نسرین کاری – مهر‌ماه سال ۱۳۹۲، مجلس شورای اسلامی قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست را تصویب کرد و در آیین‌نامه اجرائی آن نحوه واگذاری کودکان به سرپرستان قانونی آنها توضیح داده شد. در بخشی از این قانون روند صدور شناسنامه برای فرزندخوانده‌ها هم ذکر شده بود. از مهمترین مشکلاتی که بسیاری از خانواده ها با آن روبرو هستند کم اطلاعی در خصوص وضعیت فرزند خواندگی می باشد. تمام کودکان در این سن با مسائل و چالش‌هایی روبه‌رو هستند. اغلب خانواده‌ها با سرکشی‌ها، پنهان‌کاری‌ها و اختلاف سلیقه با والدین، لجبازی و تمایل به استقلال فرزندانشان مواجه هستند. این کودکان یک بار آسیب‌های مختلفی مثل طردشدگی را تجربه کرده‌اند و مشکلاتی در این زمینه دارند، بنابراین کسی اجازه ندارد لطمات و صدمات دوباره‌ای به آنها وارد کند و زخم دیگری به زخم کهنه کودک اضافه کند. متقاضیان فرزندخواندگی باید بدانند که در این مسیر سختی‌ها و ناملایمت‌هایی را پیش‌رو دارند و باید با بردباری زیاد مشکلات موجود را حل کنند
۱۵۳ خانواده متقاضی
فرزند خواندگی در ۱۴۰۲ بوده اند
مدیر کل بهزیستی خراسان جنوبی با بیان اینکه۲۳۱ کودک در مراکز استان نگهداری می شوند، یادآور می شود: در سال گذشته تعداد ۴۷ کودک پذیرش داشته ایم و تعداد ۷۵ کودک از مراکز ترخیص شده اند. حسن شرفی با اشاره به حساسیت موضوع کار در مراگز نگهداری بیان می کند: نوزادان تا سن ۶ سالگی در این مرکز نگهداری می‌شوند اما همه تلاش‌ها برای بازگشت به محیط خانواده یا فرزند خواندگی این کودکان است. وی با اشاره به اینکه تعداد ثبت نام کنندگان در سال ۱۴۰۲ تعداد ۱۵۳ خانواده بوده است، ادامه می دهد: تعداد۳۱۱ خانواده هم از سالهای قبل (۱۴۰۰و۱۴۰۱) پشت نوبت می باشند . وی در خصوص شرایط فرزند خواندگی با بیان اینکه زوجین فاقد فرزند، زنان یا دختران فاقد همسر و زوجین دارای فرزند که دارای شرایط فرزند خواندگی باشند، ادامه می دهد: اولویت واگذاری بیشتر با خانواده های فاقد فرزند می باشد. شرفی با اشاره به اینکه متقاضیان تابعیت متقاضیان ایرانی باشد، یادآور می شود: زوجین باید فاقد فرزند که ۵ سال از ازدواج آنان گذشته باشد.
شرایط فرزند خواندگی برای
بانوان بالای ۳۰ سال
او با بیان اینکه طبق قانون خانم ها بالای ۳۰ سال مجرد نیز می توانند متقاضی فرزند خواندگی باشند، اضافه می کند: اولویت اول ما برای سپردن فرزند به خانواده های بدون فرزندی هستند که شایستگی هایشان برای ما احراز شده باشد و سپردن فرزند به خانم های بالای ۳۰ سال، در اولویت دوم ماست.شرفی ادامه می دهد:: به علت مسائل مختلف فرهنگی درخواست برای نوزاد دختر اولویت اول را تشکیل می دهد البته جامعه به سمتی حرکت کرده است که درخواست فرزندخواندگی پسران و فرزندان با سنین بالاتر افزایش داشته باشد.
