بهروزی فر

ماه های پایانی سال ۹۸ بود که خبر شیوع ویروسی چند نانومتری، دنیا را به هم ریخت. روزهای نخستین بروز و ظهور این اَبَرپدیده قرن، وقتی گفته می شد، مدل این بیماری همه گیر به گونه ای است که ماه ها و شاید تا سال آینده با آن درگیر باشیم، اصلاً نمی توانستیم این حرف را بپذیریم و مدام خود را وعده می دادیم که این مهمان ناخوانده!! تا چند روز دیگر، بقچه اش را می بندد و از همان راهی که آمده، بر می گردد ولی این مهمان، نه تنها نرفت که بر اَریکه نشست و دنیا را مسخر کرد. کرونا ویروس یا همان کووید-۱۹، سبک زندگی انسان ها را در تمام جهان عوض کرد، به گونه ای که مردم در اقصی نقاط دنیا،  روزها را به خانه نشینی های اجباری می گذرانند و در سپری کردن این اوقات فراغت تحمیلی! راه هایی را پیشه کرده اند که تا قبل از این اصلا‌ً سابقه نداشته است. شتاب فزاینده و قدرت شیوع روزافزون این بیماری، سبب شده، صاحب منصبان و ذی نفوذان در هر کشوری، برای مهار این ویروس لجام گسیخته، هر روز طرحی نو دراندازند. این موضوع در کشور و در استان ما نیز نمود داشته، نمونه اش محدودیت هایی است که طی دو مرحله در یک ماه اخیر، اعمال شد. کاهش ساعت کاری واحدهای صنفی و بعد از مدتی تعطیلی کامل همه به جز مشاغل گروه یک، عدم ورود خودروهای غیر بومی و خروج خودروهای بومی، حضور یک سوم کارکنان ادارات و… از جمله مواردی بود که صرفاً به جهت مدیریت شرایط و مهار بیماری کرونا در دستور کار حوزه های مختلف قرار گرفت. در این میان، ممانعت هایی که سدی بر فعالیت اقشار خاص و به ویژه کسبه و بازاریان بود، بیش از بقیه مصوبات حاشیه به همراه داشت. اگر چه به گواه آمار، بیش از ۹۵ درصد اصناف خراسان جنوبی به این قانون تمکین کردند و در تبعیت از شیوه نامه های بهداشتی، قفل بزرگی بر در واحد صنفی خود زدند اما حدود ۵ درصد کسبه به بهانه هایی از جمله نخواندن دخل و خرج و ماندن قبوض آب و برق و گاز و داشتن قسط و… از این قاعده سرباز زدند و در این میان، بودند عده ای که کرکره را تا نیمه پایین آوردند تا هم مشتری را داشته باشند، هم قانون را!! به هر حال، به گفته رئیس کمیسیون بازرسی و نظارت اصناف کشور؛ بیش از سه میلیون واحد صنفی در سطح کشور فعالیت دارند که با احتساب افراد مشغول در حوزه اصناف، در حال حاضر در مجموع بیش از ۲۰ میلیون نفر در کنار سفره اصناف نان می‌خورند و متأسفانه شیوع کرونا ویروس به نیمی از این واحدهای صنفی آسیب زده است. زیر و رو شدن اقتصاد و معیشت بیش از ۲۰ میلیون نفر، خسارت اندکی نیست که خیلی زود جبران شود و قطع به یقین ادامه این روند زندگی اجباری با کرونا ویروس، تبعات دشوار تری به همراه دارد که برخی از آنها غیرقابل جبران و بعضی ها هم به سختی قابل رفع و رجوع می باشند. با این همه در شرایطی که شیوع ویروس کرونا، تبعات اقتصادی فراوانی را در پی داشته و بسیاری از مشاغل را با چالش های جدی مواجه کرده است، برخی از مشاغل ایرانی توانستند به‌ خوبی کسب و کار خود را گسترش دهند. آمارها نشان می دهند در حالی که اغلب واحدهای صنفی سنتی، از شیوع بیماری، اعمال محدودیت ها و تعطیلی اجباری، زانوی غم بغل گرفته بودند اما در همین شرایط برندهای مطرحی همچون اسنپ، دیجی کالا، دیوار، هافمن و… از جمله کسب و کارهایی بودند که با استفاده از بستر آنلاین و فروش تلفنی توانستند سودی بیش از گذشته ببرند. به عبارت دیگر کووید- ۱۹ کاری کرد که برخی مجموعه ها با استفاده از ظرفیت تجارت الکترونیک در فضای الکترونیک و فناوری اطلاعات، ضمن مشتری مداری، به توسعه فروش خود دست زنند. در این مدت، برخی بنگاه های اقتصادی خاص برای حفظ سازمان و مشتریان خود به تجارت الکترونیک گرویدند، حتی بخشی از واحدهای صنفی سنتی نیز که امکان استفاده از این ظرفیت را داشتند، از فناوری استفاده کردند و شاهد تأثیرات مثبت آن در کسب و کار خود بودند، در صورتی که اگر از این فناوری استفاده نمی کردند ممکن بود از بین بروند.