مسکن به عنوان یکی از مهمترین نیازهای اولیه انسان، نقش مهمی در محافظت و امنیت او دارد و به عنوان یک عنصر تعیین کننده در شکل گیری هویت فردی، روابط اجتماعی و اهداف جمعی افراد نقش موثری دارد. مهدیه مالکی کارشناس آمارهای ثبتی و عمومی درباره ی اهمیت مسکن و نقش آن در ارتقا و پیشرفت خانواده می گوید: مسکن به عنوان یکی از مهمترین نیازهای اولیه انسان، نقش مهمی در محافظت و امنیت او دارد و به عنوان یک عنصر تعیین کننده در شکل گیری هویت فردی، روابط اجتماعی و اهداف جمعی افراد نقش موثری دارد. وی ادامه می دهد: مسکن نامناسب عامل موثری در پیدایش افسردگی و اختلالات رفتاری، شخصیتی و همچنین کاهش مقاومت فرد در برابر مشکلات، طلاق و مهاجرت است. فردی که به سبب مشکلات اقتصادی نتواند مسکن مناسب و مستقلی داشته باشد، دچار بحران می شود.وی در توضیح این بحران می افزاید: این بحران ساختار شخصیتی فرد را در معرض آسیب جدی قرار می دهد و میزان ناهنجاری ها و جرم در جامعه افزایش می یابد. مالکی معتقد است سیل مهاجرت از روستا به شهر و سکونت تعداد زیادی از افراد و خانوارها در زاغه ها و حاشیه ها، به ویژه در کشورهای جهان سوم، نشان دهنده نیاز شدید به مسکن است، که لزوم توجه و برنامه ریزی برای آن را موجب شده است. این کارشناس آمار با توجه به بررسی نقش مسکن بر پیامدهای اجتماعی در سطح کشور با استفاده از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵ می گوید: نتایج بررسی ها نشان داد که در سطح اطمینان ۹۵ درصد میزان آپارتمان نشینی شهری با بعد خانوار شهری رابطه منفی دارد و بین زندگی در واحدهای استیجاری با میزان طلاق رابطه مثبت وجود دارد. همچنین میزان مهاجرت به داخل استان ها با کمبود واحد مسکونی آن استان رابطه منفی دارد. به گفته ی وی سازمان ملل متحد در بیانیه جهانی حقوق بشر، شرح داد که هرکسی برای دستیابی به یک سطح استاندارد مناسب زندگی برای سلامتی و بهزیستی خود و خانواده اش شامل غذا، لباس، مسکن و مراقبت های بهداشتی وخدمات اجتماعی حقی دارد.مهدیه مالکی عنوان می کند: مسکن یکی از تأثیرگذارترین عناصر زندگی انسان ها بوده و از مسائل مختلف اجتماعی و اقتصادی تأثیر می پذیرد و ارتباط نزدیکی با جمعیت یک منطقه از قبیل رشد جمعیت، وضعیت ازدواج، شهرنشینی، بعد خانوار، نرخ تشکیل خانوار، میزان مهاجرت، میزان درآمد، دانش فنی ساخت مسکن، سیاست های دولت، اشتغال و… دارد. این کارشناس آمار می افزاید: با افزایش جمعیت، احتیاج به مسکن در جامعه تشدید می شود. کمبود واحد مسکونی باعث به وجود آمدن بحران و ناهماهنگی در کل سیستم زندگی اجتماعی و مانع رشد سالم خانواده خواهد بود
نقش مسکن در افزایش رفاه اجتماعی
به گفته ی وی در کشورهای پیشرفته، مسکن بعدی از رفاه اجتماعی بوده و برنامه های توسعه مسکن بر بهبود کیفی متمرکز هستند. مالکی درباره شرایط این نیاز در کشور می گوید: در کشور ما مسکن یک نیاز اولیه محسوب شده و تامین آن همردیف با تامین غذا و پوشاک به شمار آمده است. وی ادامه می دهد: طبق اصل چهل و سوم قانون اساسی یکی از نیازهای اساسی هر فرد و خانواده مسکن بوده و طبق اصل سی و یکم داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. این کارشناس آمار می افزاید: از سوی دیگر، دستورات دین، که به خانواده به عنوان نخستین سنگ بنای اجتماع و طبیعی ترین نهاد اجتماعی اهمیت می دهد، طبعاً بر لوازم و مقدمات شکل گیری چنین کانونی نیز توجه ویژه ای دارد. به تبع باید برنامه ریزی ها به گونه ای باشد که ازدواج در راحت ترین ساختارممکن طراحی شود.وی عنوان می کند: جوانان با سهم حدود یک چهارم از کل جمعیت کشور و به عنوان بخش مهمی از سرمایه اجتماعی و با برخورداری از ظرفیت های جدی بالفعل و بالقوه می توانند زمینه ساز ایجاد تحول در جامعه و تحقق بخشیدن به ظرفیت های جامعه سالم باشند.
پیامد آپارتمان نشینی کنترل جمعیت است
وی اذعان می کند: یکی از مهمترین مسائلی که جوانان کشور ما با آن مواجه هستند و بخش مهمی از منابع فکری، زمانی و مادی خود را صرف آن می نمایند، دغدغه تأمین مسکن مناسب و متناسب با نیازهای یک خانواده جوان است، که عدم تأمین به موقع و مناسب آن می تواند به استحکام و دوام نهاد خانواده و به تبع آن کل جامعه، آسیب جدی وارد کند. وی بر اساس بررسی هایی که انجام شده اعلام می کند: با افزایش میزان آپارتمان نشینی در استان های کشور، بعد خانوار شهری کاهش پیدا می کند. چراکه یکی از پیامدهای آپارتمان نشینی کنترل جمعیت است. آپارتمان نشین دیگر قادر نیست مانند پیشینیان خود به ازدیاد جمعیت خانواده روی آورد؛ زیرا محدودیت فضای فیزیکی زندگی اجازه چنین کاری به او نخواهد داد. وی می گوید: همچنین یافته ها نشان می دهد با افزایش زندگی در واحدهای مستاجری در بین استان های کشور میزان طلاق افزایش پیدا می کند. از آنجا که هزینه تهیه و تامین مسکن نسبت به سایر نیازهای اولیه به مراتب بیشتر است، بسیاری از افراد و خانواده ها به ویژه در ابتدای زندگی خانوادگی از این لحاظ با مشکل مواجه می شوند. مالکی تصریح می کند: گرانی اجاره مسکن، عدم ثبات قیمت، اختصاص بیش از ۳۰ درصد درآمد خانواده برای مسکن سبب این می شود که سرپرست خانواده برای تامین مایحتاج زندگی به شغل دوم و گاهی سوم روی آورد و با روح و جانی خسته به خانه بازگردد که احتمال کاهش آستانه تحمل و بروز هرگونه آسیب و پرخاشگری و دیگرآزاری را در او بالا می برد. این کارشناس آمار اعلام می کند: از آنجا که میزان درآمدها کفاف زندگی را نمی دهد، اشخاص باید با توانی دوچندان به کار بپردازند و تمام انرژی خود را برای کار بگذارند و در این میان، جای کمی برای احساس و منطق باقی می ماند و با پایین آمدن منطق، مشکلات روحی و روانی و درپی آن عدم سازگاری می تواند سبب گستیختگی خانواده و در نهایت منجر به طلاق شود. وی ابراز امیدواری کرد با رویکردهای بهتر بتوانیم حداقل در خراسان جنوبی این مشکل را برای جوانان استان کمرنگ تر کنیم. محمود آبادی
