بهروزی فر – پدربزرگ می گفت؛ “سال سختی بود، خشکسالی امان مردم را بریده بود، قنات روستا خشکیده بود و آب اندکش، امورات ضروری مردم را هم جوابگو نبود، چه رسد به اینکه بخواهند کشت و زرعی کنند یا مال و حالی پرورش دهند. میش و بزها بلای جان مردم شده بودند، با چند نفری از مردان آبادی، گله ها را راه انداختیم و به سمت تربت حیدریه راه افتادیم تا جایی با آب و هوای بهتر، حیوان های زبان بسته را قبل از اینکه جلوی چشم مان یکی یکی تلف شوند، بفروشیم و برگردیم. شرایط در تربت هم مناسب نبود، همان طور پیاده به سمت کاشمر راه افتادیم، در همین طول مسیر، تعدادی را فروختیم اما بخش زیادی از آنها مانده بود و آن همه گوسفند پروار، مشتری نداشت، باید راه رفته را برمی گشتیم و چاره ای جز این نیافتیم که گوسفندها را نزدیک یک آبادی رها کنیم و به همین راحتی، قید آن همه میش و بز را زدیم و برگشتیم”.حرف های پدربزرگ، مصداق های عینی همان شعر شیخ اجل سعدی بود که در کتاب فارسی ابتدایی مان آمده بود و تکلیف این بود که حفظش کنیم؛ “ چنان قحط سالی شد اندر دمشق/ که یاران فراموش کردند عشق / چنان آسمان بر زمین شد بخیل/که لب تَر نکردند زرع و نخیل / بخوشید سرچشمه‌های قدیم/نماند آب، جُز آب چشم یتیم / چو درویش بی‌رنگ دیدم درخت/قوی بازوان سست و درمانده سخت / نه در کوه سبزی، نه در باغ شَخ/ملخ، بوستان خورده مردم ملخ” تاریخ شفاهی که همان خاطرات مردم است و تاریخ مکتوب ما که در کتاب های شعر و داستان و تاریخ و جغرافیا مستند شده حکایت از این دارد که در ایران به واسطه شرایط اقلیمی و جغرافیایی، هر چند سال دوره ای از کم بارشی و خشکسالی و قحطی آب را پشت سر گذاشته ایم، حکایت تلخی که این سال ها هم با تمام وجود لمس می کنیم، مزارع بی بار و بَر، قنات ها و چشمه های خشکیده، مراتع بی علف، فرونشست زمین، سد های بی آب و سفره های زیرزمینی که هر روز پایین تر و دست نیافتنی تر می شوند، همه و همه تکرار همان سال های نه چندان دور را تداعی می کنند. در همین راستا آمارهایی که طی روزهای اخیر از دستگاه های متولی تأمین و توزیع آب منتشر شده، پرده از واقعیت های تلخی برمی دارد که نشان می دهند؛ کسری مخزن تجمعی استان از دهه ۶۰ تاکنون چهار میلیارد متر مکعب است/ متوسط اُفت سطح آب زیر زمینی استان سالانه ۲۶ سانتیمتر است و دشت سده با افت تجمعی ۲۶.۸۴ متر بیشترین اُفت تجمعی را در استان به خود اختصاص داده است/ در حال حاضر ۲۴ درصد از آبدهی دشت ها را در استان از دست داده ایم و شهرستان‌های بیرجند، طبس، نهبندان، قاینات و نیز شهر آرین شهر دارای تنش آبی هستند و ۴۵۰ روستای بالای ۲۰ خانوار استان نیز به صورت سیار آبرسانی می‌شوند/ هم اکنون ۸۳ درصد ظرفیت مخازن سد‌های استان خالی است، به عبارتی از ۷۵ میلیون مترمکعب حجم سد‌های استان، ۱۳ میلیون مترمکعب آب دارد و تنها در ۱۷ درصد مخازن سد‌های استان آب ذخیره است/ طبق استاندارد های جهانی سالانه ۴۰ درصد حجم ورودی آب به سفره‌های زیر زمینی را می‌توانیم برداشت کنیم که هم اکنون در خراسان جنوبی به مرحله فوق بحران رسیده‌ایم، زیرا نه تنها ۱۰۰ درصد آب ورودی به سفره‌ها برداشت می‌شود بلکه در سال آبی گذشته ۱۲۰ میلیون متر مکعب اضافه برداشت نیز داشته ایم/ در ۱۷ محدوده مطالعاتی خراسان جنوبی از جمله سرایان، سده، چاهک موسویه، طبس، مختاران، سهل‌آباد و خضری فرونشست زمین رخ داده است و…. خبرها خوب نیستند، چون حال آب خوب نیست، گرما هم که این روزها بیداد می کند، و ما در جمع این نقیضین، چشم مان را بر واقعیت ها بسته ایم و اصلاً به آمارها توجهی هم نداریم، که اگر این نبود، نمی گفتند؛ مصرف آب در هفته گذشته (۲۷ خرداد تا یکم تیر) در مقایسه با هفته قبل از آن (۲۰ تا ۲۶ خرداد) در خراسان جنوبی ۵ درصد افزایش یافته است/ هفته گذشته در حالی دو میلیون و ۲۰ هزار مترمکعب مصرفی آب داشته ایم که این رقم در هفته قبل از آن یک میلیون و ۹۲۴ هزار و ۷۱۶ مترمکعب بوده است/ در حال حاضر وضعیت تولید و مصرف از مخازن آب استان سر به سر است، یعنی به اندازه تولید، مصرف هم انجام می‌شود، به عبارتی تنها یک قطع برق چند ثانیه ای می تواند شهر بیرجند و حومه اش را به خاموشی فرو برد/ با افزایش دمای هوا، مصرف آب در بیرجند ۱۵ درصد افزایش یافت و به وضعیت هشدار رسید/ مصرف روزانه آب در بیرجند به طور متوسط ۸۰ هزار مترمکعب است که در حال حاضر به ۹۲ هزار مترمکعب افزایش یافته است.انگار کارد به استخوان که نه، از استخوان هم رد شده است و ما اگر همچنان به دست و دلبازی هامان در مصرف این مایع بی جایگزین ادامه دهیم و شستشو، استحمام، آبیاری فضای سبز و شستن حیاط و معبر و خودرو را مدیریت نکنیم، امروز و فردا ست که کام تشنه فرزندان مان را به تانکرهایی گره می زنیم که معلوم نیست کی از راه خواهند رسید؟!(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله ر ا از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید)
کاری – ثروت های یک منطقه، همیشه معادن و گنجینه و دفینه هایش نیستند، گاهی
