خراسان جنوبی استان کویری است اما سرزمینی است که در دل خود ثروت‌های نهفته زیادی دارد، از معادن و طلای سرخش بگیر، تا گیاهان دارویی که چند سالی است مورد استقبال مردم و البته سرمایه‌گذاران و کارآفرینان قرار گرفته است. وجود بیش از ۸۰۰ نوع گیاه دارویی ظرفیت خوبی را برای استان فراهم کرده است و در سال‌های اخیر بسیاری از مردم به سمت درمان از طریق گیاهان دارویی و طب سنتی روی آورده‌اند و کارگاه‌های خانگی و فرآوری محصولات گیاهان دارویی و عرقیجات افزایش یافته است. هرچند با این رونق شاید بتوان از جنبه‌ای نگاه مثبتی به این موضوع داشت چرا که نشان از اشتغال و توسعه مشاغل خانگی دارد و از سویی دیگر گرایش مردم جامعه به سمت طب سنتی و کاهش مصرف داروهای شیمیایی را نشان می‌دهد اما از نگاه دیگر آنچه مطرح است اینکه افرادی که برای برداشت گیاهان دارویی به دل کوه، صحرا و بیابان می‌روند به دلیل برداشت غیر اصولی تیشه به ریشه گیاه می‌زنند. ازسوی دیگر برداشت بی رویه گیاهان دارویی منجر به آسیب دیدن پوشش گیاهی منطقه و کمیاب شدن برخی گونه‌ها از این گیاهان ارزشمند شده است که درصورت مدیریت نه تنها این پوشش حفظ خواهد شد بلکه فرصتی برای ایجاد ارزش افزوده و اشتغال می‌شود. این درحالی است که کارشناسان براین باورند که بی توجهی به برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی مثل زیره، آنغوزه و آویشن می‌تواند به دلیل تکثیر کند آنها در نهایت منجر به حذف این نوع گیاهان ارزشمند از منطقه شده و به جای خلق ثروت جابجایی معنادار روستاها را دامن بزند، از این رو توجه به حفظ این نوع پوشش گیاهی و همچنین توسعه سطح پوشش آنها با کشت هدفمند می‌تواند گنجی در اختیار استان محروم خراسان جنوبی باشد.
آلوئه‌ورا ،طلای سبزی که نادیده گرفته شده
اما این همه ماجرا نیست، خراسان جنوبی به دلیل خشکسالی‌ها و کم آبی‌هایی که دارد و از سویی با توجه به شرایط اقلیمی، شرایط مساعدی برای کشت برخی محصولات گیاهی از جمله طلای سبز دارد. حرف از کشت گیاهی سبز رنگ که به طلای سبز معروف است درمیان است، آلوئه ورا را می‌گویم، با توجه به شرایط اقلمیی توجیه خوبی برای کشت آن فراهم است و با وجود بحران کم آبی گیاه خوبی است. هرچند در دنیا به آن بهای زیادی می‌دهند اما در استان خراسان جنوبی مسئولان آن چنان که باید گیاه آلوئه ورا را درک نمی‌کنند و تنها درب عطاری‌ها به فروش می‌رسد که هر برگی هزارتومان در بیرجند قیمت دارد و این درحالی است که خراسان جنوبی استانی مستعد در کشت و پرورش این گیاه است چرا که فرآوری آن هم مقرون به صرفه است و از تمامی اندام این گیاه می‌توان استفاده کرد. یکی از تولید کنندگان آلوئه ورا در بیرجند به خبرنگار ما گفت: خراسان جنوبی نزدیک به دو دهه است که با خشکسالی‌های شدید مواجه شده است وبا توجه به تحقیقاتی که انجام دادم به این نتیجه رسیدم که کشت این گیاه در هر نوع خاکی قابل رشد است و در واقع گیاه خود را با شرایط محیطی که در آن قرار می‌گیرد وفق می‌دهد. احمدی افزود: گیاه آلوئه ورا نیاز به مراقبت خاصی ندارد، بعد از حدود دو سال ۴ میلیون تومان درآمد داشتم و در این مدت تعداد زیادی از هم استانی‌ها برای کسب تجربه و آموزش‌های لازم برای راه اندازی گلخانه به من مراجعه کرده اند که ۵ نفر آنها در حال حاضر موفق به راه اندازی گلخانه شده اند و با خریداری کردن بوته این گیاه از خودم این گیاه را کاشت می‌کنند.وی معتقد است این گیاه در بازارهای جهانی مشتری‌های زیادی دارد و باید بیشتر به آن بها دهیم و مسئولان باید حمایت‌های بیشتری داشته باشند.
