طرح اقدام ملی مسکن به عنوان بزرگترین طرح مسکن در دولت دوازدهم اجرایی شد.در این طرح  قرار بود دولت شرایطی را برای خانه دار شدن بخشی از دهک های متوسط جامعه فراهم کند،اما این طرح از نقطه ی آغاز دچار چالش های متفاوت شد. سخت بودن شرایط مالی و نداشتن امکان پس‌انداز، بالا بودن مبلغ اقساط بانکی این طرح و بی توجهی به اقشار ضعیف جامعه از مهم ترین مشکلات این طرح در کشور و به ویژه در استان است.روزنامه آوای خراسان جنوبی میزبان برخی از مسئولان و متقاضیان بود تا با بیان دیدگاه ها و مشکلات مسکن ملی به آسیب شناسی این طرح بپردازند.

برای قشر مرفه سازماندهی کردند

زارع فر یکی از متقاضیان مسکن ملی با بیان اینکه این طرح فرسایشی خواهد شد، می گوید: اگر در گروه های ایجاد شده فقط یک نفر توانایی تامین مالی نداشته باشد، پروژه حتی یک قدم جلو نخواهد رفت. وی می افزاید: باید با همگروهی های خودمان برای هماهنگی، جلسات متعددی برگزار کنیم که زمان زیادی از افراد می گیرد در حالی که در پروژه مسکن مهر چنین موضوعاتی مطرح نبود. زارع فر با انتقاد از کم بودن مبلغ وام، اضافه می کند: 100 میلیون تومان با سود 18 درصد به متقاضیان می دهند که با توجه بازپرداخت چند میلیونی آن به نفع قشر متوسط و ضعیف جامعه نیست. وی ادامه می دهد: ساخت مسکن حداقل 500 میلیون تومان هزینه دارد که باید بیشتر مبلغ آن را خودمان بدهیم که اگر چنین مبلغی را در اختیار داشتیم دیگر به این طرح ها نیازی نبود.

قرعه کشی بر چه مبنایی بوده است

یکی دیگر از متقاضیان مسکن ملی نیز با بیان اینکه قرعه کشی بر چه مبنایی بوده، می گوید: چرا به شرکت های تعاونی این طرح را ندادند تا مردم فقط با پرداخت هزینه صاحب خانه شوند. حسینی فر اضافه می کند: اکنون باید به دنبال مجری، پیمانکار، هم گروهی خوش قول و… باشیم که  هزینه و انرژی زیادی از ما خواهد گرفت. وی با بیان اینکه آیا خاک و فونداسیون برای این طبقات جواب می دهد، بیان می کند: پارکینگ یکی از واحدها  هنوز تکمیل نشده که باعث مشکلاتی شد حتی به استانداری نیز رسیده است. وی نیز به طرح گروه بندی اشکالات جدی می گیرد و از سپردن ساخت این مساکن به شرکت های تعاونی حمایت می کند.

صاحب خانه نمی شویم

همتی دیگر متقاضی مسکن ملی نیز در این نشست با گلایه از روش گروه بندی، می گوید: استرس زیادی به خانواده ها وارد شده و آنها باید هر روز درگیر این موضوع باشند، در حالی که تجربه کافی ندارند. وی با بیان اینکه با این وضع صاحب خانه نخواهیم شد، تصریح می کند: چند ساله آینده خانواده های پر جمعیت در این مناطق دچار مشکلاتی اجتماعی می شوند که باید چاره اندیشی شود. همتی می افزاید: چند نفر در این طرح ثبت نام کردند که هنوز مبلغی را پرداخت نکردند و ما تا چه زمانی باید معطل آنها باشیم. وی با اینکه در این طرح فشار زیادی بر قشر ضعیف جامعه تحمیل شده، عنوان می کند: اقساط وام یک میلیون و 810 هزار تومان است که خانواده ها در این شرایط اقتصادی باید نصف حقوق دریافتیشان را به این امر اختصاص دهند. به گفته این شهروند طرح مسکن ملی برای اقشاری که خانه ای ندارند اجرایی نشده است و فقط قشر مرفه توانایی ساخت آن را دارند.

