بهروزی فر

بعضی از خبرها شوک آورند، وقتی آنها را می خوانی ناخودآگاه تکان می خوری، تمام فکرت را مشغول می کنند و حتی نمی توانی برای لحظه بی خیال آن خبر شوی. اگر شما هم خاطرات تان را مرور کنید، حتماً با نمونه هایی از این اخبار مواجه می شوید. یکی از این خبرها که چند روز پیش منتشر شد، این بود؛”قطر تولید گلخانه‌ای زعفران، گرانترین ادویه جهان را کلید زد”. توضیحات تکمیلی این خبر هم جالب بود؛”زعفران، گرانترین ادویه جهان، اغلب در آب و هوای سرد و در کشورهایی از جمله ایران و افغانستان کاشت و برداشت می‌شود، اما حالا یک تاجر قطری تصمیم گرفته تا با روش «هواکشت» در گلخانه کوچک ۱۵۰ متری، پرورش زعفران را شروع کند. او امیدوار است که شکوفایی تجارت در نهایت به او اجازه دهد تا ۲۵ درصد از بازار زعفران مورد نیاز در قطر را تأمین کند”. به این که این اقدام او چقدر می تواند مهمترین محصول کشاورزی کشور و حتی استان ما را متأثر سازد، چقدر در خوشنامی یا بدنام کردن زعفران خراسان جنوبی مؤثر خواهد بود و این که  وزارت جهاد کشاورزی به این موضوع ورود جدی کرده تا بداند پیاز زعفرانی که خارج کردنش از ایران ممنوع است، چطور به دست این تاجر قطری رسیده ، کاری نداریم. این که دولت قطر، کجای این ماجراست هم روی صحبت ما نیست اما نکته قابل توجه این است که یک فرد تاجر که نیاز منطقه را خوب درک کرده و می داند قطر به لحاظ مواد غذایی، کشوری بسیار نیازمند است به گونه ای که بخش عمده ای از نیازهای غذایی خود را وارد می کند، زمین برای کشاورزی ندارد، مهاجرپذیر و گردشگرپذیر است، و … دست به چنین اقدامی می زند. مرور خبرهای سال های گذشته درخصوص کشور قطر، عایدات جالبی به همراه دارد که بخش هایی از آنها را این جا قید می کنم؛ در خبری «به گزارش واحد مرکزی خبر به نقل از شبکه تلویزیونی الجزیره انگلیسی» با عنوان قطر زمین کشاورزی وارد می کند! در تاریخ ۲۷ اسفند مان ۱۳۸۸ آمده؛ “قطر برای جلوگیری از گرفتار شدن در چنگال بحران مواد غذایی به وارد کردن واحدهای بزرگ کشاورزی به شکل کانتینرهای عظیم روی آورده است. قطر حدود ۹۰ درصد نیازهای غذایی اش را از خارج تأمین می کند. فقط ۲۸ هزار جریب از زمین های کشاورزی در قطر قابلیت کشت و زرع دارند. درحال حاضر فقط ۱۰ درصد از این زمین ها زیر کشت است. با این اوصاف، طبیعی است که این کشور بیابانی نتواند نیازهای غذایی اش را تأمین کند و به ناچار به واردات مواد غذایی روی بیاورد. قطر برای مقابله با مشکل جدی تأمین منابع غذایی مورد نیاز شهروندانش به ابتکار تازه ای روی آورده، براساس این طرح، زمین های کشاورزی آماده را از ژاپن وارد می کند. درواقع، این قطعات زمین به شکل واحدهای کشاورزی مجهز وپیشرفته است. برای وارد کردن هر یک از این کانتینرها به قطر حدود ۸۰۰ هزار دلار هزینه صرف می شود. این واحدهای پیشرفته در برابر همه تغییرات شدید آب و هوایی که قطر با آن مواجه است، عایق پوش شده و مقاوم هستند و همین ویژگی سبب می شود که این گیاهان پس از انتقال به قطر نیز بتوانند در داخل واحدهای کشاورزی مذکور به حیات خود ادامه بدهند. این واحدهای کشاورزی به صورتی هستند که می توان در ۳۶۵ روز سال، هر نوع ماده غذایی را در آن پرورش داد. البته پرورش دادن محصولات کشاورزی به این صورت، ۳ برابر بیشتر از شیوه های معمولی و متعارف هزینه دارد. این کانتینرهای بزرگ کشاورزی می تواند ترسیم کننده وضعیت کشاورزی آتی در کشورهای عربی منطقه خاورمیانه باشد. قطر به شدت نگران آن است که در آینده بحران کمبود مواد غذایی اش شدت پیدا کند. تأمین آب شیرین برای مصارف کشاورزی یکی از چالش های اصلی برای تولید مواد غذایی طبیعی در قطر است. به همین علت ، قطر سرمایه گذاری های زیادی انجام داده تا بتواند به شیوه های پایدار تولید مواد غذایی دست یابد”. در انبوه نکته های قابل تأمل در این خبر از این دو مورد نمی توان گذشت، یکی این که هر جریب معادل ۰.