه وقف و معرفی خراسان جنوبی در سطح ملی و حتی بین المللی استفاده کند و به این بهانه، شرایطی برای رونق موقوفات استان از محل خزانه دولت فراهم آورد، سکوت اختیار کرده است.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید)