خراسان جنوبی با دارا بودن چهار گذرگاه تجاری با کشور همسایه افغانستان یکی از گلوگاه های تجاری بین المللی ایران به حساب می آید. هر چند از سال ۹۳ با انسداد یک طرفه سه معبر مرزی یزدان زیرکوه، گلورده درمیان و دوکوهه نهبندان همه مبادلات تجاری معطوف به تنها گذرگاه مرزی فعال و مورد قبول کشور افغانستان یعنی ماهیرود سربیشه شد و بار تجاری سه معبر تعلیق شده خراسان جنوبی نیز بر دوش این دروازه تجاری بین اللملی استان گذاشته شد.در این میان تجار و بازرگانان نیز مجبور شدند برای داد و ستد های خویش تنها معبر تجاری مرزی را برگزینند و دراین بین از همه بیشتر مرزنشینان دو سوی این معبرهای تجاری متضرر شدند و معیشت و اشتغال آنان به مخاطره افتاد به طوری بسیاری از آن ها مجبور به مهاجرت و ترک این نقاط شدند. بعد از این اتفاق که به صورت یک طرفه از طرف کشور همسایه افتاد مسئولان و مقامات محلی و کشوری در قالب دیپلماسی فعال سازی دوباره مرزهای تعلیق شده وارد میدان مذاکره و مباحثه با کشور همسایه شدند اما دولت این کشور برای بازگشایی معبرهای مسدود شده از سوی خویش پا پیش نگذاشت و این مذاکره ها و پیگیری ها هم تا ۲۰ شهریور امسال که بعد هفت سال بسته بودن دروازه های تجاری یزدان زیرکوه  به روی تجاری و مرزنشینان دو سوی مرز به صورت خرده فروشی باز شد. اکنون در کنار گمرک تجاری ماهیرود و گمرک یزدان نیز برای مبادلات خرده فروشی باز است و دو معبر تجاری گلوله درمیان و دوکوهه نهبندان همچنان بسته است.همچنین قابل یادآوری ست که دولت سیزدهم و مقامات محلی خراسان جنوبی هم  همه هم و غم خویش را بر بازگشایی معبرهای تجاری مسدود شده گذاشته اند چرا که بازگشایی این دروازه های تجاری به طور حتم رونق اقتصادی را برای مرزنشینان و تجار و بازرگانان هر دو سوی مرز  به همراه خواهد داشت.علاوه براین در این مدت کوتاهی که از سرکار آمدن دولت سیزدهم می گذرد هم رئیس جمهوری با تعیین نماینده ویژه در امور افغانستان همه تلاش خویش را بر بازگشایی معبرهای مسدود شده که نتیجه آن رونق اقتصاد مرزنشینان و تجار و در نهایت کشور است گذاشته اشت. آخرین تلاش ها نیز به دیداری که «جواد قناعت» استاندار خراسان جنوبی با «جابر انصار» سرکنسول افغانستان در مشهد و شیر احمد عمار مسئول نمایندگی وزارت خارجه افغانستان در هرات داشت برمی گردد که در این دیدار استاندار خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: افغانستان و ایران دو کشور همسایه با اشتراکات دینی، قومی و زبانی فراوانی هستند.قناعت ادامه داد: سال‌هاست در کنار هم در عین صلح و صفا زندگی می کنیم لذا لازم است مراودات و ارتباطات دو طرفه دو کشور بیشتر شود.