فکر می کنند روش بهتری وجود دارد، خب بروند

پس از بیان مشکلات طرح مسکن ملی نوبت به معاون شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی استان رسید تا پاسخی به  انتقادهای متقاضیان طرح مسکن ملی بدهد. علیزاده با  دفاع قاطع از طرح مسکن ملی، می گوید:  وظیفه اداره کل راه و شهرسازی فراهم کردن زمین برای متقاضیان مسکن ملی بود که این کار انجام شده است. وی با بیان اینکه مگر باید همه ی کارها را این سازمان انجام دهد، اضافه می کند: تمام شرایط در سامانه این سازمان اطلاع رسانی  شده و افراد پس از مطالعه آن ثبت نام کردند. به گفته علیزاده اکنون که 5 نفر قدرت تفاهم با یکدیگر را ندارند به اداره کل راه و شهرسازی خرده می گیرند. معاون شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی با بیان اینکه این طرح با مسکن مهر تفاوت دارد، عنوان کرد: هیچکدام از متقاضیان مسکن ملی را اجبار نکردیم و اگر فکر می کنند روش بهتری وجود دارد خب بروند! وی تصریح کرد: در این روش شهروندان می توانند با نظر خود مسکن را بسازند و هیچ نقشه دستوری برای ساخت خانه وجود ندارد.

دفاع از روش گروه بندی

علیزاده  با دفاع از روش گروه بندی، می افزاید: گروه بندی ساخت یکی از روش های متداول ساخت مسکن است و اگر در این گروه ها همدلی وجود داشته باشد، به راحتی افراد صاحب خانه خواهند شد. وی اضافه می کند: در مسکن مهر بسیاری از افراد از نقشه طراحی منازل انتقاد داشتند که در این طرح افراد با نظر خودشان خانه را می سازند. معاون شهرسازی اداره راه و شهرسازی با بیان اینکه با انبوه سازان استان برای این طرح مذاکراتی انجام شد، خاطرنشان کرد: اما به دلیل نوسان قیمتی و بخشنامه هایی که از سوی مرکز به این اداره کل ارجاع شد،درباره قیمت نهایی با انبوه سازان به توافق نرسیدیم. به گفته این مقام مسئول اگر تفاهمات اجرایی می شد این پروژه را با کمترین قیمت به انبوه سازان محول می کردیم. علیزاده درباره افزایش وام برای متقاضیان نیز می گوید: در این موضوع مکاتباتی از سوی استان ها در حال انجام است که قیمت وام افزایش پیدا کند اما هنوز این امر نهایی نشده است. وی به سود بانکی این وام اشاره و اضافه می کند: سود بانکی برای کل متقاضیان مسکن ملی در کشور یکسان است و کم یا زیادکردن این سود برعهده این اداره کل نیست.

قرعه کشی بی نقص بود

معاون شهرسازی اداره راه و شهرسازی اضافه می کند: 40 میلیون دریافتی از متقاضیان این طرح برای آماده سازی زمین استفاده می شود و اگر این آماده سازی با مبلغ کمتری انجام شود به این افراد برگشت داده می شود.  معاون شهرسازی با بیان اینکه در شرکت تعاونی نیز باید تامین مالی انجام بگیرد، می گوید: در کشور چندین شرکت تعاونی هنوز مسکن مهر را تحویل ندادند که کمبود اعتبار مهم ترین علت آن است.  علیزاده درباره تقاوت در متراژ زمین ها نیز می افزاید: در همه نقاط کشور قطعات گوناگونی وجود دارد و شما نمی توانید همه زمین ها را به طور یکسان تقسیم کنید. وی اضافه می کند: این موضوع حتی در روستاها نیز وجود دارد که دلیل خاصی ندارد بلکه یک قاعده شهرسازی است. این مقام مسئول با اشاره به  ابهامات قرعه کشی زمین های مسکن ملی، عنوان می کند: قرعه کشی به طور الکترونیکی با حضور ناظرینی از سازمان بازرسی و استانداری به طور بی نقص  برگزار شده است. علیزاده اضافه می کند: در مرحله اول بین متقاضیانی که مبلغ 40 میلیون تومان را پرداخت کردند به طور تصادفی قرعه کشی انجام شده است. وی به موضوع افزایش تراکم این ساختمان ها اشاره و تصریح کرد: برای تامین پارکینگ تراکم افزایش یافته است و شهرداری نیز تخفیفاتی اعمال کرده که با تخفیف 50 درصدی اعلام شده تفاوت دارد.  معاون شهرسازی با بیان اینکه تراکم 5 طبقه باتوجه به عرض خیابان مورد تایید قرار گرفته، اضافه می کند: معابر این ساختمان ها  برای راحتی شهروندان بالای 12 متر در نظر گرفته شده است.  علیزاده ادامه می دهد: برای ساختمان ها انتخاب مجری و پیمانکار اجباری است و هیچ خانه ای بدون پیمانکار و مجری ساخته نمی شود.