آمارها نشان از موفقیت خیلی از برندها در بهره برداری از این فرصت دارند، برای مثال؛ مجموعه آمازون در همین سه ماه اخیر به اندازه ده سال گذشته فروش داشته و دی جی کالا که بخشی از کارکنان خود را اخراج کرده بود، بعد از شیوع کرونا حدود ۲ هزار نفر را جذب کرد تا بتواند مشتریان خود را پاسخ گوید. علاوه بر این شرکت های متعددی هم داریم که فروش اینترنتی ویدئویی دارند و در این مدت فروش چند برابری داشته اند، مجموعه هایی چون نت فیلیکس، آپارات یا نماوا فروش چندین برابری پیدا کردند. اگرچه که سینما ها تعطیل شد ولی مانند گردشگری که اقدامات مکمل انجام شد و سعی کرد مشتریان را در بستر دیگری حفظ کند، بسترهای نمایش ویدئوی آنلاین و سینماهای آنلاین توانستند تا حدی تعطیلی سینماها را جبران کرده وموفق عمل نمایند. نمونه جالب تر این ماجرا، ماجرای “جمعه سیاه” یا همان “Black Friday”، آخرین جمعه ماه نوامبر -هفته گذشته- بود. اتفاقی که سال هاست در کشورهای غربی و صرفاً برای جلب مشتری بیشتر در آستانه شروع عید کریسمس رقم می خورد،
بسیاری از فروشگاه‌ها در این روز، چوب حراج به اجناس خود می‌زنند تا مردم را به خرید بیشتر ترغیب نمایند. این روز خاص، امسال بیش از سال های گذشته در کشور ما هم مورد توجه واقع شد و فروشگاه‌های ایرانی زیادی تحت عنوان “حراج‌جمعه” به عرضه کالاها و خدمات خود پرداختند و نکته جالب توجه این بود که در بازه زمانی تعطیلی اجباری فروشگاه ها، خیلی ها فرصت استفاده از ظرفیت فضای مجازی و ارتباط تلفنی را غنیمت شمرده و در قالب همین حراج یک روزه، اجناس و کالاهای خود را به راحتی عرضه کردند و بسیاری از خریداران  نیز در این روز پای صفحات مجازی نشستند و محصولات مورد نیاز یا علاقه خود را از طریق آنلاین و با تخفیف‌های مناسب سفارش دادند، به عبارت خیلی بهتر، در این خرید و فروش مجازی، یک اتفاق دو سر سود رقم خورد. واقعیت این است که استفاده از فناوری یک مزیت می باشد زیرا باعث کاهش هزینه شده و استفاده از آن رایگان است یعنی با وارد کردن یک نشانی و ثبت نیاز یا گرفتن یک شماره و اعلام خواسته، می توان کاری را انجام داد که در شرایط عادی، صرف زمان، تردد در سطح شهر، هزینه جابه جایی و… به همراه داشت. تجربه فروشگاه های مختلف در این ایام کرونایی به خوبی ثابت کرد که تنها با فراهم نمودن زیرساخت لازم و کمی آموزش و کسب مهارت های لازم، با وجود بستن در واحد صنفی، باز هم می توان به کسب و کار خود ادامه داد.
در شرایط کنونی نیز با توجه به محدودیت های ناشی از شیوع کرونا و ترجیح اغلب افراد به ماندن در خانه از یک سو و مشغله‌های کاری و کمبود فرصت برای خرید حضوری و فیزیکی از دیگر سو، تمایل مردم به خرید آسان‌تر و راحت‌تر بیشتر شده  و روز به روز هم در حال افزایش است، لذا این موقعیت، فرصت مناسبی است تا به تغییر شیوه های فروش و عرضه کالا و خدمات بیندیشیم و بر اساس اصل تحول، لازمه دوام و ماندگاری در بازار است، از همین امروز برای تجارت الکترونیک برنامه ریزی نماییم. شاید سخت باشد، اما شدنی است!!
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷  اعلام یا ارسال بفرمایید)