کودکان تا ۱۶ سالگی برای فرزندخواندگی واگذار می شوند
وی یاداور می شود: فرزندان تحت سرپرستی قابل واگذاری بهزیستی تا ۱۶ سالگی می‌توانند به خانواده‌های متقاضی واگذار شوند و همواره تعداد متقاضیان از فرزندان بیشتر است.مدیرکل بهزیستی استان با بیان اینکه لازم است یکی از زوجین بیش از سی سال سن داشته باشد. محکومیت جزایی نداشته باشند، خاطر نشان می کند: والدین باید- دارای تمکن مالی بوده (شغل ثابت با درآمد ثابت، وجود بیمه های اجتماعی پایه و درمان، خانه مسکونی اعم از ملکی یا استیجاری) داشته باشند. وی تاکید می کند: داشتن سلامت جسم و روان، عدم اعتیاد به مواد مخدر و روان گردان و مقید به انجام واجبات و ترک محرمات از دیگر شرایط فرزند خواندگی می باشند.مدیر کل بهزیستی استان یادآور می شود: در حال حاضرسامانه فرزند پذیری با هدف شفافیت نحوه واگذاری کودکان راه اندازی گردیده که مراحل درخواست فرزند خواندگی از ثبت تا دریافت نتیجه از طریق سامانه به آدرس
http://adoption.Behzisti.Net
انجام می شود.شرفی عنوان می کند: خانواده هایی که در خواست فرزندخواندگی برای کودکان بالای ۵ سال و کودکان دارای نیازها و شرایط خاص(بیماری یا معلولیت) داشته باشند، از صف انتظار خارج می شوند و به صورت سریع موضوع فرزندخواندگی برای آن ها انجام می شود.
تفاوت طرح امین موقت
و فرزندخواندگی
وی درباره تفاوت های فرزندخواندگی و امین موقت می گوید: در فرزندخواندگی حمایت‌هایی همچون تعهدات مالی و تغییر شناسنامه با نام سرپرستان از کودک انجام می شود، یادآور می شود: این نوع سرپرستی دائمی است، اما امین‌موقت یک حکم قضائی بوده و منحصرا برای کودکانی صادر می‌شود که پدر و جد پدری آنها به صورت موقت امکان سرپرستی کودک را ندارند شرفی ادامه می دهد: .همچنین در امین موقت تغییر شناسنامه و هویت انجام نشده و تعهدات مالی به نفع کودک انجام نمی‌شود. ضمن آن‌که این نوع سرپرستی، موقت است و در صورت بازگشت شرایط پدر و جد پدری، حکم فسخ می‌شود.وی در پاسخ به امکان تبدیل امین موقت به فرزندخواندگی اظهار می کند: پس از پذیرش کودک به عنوان امین موقت توسط خانواده و در صورت عدم مراجعه والدین زیستی و یا عدم احراز صلاحیت توسط ایشان برای سرپرستی فرزندشان، امکان صدور حکم دائم فرزندخواندگی وجود دارد.همچنین بعد از رسیدن به سن رشد،کودک مختار به انتخاب بین زندگی نزد خانواده امین موقت یا خانواده زیستی است اما تا زمانی که حکم دائم برای این کودکان صادر نشود نیازی به واگذاری یک سوم اموال به کودک نیست.
کودکان زیر ۱۶ سال برای طرح امین موقت واگذار می شوند
وی با بیان اینکه کودکان بی سرپرست وکودکان بد سرپرست زیر ۱۶سال که والدین زیستی صلب صلاحیت گردیده اند به خانواده های متقاضی فرزند خوانده به صورت فرزند خوانده و یا امین موقت واگذار می شوند: ادامه می دهد: پس از گذشت دوره امین موقت در صورت صلاحیت ذوجین کودک به طور دایم واگذار می شود.