۴ هکتار است، یعنی قطر در سال ۱۳۸۸ هجری شمسی تنها ۱۱ هزار و ۲۰۰ هکتار زمین با قابلیت کشت داشته است. نکته دوم هم این که دست به واردات زمین کشاورزی از کشوری زده که تنها ۱۳ درصد مساحتش اراضی قابل کشت است و همین محدودیت زمین، ژاپن را به سمت کشاورزی مکانیزه سوق داده است. حالا این تاجر قطری با هنری که زده قرار است کشتی را در کشورش رونق دهد که نیاز به خاک ندارد، “آیروپونیک” یا “هواکشت” یک روش کشاورزی در محیط سرپوشیده و بدون استفاده از خاک است، در این روش گیاهان در حالی رشد و نمو می‌کنند که ساختار ریشه‌شان در هوا معلق است و با استفاده از اسپری مداوم آب حاوی مواد محلول معدنی و کودهای شیمیایی تغذیه می‌شوند. او حاصل و نتیجه چند سال کار تحقیقی خود را حالا عملیاتی کرده و به کارش اینقدر مطمئن است که به جرأت می گوید؛ “۲۵ درصد نیاز زعفران کشور را از همین طریق تأمین خواهد کرد”. این خبرها را که مرور می کنم، یاد صحبت های سردار دل ها حاج قاسم سلیمانی در تابستان ۹۷ می افتم، همان جا که گفته بود؛” من با تجربه این را می‌گویم که میزان فرصتی که در بحران‌ها وجود دارد در خود فرصت‌ها نیست. اما شرط آن این است که نترسید و نترسیم و نترسانیم. انقلاب ما با دوره‌های طولانی بحران‌های اقتصادی و محاصره اقتصادی مواجه بوده و امروز نیز این بحران‌ها ادامه دارد. به رغم اینکه خیلی از دولتمردان ما نتوانستند یا فرصت نداشتند همه اهداف مدنظر خودشان و انقلاب را مهیا کنند اما فرصت‌های بزرگی وجود دارد”. شاید به نظر خیلی ها، این موضوع، مقایسه ای نامناسب است اما شاید برای شما جالب باشد که بدانید؛اگرچه قطر یکی از مهمترین صادرکنندگان نفت و گاز جهان است اما غیر از این دو محصول، تقریباً همه چیز را وارد می‌کند. به نحوی که تا سال ۲۰۱۷ میلادی-۳ سال پیش- به شدت به فعالیت های بازرگانی خود با دیگر کشورهای منطقه خلیج فارس وابسته بود، اما پس از آنکه عربستان سعودی این کشور را به حمایت از گروه های تروریستی متهم کرد و مرزهای زمینی خود را به روی آن بست، مسیرهای حمل و نقل این کشور نیز مختل شد. قطر برای برون رفت از این بحران واقعی، دست به کارهای زیادی زد، برای مثال یکی از مهمترین مشکلات این کشور، تأمین غذا در این سرزمین بیابانی بود اما اکنون مقامات آن می‌گویند؛ توانسته‌ اند با تقویت تولیدکنندگان محلی به ویژه در بخش کشاورزی و با ساخت گلخانه‌های بزرگ و پرورش میوه‌ها و سبزیجات در این گلخانه‌ها، آثار تحریم‌ها را کم کنند. دولت قطر ادعا می‌کند تلاش‌هایی که برای توسعه بخش کشاورزی انجام داده، یکی از چندین پیروزی آنها در دو سال گذشته است. و نکته جالب تر این که برای مدیریت آب و زمین، دولت قطر دارای ۱۶ مجتمع کشاورزی در کشورهای استرالیا، پاکستان، عمان و سودان است که می توانند با کمترین هزینه، ارزان ترین محصولات غذایی را برای قطر تأمین نمایند. به عبارتی قطر، فرصت های در دل بحران ها را به خوبی شناخته است. باز هم فکر می کنید، مقایسه جایز نیست.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷  اعلام یا ارسال بفرمایید)