ارز آوری چندین برابر نفت و گاز
مدیر مجتمع تحقیقات دارویی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم با بیان اینکه تحقیقات نشان داده که ارز آوری گیاهان دارویی برای کشورهایی مانند هند و چین چندین برابر بیشتر از نفت است، افزود: در خراسان جنوبی روند سرمایه گذاری کمی سخت است و این روند باید تسهیل شود تا بخش خصوصی جرأت ورود به این حوزه داشته باشد. پویان افزود: در بخش گیاهان دارویی با ایجاد کارخانه‌ها و کارگاه‌های فرآوری می‌توان در توسعه آن کمک کرد ولی برای بخش خصوصی باید تسهیلات و مشوق‌هایی در نظر گرفته شود تا به مرور به این سمت سوق پیدا کند و به خراسان جنوبی بیاید و در کشور نیز باید در بخش صادرات کمک کننده باشند. مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه کشورهای همسایه و کشورهایی مانند امارات که هیچ ندارند بهترین فرصت برای صادرات در این بخش هستند، گفت: اما در این بخش صادرات نداریم که متولیان باید برای توسعه صادرات گیاهان دارویی تدابیری بیندیشند، چرا که می‌تواند ارزآوری بالایی برای کشور و خراسان جنوبی داشته باشد.
یارانه برای نشاء می‌دهیم
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم با بیان اینکه در راستای حفظ انواع گیاهان دارویی برای نشاء گیاهان دارویی یارانه اختصاص دادیم گفت: برای حفظ گیاهان دارویی تولید نشاء انواع گیاهان دارویی برای کشت در فضای باز و کشت گلخانه‌ای برخی از انواع گیاهان دارویی از جمله آلوورا در خراسان‌جنوبی صورت می‌گیرد. غلامرضا قوسی گفت: با توجه به کمبود آب در استان، کشت نشائی گیاهان دارویی از مزیت‌های مختلفی برخوردار است و سالانه در استان ۲.۵ میلیون نشاء گیاهان دارویی انجام می‌شود. وی با بیان اینکه گیاهان دارویی یکی از ظرفیت‌های خوب در خراسان جنوبی است اظهار داشت: خراسان جنوبی سابقه زیادی در کشت گیاهان دارویی دارد و از آنجایی که زعفران به عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی مطرح است کشت آن در خراسان جنوبی قدمت زیادی دارد و این محصول ارزآوری و ارزش زیادی در منطقه دارد. وی با بیان اینکه هر چند زرشک و عناب هم جزو گیاهان دارویی به حساب می آید اما زعفران در کنار دیگر گیاهان دارویی ارزش زیادی نسبت به دیگر گیاهان دارویی و محصولات گیاهی دارد افزود: محصولات دیگر مانند زیره سبز، ریحان، خاکشیر، نعنا، گشنیز و غیره از دیگر محصولات گیاهان دارویی هستند. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز از وجود ۸۰۰ گونه گیاه دارویی در استان خبر داد و افزود: خراسان جنوبی جزو ۵ استان برتر از نظر میزان سطح زیرکشت گیاهان دارویی است و در اقلمیی قرار گرفته‌ایم که الگوی کشت مناسبی داریم و رویکرد وزارت سازمان جهاد کشاورزی هم در توسعه کشت گیاهان کم آب بر است. رضایی گفت: گیاهان دارویی کشت آن به عنوان طرح ملی مدنظر است که امیداوریم بتوانیم اقدام مناسبی بکنیم. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: آخرین سطح زیرکشت گیاهان دارویی در خراسان جنوبی ۵ هزار و ۶۰۰ هکتار است که البته این میزان به جز زعفران است. وی بیان کرد: در بحث کشت گیاهانی مانند آنغوزه و خارشتر هم ورود کردیم و تا چندین سال گذشته خارشتر به عنوان علف هرز مطرح بود اما از چند سال گذشته خراسان جنوبی توانسته است پیشرو در توسعه کشت گیاهان دارویی از جمله خارشتر باشد. رضایی از سطح زیرکشت ۲ هزار و ۵۰۰ تنی گیاه دارویی در استان خبر داد و افزود: در راستای کشت گیاهان نشائی حمایت‌هایی صورت گرفته و یک گلخانه برای کشت نشائی در نظر گرفته شده است. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تصریح کرد: تولید آنغوزه و بذر پاشی روش‌های مختلفی دارد که در شهرستان‌های استان بذر خریداری شده و کاشت می‌شود. وی بیان کرد: در راستای حمایت از تولید کشت‌های نشائی گیاهان دارویی در سال گذشته برای دریافت تسهیلات ۵۱۰ پرونده به ارزش ۳۴۲ میلیارد ریال معرفی شده‌اند که ۴۸ پرونده مربوط به گیاهان دارویی به ارزش ۴۲ میلیارد ریال بوده که از این میزان ۱۷ میلیارد ریال جذب شده است. رضایی افزود: در بحث گیاهان دارویی یک ساله ۳ هزار هکتار زیرکشت است و در کشت گیاهان دارویی چند ساله ۵۰ هکتار زیرکشت است. تسنیم