شباهتی به مسکن مهر ندارد

معاون شهرسازی به موضوع آماده سازی زمین های این طرح اشاره و می گوید: مطالعات این کار انجام شده و اکنون شرکت خصوصی و یکی از سازمان های دولتی برای این کار اعلام آمادگی کردند که پس از برآورد قیمتی کار خودشان را آغاز می کنند. علیزاده می افزاید: خاک این منطقه یکدست می باشد و بازدید هایی را برای بررسی خاک این منطقه انجام دادم که مشکلی ندارد. وی با بیان اینکه در این طرح از شرکت های تعاونی ها نیز استفاده شده، می گوید:بیش از یک هزار دویست واحد به شرکت های تعاونی سپرده شد اما برای ساخت مسکن برای همشهریان از روش گروه بندی استفاده کردیم. علیزاده با طرح این سوال آیا مسکن مهر در زمان و قیمت اولیه ساخته شد، می گوید: این طرح شباهتی به مسکن مهر ندارد و اگر همشهریان پی ریزی ساختمان را انجام دهند، زمین از آنها پس گرفته نخواهد شد. این گفته علیزاده بیانگر این نکته است که سازمان راه و شهرسازی این اجازه را دارد، اگر کسی هیچ اقدامی برای زمین انجام ندهد، آن را پس بگیرد.

مشکل مسکن با برنامه های کوتاه مدت رفع نمی شود

معاون شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی با بیان اینکه در بیرجند با کمبود زمین مواجه هستیم می گوید: با توجه به تعداد متقاضیان توانستیم در مکانی مناسب زمین مورد نیاز را تامین و در اختیار متقاضیان قرار دهیم . علیزاده با بیان اینکه به پایان دولت نزدیک شده ایم، اضافه می کند: اگر این طرح را به شرکت های تعاونی ها  می سپردیم  و اگر دولت بعد این موضوع را قبول نمی کرد، آنوقت چه شرایطی برای این طرح در نظر داشتید؟ به گفته وی در شرایط فعلی گروه بندی بهترین روش برای طرح مسکن ملی بود. علیزاده با بیان اینکه در زندگی افراد کنکاش نمی کنیم، عنوان کرد: این سازمان گروه بندی را با توجه به شرایط قانونی انجام داد و  اگر فردی در گروه بندی مشارکت نمی کند به این سازمان ارتباط ندارد. علیزاده با بیان اینکه مشکل مسکن با برنامه های کوتاه مدت حل نخواهد شد، تصریح می کند: باید برنامه بلند مدت 25 ساله برای این کار در نظر گرفته شود و حمایت های زیادی از این طرح شود و مجلس باید وارد این قضیه شود. وی اضافه می کند: باید مشکلات را خودمان حل کنیم و منتظر یک ناجی برای حل مشکلات نباشیم.

مسکن ملی سرانجامی ندارد

رئیس انجمن انبوه سازان خراسان جنوبی نیز در این نشست با بیان اینکه فکر نمی کنم مسکن ملی سرانجامی داشته باشد، می گوید: اداره کل راه و شهرسازی زمین را به متقاضیان تحویل داد و کار خودش را راحت کرد اما اینکه شهروندان چه زمانی صاحب خانه می شوند، علامت سوالی است که فعلا پاسخی برای آن نداریم. مهندس خوشنام اضافه می کند:  اینکه به افراد بگوییم خانه را خودتان بسازید، پاک کردن صورت مسئله است. وی با بیان اینکه انبوه سازان زمان تحویل پروژه را تعیین می کردند، عنوان کرد: انبوه سازان مصالح ساختمانی را برای واحدهای زیادی می گیرند که در قیمت نهایی آنها تاثیر زیادی داشت درحالی که افراد باید با قیمت های بالاتر مصالح خود را تهیه کنند.

قیمت ها دستوری نیست

رئیس انجمن انبوه سازان استان با بیان اینکه قیمت ها دستوری نیست، اضافه می کند: اگر به طور متوسط 100 متر زمین در اختیار شهروندان باشد آنها باید 500 میلیون تومان برای ساخت خانه هزینه کنند که 4 برابر بیشتر از مبلغ وام می باشد. خوشنام تصریح می کند: اگر تورم سال های بعد را نیز محاسبه کنیم این عدد بیشتر خواهد شد. در حالی که اگر این طرح به شرکت های تعاونی سپرده می شد با قیمت مناسب تری در اختیار شهروندان قرار می گرفت. رئیس انجمن انبوه سازان استان با بیان اینکه اگر با این قیمت ها خانه را ساختند، نام خود را عوض می کنم، اضافه کرد: انبوه سازان برای واحدهای زیادی مصالح ساختمانی می گیرند که باعث تخفیفات چمشگیری در خرید این اجناس می شود و هزینه تمام شده کاهش خواهد داشت.