اختیار تام استانداران

استاندار از نشست دوجانبه با والی فراه گفت و تصریح کرد: استانداران استان های مرزی ایران درخصوص تصمیم گیری برای مراودات با همسایه های مرزی، از طرف وزارت های کشور و امور خارجه، اختیار تام دارند و این انتظار هم می رود که والی فراه هم این اختیار را در تصمیم گیری ها داشته باشد.قناعت متذکر شد: برای آن دیدار، تفاهم نامه ای آماده شده بود و ما آمادگی لازم برای امضای آن را داشتیم اما والی فراه، امضای تفاهم نامه را به جلب موافقت بزرگان کابل موکول کرد.وی تأکید کرد: از تاریخ دیدار ۱۷ روز می گذرد و هنوز اقدامی از ناحیه والی فراه صورت نگرفته و این به معنای از دست دادن  زمان است که به ضرر دو طرف می باشد.به گفته وی؛ یکی از مصوبات آن دیدار، معرفی نمایندگان تام الاختیار دو طرف بود که بتوانند طی نشست های مکرر، درخصوص حل و فصل مسایل رایزنی کنند.استاندار خراسان جنوبی  با اشاره به این که برای سوخت هم آن روز مفصل بحث شد، گفت: سوختی که از مرزهای ایران به افغانستان صادر می شود، در بهترین پالایشگاه ها و طبق استانداردهای ویژه تولید می گردد.قناعت متذکر شد: صحبت در خصوص کیفیت و استاندارد سوخت، نظر کارشناسی نیاز دارد و هر کسی نمی تواند در این زمینه اظهار نظر کند.وی با تأکید بر این که ما بهترین پالایشگاه ها و آزمایشگاه ها را در  کشور داریم، اظهار داشت: همان طور که در دیدار با والی فراه عنوان شد، این امکان برای کارشناسان و مهندسان شما فراهم است که از امکانات پالایشگاهی و آزمایشگاهی ما در سطح کشور بازدید کنند و از استاندارد بودن سوخت تولید ایران مطمئن شوند.به گفته وی؛ سوخت تولیدی در کشور، توسط خود مردم و در حمل و نقل استفاده می شود و نظرات غیرکارشناسی در مورد بی کیفیتی سوخت، شیطنت هایی برای کمرنگ کردن روابط است.

زیرساخت های درمانی

استاندار خراسان جنوبی با اشاره به زیرساخت های درمانی موجود در استان گف:  17 بیمارستان با تجهیزات و امکانات خوب داریم که فرصت مناسبی برای پذیرش و درمان بیماران افغانستانی است.قناعت ادامه داد: در نشست با والی فراه هم این موضوع عنوان شد که نمایندگان شما می توانند با سفر به استان، این زیرساخت های درمانی را از نزدیک ببینند و اعلام نظر کنند. وی تصریح کرد: برای هر دو شکل ترانشیپ و ترانزیت کالا از مرزهای استان، عزم و اراده ما جدی است و آمادگی لازم را هم داریم.به گفته وی؛ هر کدام از این دو حالت ترانزیت و ترانشیپ، اصول و مقدماتی نیاز دارد و باید طبق چارچوب های خاص خود اعمال شود.«جابر انصار» سرکنسول افغانستان در مشهد نیز با تأکید بر ضرورت توسعه مراودات دو کشور، گفت: تصمیم گیری درخصوص ترانزیت و ترانشیپ کالاها، نیاز به برگزاری کارگروه ویژه دارد.وی با بیان این که تعهد این است که هزینه‌های واردات کالا در دو طرف کاهش یابد، اظهار داشت: هر تصمیمی که در گمرکات دو کشور گرفته می شود، باید به اطلاع طرفین برسد و به صورت خلق الساعه نباشد.              

شتاب بخشیدن بر محور ماهیرود– فراه

وی با اعلام آمادگی کشور افغانستان مبنی بر همراهی برای شتاب بخشیدن به روند اجرای محور ماهیرود- فراه، تصریح کرد: طی بازدیدی از مرز ماهیرود، موانع موجود بررسی شده و برای رفع شان چاره اندیشی خواهد شد.سرکنسول افغانستان در مشهد خاطرنشان کرد: به همان شکل که کمیسیون مشترکی بین مشهد و هرات داریم، این کمیسیون مشترک می تواند برای توسعه مراودات بین بیرجند و فراه نیز تشکیل شود. جابر انصار از امکان ارائه خدمات اینترنتی درخصوص صدور ویزا گفت و اظهار داشت: از آن جایی که ایجاد کنسولگری، کاری سخت و زمان بر است، برای تسهیل شرایط پیشنهاد می شود که از ظرفیت کنسول غیرمقیم استفاده شود.وی تأکید کرد: این کنسول غیرمقیم می تواند ماهی چند روز در اینجا مستقر شود و خدمات ارائه نماید.

