بهروزی فر- بر اساس بررسی هایی که در سال ۱۳۹۹ صورت گرفت، میزان آب مورد نیاز کشور در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب پیش بینی شد که با توجه به حجم کم بارندگی ها و افت شدید منابع آبی و سفره های زیرزمینی، کارشناسان بر این نکته تأکید داشتند که باید حداکثر به میزان ۱۱۳ میلیارد مترمکعب از این آب، از طریق منابع آب تجدیدشونده و غیرمتعارف، تأمین گردد. براساس یک تعریف علمی، آب غیرمتعارف به آبی گفته می‌شود که از تصفیه فاضلاب‌ها یا همان پساب‌های شهری و صنعتی، شیرین‌ کردن آب شور دریا، جمع‌آوری آب باران و نظایر آن به دست می‌آید که البته این آب پس از تصفیه شدن، مورد استفاده قرار می‌گیرد. آب‌های غیرمتعارف به دو گروه عمده تقسیم‌بندی شده‌اند؛ دسته اول حاوی مقدار زیادی از مواد جامد معلق می باشند که آب دریا، فاضلاب‌ های ناشی از فرآیندهای صنعتی، آب زهکش ناشی از زمین‌های کشاورزی، آب‌های زیرزمینی و سطحی با درجه شوری بالا در این دسته قرار می‌گیرند. دومین دسته شامل آن دسته از آب‌ها هستند که از بقایا و پس مانده‌های گیاهان و حیوانات به دست می‌آیند که فاضلاب‌های شهری، فاضلاب‌های صنایع غذایی و فاضلاب‌های مربوط به باغ وحش در این دسته قرار می گیرند. پیش بینی ها در همان سال ۱۳۹۹ حکایت از این داشت که تولید سالانه پساب در کشور در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۰ میلیارد متر مکعب بود و آمارهای استانی هم بر این موضوع تأکید دارند که؛ در تصفیه خانه فاضلاب بیرجند، سالانه ۸ میلیون متر مکعب پساب تولید و رها می‌شود، در حالی که می‌تواند کام تشنه صنایع و کشاورزی استان را سیراب کند و البته در صورت عدم استفاده صحیح از آن، مشکلات زیست محیطی فراوانی را به دنبال داشته باشد. به عبارت خیلی روشن پساب فاضلاب در عین حال که یک ظرفیت برای جایگزینی در مصارف گوناگون است و می تواند بخشی از نیازهای آبی را پوشش دهد، به همان اندازه هم  خطر ساز بوده و می تواند تبعات سنگینی را بر محیط زیست تحمیل نماید. همین هفته آخر خردادماه بود که سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی از گزارشی خبر داد که از وضعیت کشت و تولید محصولات کشاورزی خوراکی با آب‌های آلوده به ویژه در کلانشهرها به این کمیسیون رسیده بود. بر اساس این گزارش؛ کشت محصولات کشاورزی با آب‌های غیر متعارف روز به روز در حال افزایش است و متأسفانه دستگاه‌ های متولی از جریان حاکم بر مصرف آب و مواد خوراکی بی‌اطلاعند.به گفته وی؛ این بی اطلاعی دستگاه های متولی در تناقض آماری که ارائه می کنند، کاملاً مشهود است، چرا که وزارت جهاد کشاورزی حجم این اراضی را ۲۶ هزار هکتار و وزارت بهداشت  ۱۹ هزار هکتار عنوان می کند. همان ایام هم بود که مدیران دستگاه‌های متولی استان در جلسه ای با محوریت معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری گرد هم آمدند و در همین زمینه به بحث و تبادل نظر پرداختند. معاون استاندار در این جلسه، مدیریت پساب فاضلاب بیرجند را برای جلوگیری از استفاده غیرمجاز در آبیاری اراضی کشاورزی، ضروری خوانده و تأکید کرده؛ مدیران جهاد کشاورزی شهرستان‌ها نباید اجازه دهند فاضلاب در اراضی کشاورزی رها سازی شود و در صورت مشاهده باید جلوی استفاده کشاورزان  از پساب فاضلاب برای آبیاری محصولات گرفته شود. انشگاه علوم پزشکی بیرجند نسبت به استفاده از این پساب در برخی محصولات کشاورزی حاشیه رودخانه شاهرود و روستاهای اطراف آن هشدار داده اما شرکت آب و فاضلاب، استاندارد پساب فاضلاب رها شده را همخوان با استانداردهای موجود اعلام کرده است. لذا بنا به مصوبه این جلسه؛ جهادکشاورزی به عنوان دستگاه متولی، مکلف است نسبت به تعیین تکلیف این موضوع و مشخص کردن گونه های گیاهی که می توانند با پساب فاضلاب آبیاری شوند، اقدام نماید. پژوهش ها نشان می دهد؛ آبیاری محصولات کشاورزی با پساب فاضلاب در دراز مدت باعث بروز برخی مشکلات مانند شیوع بیماری ها، انگل ها، شوری و تخریب خاک، مخاطرات بهداشتی و تغییر کیفیت گیاهان می گردد، بنابراین آن چه ضرورت دارد، سرعت عمل در ارائه یک برنامه جامع است. برنامه ای که اگر بهره برداری از ظرفیت پساب را به جهت شرایط خاص استان، یک ضرورت می بیند، سلامت مردم را در اولویت اول ببیند.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷  اعلام یا ارسال بفرمایید)