هرم پور – اولین بار، سالها پیش در یادداشت ها و سرمقاله های آوا از «بیرجندِ رو به سوی بحرانی شدن» نوشته بودم. حتی در یکی دو تا از مقاله های کتاب «کابوس کاج ها» که هفت یا هشت سال پیش از اَبَرچالش های آینده ی بیرجند ذکری گفتم، صراحتاً نوشته بودم که بعضی از این ابرچالش ها مثل ماجرای ترافیک بیرجند به «بحران» تبدیل خواهند شد. شاید بعضی از خوانندگان عزیز یادشان هم باشد. اما واژه ی «وضعیت بحرانی» برای شهر بیرجند چندماهیست بر سر زبان ها افتاده و در مقایسه ای مهم از دریچه ی آمار و ارقام مربوط به تصادفات، شهر ما مفتخر به کسب این عنوان شده است. حال سؤال مهم این است که آیا بیرجند بحرانی تر خواهد شد؟ و چرا؟ من با در نظر گرفتن سه مؤلفه ی مهم یعنی وضعیت صعودی آمار نه چندان مناسب شرایط بیرجند در حوزه های مختلف، وضعیت نامطلوب تفکر مدیریتی حاکم بر شهر بیرجند و فقدان کارآمدی و جسارت در حل پیش پا افتاده ترین مسائل یک شهرِ 240 هزار نفری، معتقدم بله، متأسفانه شرایط بیرجند به سویی می رود که چنانچه تغییری فوری در نوع نگاه مدیران آن به مسائل و نوع رفتار مدیریتی شان برای حل مسائل به وقوع نپیوندد، ما در آینده ای نه چندان دور با شهری بحرانی نه در «یک حوزه» بلکه با سرآمدی های آماری نگران کننده در «چند حوزه» مواجه خواهیم بود. شما فکر می کنید شرایط در سالهای آینده، و آمار و اطلاعات نشانگر این خواهند بود که شرایط شهر بیرجند در حوزه ی ذخایر آب و تأمین آب برای شهروندان به نسبت آمار تصادفات درون شهری، کمتر بحرانی خواهد بود؟ قطعاً نه. یا اینکه آیا شما فکر می کنید در سالهای آینده وضعیت آسیب های اجتماعی شهر بیرجند و آمار و ارقام احصاء شده در این حوزه از شرایط حاشیه نشینی در بیرجند کمتر بحرانی خواهد بود؟ پاسخ باز هم منفی است. یا شاید شما فکر می کنید در سالهای آینده وقتی از آمار مهاجرت ها از بیرجند و حومه اش به شهرها و استانهای دیگر صحبت بکنیم، نگران بحرانی مهم تر از آن یعنی افزایش شاخصه های بی عدالتی اجتماعی در شمال و جنوب شهر خواهیم بود؟ قطعاً نه. فکر می کنید با آماری که از درصد اشتغال و بیکاری در شهر بیرجند داده می شود می توان باور کرد که این شهر در حال ورود به بحران عظیم بیکاری نیست؟ یا در سالهای آینده با افزایش حجم مهاجرت ها از شمال سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان و جنوب خراسان جنوبی به حومه بیرجند و ایجاد قمرهای جدید حاشیه نشینی در اطراف شهر، بحران پسماند و زباله نخواهیم داشت؟ یا در آینده ای نه چندان دور با وقوع مشکلات برای سفره های زیرزمینی اطراف شهر، مشکل تصفیه آب و سونامی بیماری های خاص مرتبط با بهداشت آب آشامیدنی یا حتی خطر فرونشست زمین نخواهیم داشت؟ آیا بیرجند در مواجهه با تصادفاتش بحرانی تر است یا به عنوان یک مرکز استانِ کاملاً آسیب پذیر در مقابل سهم عمده اش از 4هزار میلیارد تومان خسارت های خشکسالیِ امسال؟ آیا همه ی این بحران ها به کلان بحران های مهم تر یعنی بحران امنیت، بحران مهاجرت و خالی شدن شهر در دو دهه و به صورت تدریجی از سکنه ی فعال ، بحران زمین و املاک برای ساخت و سازها و حتی بحران فرهنگ منجر نخواهد شد؟ شک نکنید با این نگاه ما به مدیریت شهر مهمی مثل بیرجند، شهر زیبای ما، بحرانی تر خواهد شد. و شک نکنید در صورت نچرخاندن فرمان به سمت تغییر، برای بعضی از این کلان بحران ها، ضرورت تصمیم ها، اعتبارها و مدیریت های کشوری به وجود خواهند آمد. اینجا جاییست که هرگز نرسیدن بهتر از دیرتر رسیدن است. اما آیا ما هرگز به بیرجند بحرانی تر از اکنون نخواهیم رسید؟ یا شاید شایسته است بگوییم و بنویسیم که چه باید بکنیم که دیرتر به آن روز تلخ برسیم؟ بیرجند اکنون برای دیرتر رسیدن یا هرگز نرسیدن به پله ی بحرانی ترین روزهای خود، باید فکرهای نو و خالی از دغدغه های سیاسی و منفعت طلبانه گروهی و باندی داشته باشد، بیرجند باید مدیرانی چند سر و گردن بالاتر از بعضی مدیران کوتاه بین و کوتاه نگر امروزش داشته باشد، بیرجند باید مردم و نمایندگانی مطالبه گر تر از امروز و مطالبه شناس تر از هر روز داشته باشد، بیرجند باید قدم به جاده ای متفاوت تر از راه دیروز و امروز بگذارد. بیرجند باید با خودش بی تعارف تر باشد و بعضی خودشیفتگی های تاریخی، خود تجویزی های نسلی و خود الگو پنداری های سنواتی را کنار بگذارد. بیرجند می تواند یک شهر بحرانی نباشد، به شرط آنکه خودش و مردمش بخواهند. (لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق 09304943831 یا صفحه اینستاگرامی @s.hossein.harampoor.m اعلام یا ارسال بفرمایید)