کاری – خراسان جنوبی، سرزمین سنت‌های دیرینه، پیوندهای خویشاوندی، نجابت قومی و ساختار اجتماعی درهم‌تنیده با آداب فرهنگی، امروز در برابر آزمونی سخت ایستاده است. بیش از نیمی از معلولیت‌های استان، منشأ ژنتیکی دارند؛ این آمار به‌ظاهر ساده! اما درواقع زنگ خطری است برای نسلی که اگر به موقع دیده نشود، با بیماری به دنیا خواهد آمد. بیماری‌هایی که حاصل جهل نیستند، بلکه حاصل ندانستن، نگفتن، و نخواستن برای پیشگیری‌اند.در بسیاری از نقاط استان، به‌ویژه در روستاها، ازدواج‌های فامیلی هنوز رایج و گاه نشانه‌ی اعتماد خانوادگی تلقی می‌شوند. دختری به پسرعمو یا پسرخاله‌اش سپرده می‌شود، بی‌آنکه کسی بپرسد: آیا این پیوند، ممکن است فرزندی با بیماری ژنتیکی به دنیا بیاورد؟ در بافت فرهنگی ما، مشاوره ژنتیک هنوز آن‌طور که باید، جایگاه اجتماعی و مقبولیت عمومی پیدا نکرده است. بسیاری از خانواده‌ها آن را جدی نمی‌گیرند یا حتی نمی‌دانند که چنین امکانی هست. برخی تصور می‌کنند این مشاوره نوعی بی‌اعتمادی به سرنوشت یا مخالفت با خواست خداوند است؛ در حالی که مشاوره ژنتیک، دقیقاً در راستای احترام به آفرینش و جلوگیری از رنج بی‌دلیل کودک است. دکتر جمیله رضا‌زاده، معاون توانبخشی بهزیستی خراسان جنوبی، اعلام کرده است که بیش از ۵۰ درصد معلولیت‌ها در استان منشأ ژنتیکی دارند.او همچنین تأکید کرد: «مشاوره ژنتیک برای زوج‌های نیازمند، رایگان است و بهزیستی هزینه آن را تقبل می‌کند.» این یعنی راه پیشگیری، فراهم است. اما چرا این در باز نمی‌شود؟ چرا بسیاری از زوج‌ها هنوز به این مشاوره مراجعه نمی‌کنند؟ پاسخ ساده است:ما آگاهی نداده‌ایم. ما فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم. ما فقط هشدار داده‌ایم، بی‌آنکه راه را نشان دهیم. کشور ما در مسیر افزایش جمعیت گام برداشته و این رویکرد در سیاست‌های کلان حاکمیتی هم دیده می‌شود. اما آیا فرزندآوری، فقط به‌معنای عدد است؟اگر جمعیت افزایش یابد، اما آمار کودکان بیمار، معلول یا دارای اختلال ژنتیکی نیز همزمان بالا رود، این توسعه نیست؛ این بحران است. ما حق نداریم نسل آینده را قربانی فشارهای بیرونی یا سنت‌های بدون آگاهی کنیم. افزایش تولد باید همزمان با افزایش سلامت باشد، وگرنه چیزی جز بار مضاعف بر دوش خانواده‌ها، مدارس، مراکز درمانی و نظام اجتماعی نخواهد بود.مسئله سلامت ژنتیکی فقط در حیطه وظایف بهزیستی نیست. دانشگاه علوم پزشکی بیرجند باید به‌طور فعال‌تر، علمی‌تر و میدانی‌تر وارد عمل شود. این دانشگاه، به‌عنوان متولی سلامت استان، می‌تواند و باید:مراکز مشاوره ژنتیک را در تمام شهرستان‌ها فعال کند. مشاوره‌های رایگان را از سطح درمانگاه به روستا و خانه‌های بهداشت گسترش دهد. کادر بهداشتی را برای تشخیص خطر ازدواج‌های فامیلی آموزش دهد. نقشه ژنتیکی استان را بر اساس داده‌های موجود طراحی و تحلیل کند. آموزش عمومی، ساده و بومی‌سازی‌شده درباره اختلالات ژنتیکی را در مدارس، رسانه و شبکه‌های اجتماعی ارائه دهد. سلامت نسل آینده، فقط با یک بخش ممکن نیست؛ نیازمند یک هم‌صدایی میان بهزیستی، علوم پزشکی، آموزش‌وپرورش، روحانیون، رسانه‌ها و حتی شوراهای روستایی است. سکوت امروز ما، فریاد فردای کودکی است که با بیماری متولد می‌شود.ما اگر امروز به جای روشنگری، به تعارف ادامه دهیم، نسلی پررنج و پرهزینه تحویل جامعه خواهیم داد.مشاوره ژنتیک رایگان است، بله. اما باید قابل‌دسترس، قابل‌درک و قابل‌اعتماد هم باشد.فرزندان این سرزمین، حق دارند با سلامت چشم باز کنند، نه با بیماری.خراسان جنوبی، با همه فرهنگش، با همه نجابتش، شایسته نسلی سالم، آگاه و توانمند است.بیایید آگاهی را سنت تازه کنیم؛ پیش از آن‌که بیماری، سنت ما شود. (لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق 09155665782 ارسال بفرمایید)