مهدی آبادی – وقتی که یکی از آشنایان یا عزیزان‌مان به رحمت خدا می رود و برای مراسم دفن او به قبرستان می‌رویم، برای لحظه‌ای هم که شده به مرگ خودمان فکر می‌کنیم. ممکن است گاهی تصور کنیم که اگر عمر ما به پایان رسیده بود چه جایگاهی در آخرت داشتیم؟ بهشتی می‌شدیم یا جهنمی؟ و… البته ساعتی نمی‌گذرد که این‌ها را فراموش می‌کنیم، دوباره دل به دنیا می‌بندیم و درگیر تجملات گرایی می شویم. دقیقا در همان مراسم تدفین نیز همراهمان می‌شود. در مراسم خاکسپاری و درست چند دقیقه بعد از اینکه متوفی دفن شده، صدایی از پشت بلندگو می‌آید و مهمانان را به ناهاری مفصل و مجلل دعوت می‌کند. در حالی که متوفی به دعا و قرآن‌خوانی حاضران در مراسم عزاداری نیاز دارد، اما همه در تکاپوی رفتن به ناهار هستند. اهمیت ناهار و تشریفات مراسم به اندازه‌ای است که خانواده متوفی حتی فرصت نمی‌کنند اعمال مستحب خاکسپاری را انجام دهند و چند ساعتی تا غروب به دعا و نیایش بالاسر او بگذرانند، در نتیجه باید با جمعیت و اقوام برای صرف ناهار همراه شوند. در واقع سنت عقلانی و قرآنی اسلام اقتضا می‌کند تا در جهت همدردی با مصیبت‌زده و کاهش فشار روحی و روانی شرایط به گونه‌ای فراهم شود که او در مدت عزاداری دغدغه دیگری نداشته باشد. اما متاسفانه مدت‌هاست که آداب مجالس عزای میت از مسیر اصلی و اسلامی خود خارج شده و مشکلات زیادی را بر صاحب عزا تحمیل می‌کند روی قبر میت مملو از گل می‌شود، همان گل‌هایی که شاید از هر ۱۰ نفر یک نفر هم در زمان حیات متوفی برای او نبرده باشد. کاش ماجرا به همین ختم می‌شد. بسته خاص میوه، آب میوه و حلوا و شیرینی محبوب مراسم‌های خاکسپاری هم با قیمت گزاف توزیع می‌شود. مراسم هفتم و چهلم البته گستردگی بیشتری دارد. خدا نکند کسی فوت کند بستگان و نزدیکان همه کاری باید بکنند جز عزاداری .تشریفات و تجملاتی که امروز در مراسم ترحیم حکمفرماست باعث اندوه چندان خانواده شده است. و این یعنی پای اشرافی گری و تجمل به مراسم های ترحیم باز شده است. به یاد دارم چندی پیش که یکی از نزدیکان به رحمت خدا رفته بود مجبور شدم تا شمال کشور بروم. در مراسم سوم دو خانواده نزدیک متوفی بر سر تاج گل بایکدیگر بحث می کردند که بیاو ببین و در نهایت یکی از آنها به نشانه اعتراض مجلس ترحیم را ترک کرد. شنیدن این حرف‌ها بیشتر از این‌که خنده دار باشد جای تاسف دارد که افراد به جای اینکه با مرگ اطرافیان به خودشان بیایند، این‌گونه رفتار می‌کنند و همچنان درگیر مسائل دنیوی و مادی هستند که کارشان را به رخ یکدیگر بکشند. وجود پارچه‌نوشته‌ها و تازگی ها نیز توزیع تراکت های تسلیت در مراسم ترحیم در مساجد و حسینیه‌ها حکایت جالبی است که هر روز بدتر از دیروز می‌شود و انگار هر خانواده‌ای بیشترین اطلاعیه تسلیت را نصب کرده باشد از ارزش و قرب اجتماعی بیشتری برخوردار است و در این موضوع تلاش دوستان، آشنایان و وابستگان در تهیه و نصب این‌گونه اقلام رقابتی وصف‌نشدنی دارند. با اینکه بارها و بارها در همین روزنامه به آسیب های مجالس ترحیم تجملاتی پرداخته ایم و میزگردهای تخصصی برگزار کرده ایم اما هنوز در استان ما و به ویژه بیرجند این سنت های تجملاتی حکم فرماست. با اینکه خیلی از مساجد و حسینه های بیرجند در یک عمل حسنه و درست، پذیرایی های تجملاتی حذف کردند و چندسالی است قانون مشخصی را برای همه اجرا می کند. مرگ برای همه است. کاری نکنیم که نه شرعی است و نه خداپسند. پذیرایی با چند نوع میوه که یک پنجمش هم خورده نمی شود، چطور به روح میت برسد، درحالی که یک نیازمند شاهد این همه ریخت وپاش است؟! چشم و هم چشمی های دوست و فامیل و اینکه مراسم عزا باید به بهترین شکل برگزار شود، باعث می شود که خانواده متوفی علاوه بر تحمل غم از دست دادن عزیز خود، مبالغ زیادی را هزینه کند که بعضا در توان بازماندگان نیست . این خانواده ها اگر پس اندازی داشتند که هیچ ولی اگر نداشتند مجبور به قرض گرفتن پول از دوست و فامیل می شوند تا مراسم تشییع، تدفین و ترحیم را باشکوه برگزار کنند. احتمالا خیلی از خانواده هارو بشناسیم که به خاطر مجلس ختم مجبور به گرفتن قرض شدند و تا مدت ها درگیر آن بودند. کار درستی نیست و باید به این رویه تجملاتی پایان بدهیم. به نظر می رسد باید نگاه جدید و درستی نسبت به برخی آداب و رسوم و فرهنگ های اشتباه خود بیاندازیم ، آداب و رسومی که نه با عقل سازگار است و نه با شرع و دین.دین ما به ساده زیستی هدایت می کند و با تجمل گرایی در هر چیزی مخالف است.عقل هم با توجه به هزینه های بالا و کمرشکن و تورم های نجومی امروز مخالف ولخرجی های بی خود و زاید است. بهتر است هر کدام از ما از همین امروز به خانواده‌مان بگوییم که اگر روزی قرار شد مراسم عزاداری ما را تدارک ببینند، آداب اسلامی را در این زمینه در نظر داشته باشند نه آداب غلط تعارف و مهمان‌داری را. بهتر است با آن‌ها صحبت کنیم و قدمی برای اصلاح این رسوم غلط برداریم، تا اشتباهاتی که ما برای مراسم عزاداری درگذشتگان‌مان مرتکب شده‌ایم را آن‌ها در مورد ما تکرار نکنند.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۱۵۵۶۶۵۷۸۲ اعلام یا ارسال بفرمایید)