وی در خصوص مهمترین چالش های فرزند خواندگی در استان با اشاره به آمار بالای متقاضیان پشت نوبت به نسبت تعداد کودکان قابل واگذاری، اظهار می کند: درخواست و تمایل متقاضیان برای تحویل کودک دختر زیر دوسال تا ۵سال که باعث رسوب کودکان بالای ۵سال می شود.مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی درباره شرایط فرزندخواندگی می گوید: بررسی صلاحیت متقاضیان طبق دستورالعمل تخصصی دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی، وضعیت اقتصادی اجتماعی مناسب و دارای مسکن و شغل مناسب، دادن تعهد مالی و اخلاقی درخصوص تامین آتیه فرزند، حداقل سن ۳۰ سال یکی از والدین و داشتن تابعیت ایرانی از جمله این شرایط است.وی با تاکید بر اینکه متقاضیان کمتر از ۵۰ سال در اولویت هستند افزود: تمکن مالی، نداشتن محکومیت کیفری، داشتن شغل پایدار با درآمد مکفی و بیمه پایه اجتماعی از دیگر شرایط فرزندخواندگی است.مدیرکل بهزیستی استان خاطر نشان می کند: همجنین عدم پذیرش کودکان بالای ۵سال توسط متقاضیان باشرایط سنی بالاکه طبق دستورالعمل شرایط واگذاری کودک بالای ۵سال را دارند.
واقعیت را به کودک بگویید
یک روان‌شناس هم با بیان اینکه وقتی زوجینی کودکی را به فرزندخواندگی می‌پذیرند، بهتر است این واقعیت را در بهترین شرایط ممکن با او در میان بگذارند و بگویند که این کودک از کجا آمده است، ادامه می دهد: درحالی‌که در اغلب موارد ابتدا نام و حتی نام خانوادگی کودک تغییر می‌کند و گمان بر این است که مشکلات حل شده است. اما طبعا این کودک بزرگ می‌شود و بعدها دچار بحران خواهد شد. رضایی عنوان می کند: اگر در همان سنین کودکی واقعیت به نحو درستی به او منعکس شود، کودک درک درستی از شرایط خود خواهد داشت و طبیعتا با امنیت و آرامش بیشتری دورانی را که مربوط به هویت‌یابی او است، سپری خواهد کرد. او معتقد است فرایند هویت‌یابی برای فرزندخوانده‌ها بسته با شرایط روحی و روانی‌ای که کودک در آن رشد می‌کند، تا حدودی متفاوت و در عین حال بسیار مهم است: کودک وارد خانواده و سیستم جدیدی شده که متفاوت از شرایط قبلی او است. اگر به این موضوعات توجه نشود، وی با بیان اینکه بنابراین موضوع هویت‌یابی این کودکان را نباید تنها به صرف ذکر این موضوع در شناسنامه یا ننوشتن آن تقلیل داد؛ اضافه می کند: چراکه موضوع فراتر از آن است. به هر حال این کودکان چالش‌های روان‌شناختی متفاوتی دارند و باید کمک کرد تا رابطه صمیمانه درستی میان آنها و والدین جدیدشان شکل بگیرد.
کودک را دوباره طرد نکنیم
رضایی با اشاره به اینکه از سوی دیگر این کودکان با احساساتی از‌جمله احساس تعلق‌نداشتن یا زیر دین دیگران بودن همراه‌اند و حس خوبی در این زمینه ندارند، ادامه می دهد: آنها احساس طردشدگی، غم و اندوه، ناکافی‌بودن و عزت نفس آسیب‌دیده دارند. به گفته وی گاهی حتی احساس گناه کرده و فکر می‌کنند چرا باید در خانواده‌ای به‌جز خانواده واقعی خود قرار داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه آنها حتی ممکن است در مواردی احساس ترس و طردشدگی از پدرخوانده و مادر‌خوانده خود داشته باشند. خاطر نشان می کند: طبیعتا اگر این کودکان با این ترس‌ها و احساس طردشدگی وارد دنیای بزرگسالی شوند، چالش‌های بیشتری را سپری خواهند کرد