به گفته وی؛ تحقق این موضوع نیاز به طرح در وزارت خارجه و پیگیری جدی دارد.آن طور که «حسین موهبتی »سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی هم به خبرنگار فارس از بیرجند درباره روند فعال شدن و رونق گرفتن بازارچه مرزی یزدان گفت: این بازارچه براساس تاکیدات رئیس جمهور در سفر به خراسان جنوبی و پیگیری مسوولان استانی از ۲۱ شهریور امسال در قالب خرده‌فروشی فعال شد.       

توسعه فعالیت‌های بازارچه یزدان

وی افزود: زیرساخت‌های بازارچه یزدان قبل از سفر آیت الله ریسی به استان به منظور بازگشایی فراهم شده بود و سفر استانی رئیس جمهور قوت قلب و عمل برای رونق این بازارچه بود به‌طوری که اختیاراتی به استان داده شد تا در این رابطه با مسئولان افغانستان رایزنی و برای بازگشایی رسمی مرز یزدان اقدام شود.وی معتقد است اگر به دنبال ثبات اقتصادی در مرز یزدان و مرزهای خراسان جنوبی هستیم باید گمرک افغانستان در بازارچه‌های مرزی مستقر شود که مسوولان استانی و مرکزی به شدت پیگیر این موضوع هستند.

همه زیرساخت های فراهم است

سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی گفت: همه زیرساخت‌ها از جمله برق، فیبرنوری و احداث سوله و ساختمان در همه بازارچه‌های استان ایجاد شده و در یک سال اخیر هم مشکلات زیرساختی احتمالی رفع شده است بنابراین اکنون هیچ مشکلی نداریم. وی عنوان کرد: اما از طرف افغانستان اقدامی برای بازگشایی بازارچه‌ها انجام نشده هرچند مسوولان کشور همسایه تاکنون قول‌های زیادی برای بازگشایی بازارچه‌ها داده‌اند اما تا این لحظه عملیاتی نشده است.موهبتی افزود: زیرساخت‌های ما در بازارچه‌های استان به نحوی آماده است که همین امروز اگر افغانستان در بازارچه‌ها را باز کند تمامی شرایط برای واردات و صادرات فراهم است. وی گفت: علت تعطیلی بازارچه‌های مرزی خراسان جنوبی هم این است که طرف مقابل در این چند سال پای کار نیامده و هنوز مجوزی برای بازگشایی بازارچه‌ها توسط مسوولان محلی افغانستان از طرف دولت مرکزی اخذ نشده است.

مبادلات رسمی به توافق ۲کشور نیاز دارد

سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی اضافه کرد: اکنون هم اگر طرف افغانستان چه مسوولان محلی تمایل به بازگشایی بازارچه‌ها داشته باشند یا تجار خواسته باشند بار وارداتی و صادراتی خود را از بازارچه‌های ما عبور دهند، ما مشکلی نداریم.وی گفت: اما برای رسمی شدن صادرات و واردات نیاز به توافق ۲ طرف و دولت‌های مرکزی دارد که دولت سیزدهم به دنبال بازگشایی رسمی و فعال‌سازی بازارچه‌های مرزی است. موهبتی به بازدید میدانی نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان از مرزهای خراسان جنوبی در آذر ماه اشاره کرد و گفت: مقرر شد نماینده رئیس جمهور در سفر به افغانستان پیگیری‌های لازم را انجام دهند تا افغانستان هم پای کار بیاید و توافقی بین ۲ کشور انجام شود و بازارچه‌ها مرزی ما به‌صورت رسمی بازگشایی شود.وی ادامه داد: در قالب کمک‌های انسان‌دوستانه خدماتی از جمله ارسال سیلندر گاز و نان هم به مردم روستاهای کلاته نظر افغانستان ارسال می‌کنیم.سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی گفت: اولین اثر بازگشایی بازارچه یزدان این بود که جلوی مهاجرت مردم مناطق مرزی کشور افغانستان به‌خصوص روستای پنج هزار نفری کلاته نظر و روستاهای همجوار آن به دلیل تحولات سال جاری در افغانستان به داخل خاک خراسان جنوبی گرفته شد. وی گفت: بازگشایی بازارچه یزدان، اشتغال خوبی برای برخی روستاهای مرزی زیرکوه هم ایجاد کرد و اکنون ۵۰ نفر در مرز یزدان به‌صورت مستقیم مشغول فعالیت هستند و از طرفی برخی کالاهای مازاد تولیدی ما در قالب خرده‌فروشی (اقلام خوراکی) به کشور افغانستان ارسال می‌شود.