تفاهم نامه هایی که اجرایی نشد

خوشنام خاطر نشان می کند: ابتدا مقرر شد بر اساس تفاهم نامه هایی که با وزارت راه و شهرسازی داشتیم انبوه سازان برای ساخت و ساز مشارکت داشته باشند اما این توافقات آن طور که باید اجرایی نشد.وی اضافه می کند: در جلسه با مسئولان نظام مهندسی 50درصد تخفیف برای طراحی و نظارت را به طور داوطلبانه اجرایی کردیم و در تفاهم نامه دیگری نیز انبوه سازان باید مصالح خودشان را با 30 درصد تخفیف از شرکتی تهیه می کردند. خوشنام ادامه می دهد: 3 جلسه مذاکره در این ارتباط انجام شد که خروجی نداشت و در نهایت حتی یک مصوبه نیز اجرایی نشد. وی با بیان اینکه نقایص طرح مسکن مهر را باید برطرف می کردیم، بیان کرد: مسکن مهر در اجرا اشکالاتی داشت اما مزیت های این طرح نیز بسیار زیاد بود که باید در این طرح این معایب را رفع می کردیم.  وی عنوان کرد: برای یک پروژه ملی باید اقدام خاصی اندیشیده شود.

روش گروهی از تعاونی بهتر است

معاون شهرسازی شهرداری بیرجند نیز در این نشست با بیان اینکه روش گروهی از تعاونی بهتر است، می گوید: اگر 5 نفر با یکدیگر به توافق نرسند بهتر از مصالحه نکردن 700 نفر است. فخیم زاده با بیان اینکه تفاوت قیمتی زیادی بین این دو طرح وجود ندارد، می افزاید: در حالت گروهی در بازار تعادل برقرار است  اما در روش تعاونی به دلیل حجم بالای سفارشات و کمبود عرضه  قیمت ها افزایش پیدا می کنند. وی ادامه می دهد: اکنون شهروندان با 500میلیون تومان خانه خود را می سازند اما در تعاونی مدت پروژه 3 سال طول خواهد کشید و قیمت تا 700 میلیون تومان نیز خواهد رسید. معاون شهرسازی شهرداری با بیان اینکه تعاونی ها از جیب خودشان هزینه نمی کنند، بیان می کند: باید مبالغی برای ساخت خانه به این شرکت ها پرداخت شود و اصلا  این فکر را نکنید که از سرمایه خودشان برای پروژه ای هزینه می کنند. فخیم زاده با بیان اینکه روی مبلغ وام نیز حساب نکنید، می افزاید: شهروندان باید با آورده های مالی خودشان برای این پروژه هزینه کنند. وی با بیان اینکه دولت برای برداشتن فشارها به این طرح راضی شد، عنوان کرد: با این حال مسکن ملی طرح خوبی است و حداقل 2هکتار در فضای طراحی این مسکن به کاربری های خدماتی اختصاص پیدا کرده است.

بدقولی دیدیم؛ تخفیف 50 درصدی اعمال نشد

معاون شهرسازی شهرداری با اشاره به اینکه این طرح شباهتی به مسکن مهر نیز ندارد، عنوان می کند: در مسکن ملی قیمت زمین حذف شده که باعث صرفه جویی چند صد میلیونی شهروندان شده است.  معاون شهرسازی با اشاره به تخفیفات شهرداری می گوید: به دلیل اینکه تخفیفات طرح مسکن مهر به شهرداری پرداخت نشد، شورای شهر فقط 25 درصد برای این پروژه مصوب کرد.  فخیم زاده تصریح کرد: پارکینگ قطعات شمالی هیچگونه مشکلی را ندارد و در قطعات جنوبی فقط یک مورد مشکل وجود دارد که به زودی حل می شود. وی عنوان کرد: شهرداری هزینه آمادسازی از اشخاص نمی گیرد و تعهدی نیز در این باره ندارد و سازمان عمران شهرداری که مانند پیمانکار خصوصی عمل می کند این هزینه هارا اخذ خواهد کرد. مهدی آبادی