ادامه پیگیری برای استقرار گمرک در مرز یزدان

سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی اظهار داشت: اگر می‌خواهیم ثبات اقتصادی در مرز یزدان و مرزهای خراسان جنوبی داشته باشیم، منوط به استقرار گمرک افغانستان در بازارچه‌های مرزی است که ما به‌شدت پیگیر این موضوع هستند.موهبتی افزود: در صورت راه‌اندازی گمرک رسمی در بازارچه‌ها روند صادرات و واردات کالا از افغانستان در چارچوب قانونی انجام می‌شود و ایجاد گمرک رسمی در مرز یزدان و بازگشایی سایر بازارچه‌های استان برای ما خیلی مهم است. به گفته وی  مسئله خرده‌فروشی در بازارچه‌های گلورده درمیان و دوکوهانه نهبندان به دلیل اینکه آن سوی مرز کانون جمعیتی نداریم، استقبال نشد ولی از بازارچه یزدان که در قالب خرده‌فروشی در شهریور ماه راه‌اندازی شد تا پایان آبان ماه بیش از ۲ هزار تن صادرات کالا داشته‌ایم. بنابر اعلام «ایمان دروگر» رییس گمرک یزدان بعد از بازگشایی بازارچه مرزی یزدان در شهریور امسال ابتدا جابه‌جایی بار با نیسان توسط تجار آغاز شد و بعد از سفر رئیس جمهور به استان، بار در ۲۱ شهریور ماه به‌صورت کامیونی وارد بازارچه شد به‌طوری که رونق اقتصادی در این بازارچه مرزی بعد از هفت سال شکل گرفت. وی افزود: اکنون فعالیت محلی که باید توسط تجار در این بازارچه انجام شود، صورت گرفته و برای آغاز فعالیت پایانه مرزی یزدان به‌صورت رسمی نیازمند پیگیری مسئولان وزارت امور خارجه و سفیر ایران در کابل برای رایزنی با مسوولان مالی این کشور هستیم تا هرچه زودتر گمرگ افغانستان در کمرگ یزدان مستقر شود.                                 

رونق معیشت مرزنشینان دو سوی مرز

از طرفی«حسن رحیمی زاده» مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی درباره حجم صادرات خرده‌فروشی از بازارچه یزدان گفت: از ۲۱ شهریور امسال که بازارچه مرزی یزدان در قالب خرده‌فروشی فعال شد که بازگشایی این بازارچه را در تقویت اقتصاد محلی مرزنشینان و اشتغال آنان موثر دانست.وی بیان کرد: اقلام خوراکی از جمله ماکارانی، خامه، رب، بیسکویت و خرما از مرز یزدان در شهرستان زیرکوه صادر می‌شود و مردم روستای «کلاته نظر» افغانستان و روستاهای اطراف مایحتاج غذایی خود را از این بازارچه مرزی تامین می‌کنند لذا بازگشایی آن مورد استقبال مردم کشور همسایه هم قرار گرفته است.مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی افزود: پیگیری‌ها برای استقرار گمرک افغانستان در مرز یزدان از سوی مسئولان استانی انجام شده و منتظر تصمیم نهایی دولت افغانستان هستیم که مسوولان محلی این کشور وعده‌هایی برای استقرار گمرکات داده‌اند و امیدواریم به نتیجه برسد. وی درباره وضعیت بازگشایی ۲ بازارچه دیگر استان گفت: همه زیرساخت‌ها برای بازگشایی بازارچه‌ گلورده (میل ۷۳) شهرستان درمیان و بازارچه دوکوهانه شهرستان نهبندان فراهم شده و آماده بازگشایی است.  رحیمی‌زاده اظهار داشت: هنوز مسئولان کشور افغانستان تصمیمی برای بازگشایی این دو بازارچه ‌نگرفته‌اند.