مهدی آبادی، دادرس مقدم- با وجود تلاش مدافعین سلامت ، خراسان جنوبی جزء استان هایی است که در وضعیت بحرانی قرار دارد و شیوع کرونا در استان از میانگین کشوری بالاتر است و میزان فوتی ها بر اساس این بیماری هم به نسبت سایر نقاط کشور بیداد می کند . به بیان دیگر اوضاع از دست مردم و مسئولان خارج شده و هر روز بر تعداد مبتلایان و جان باختگان این ویروس در استان افزوده می شود و این مساله تا جایی شدت پیدا کرده که آمار جانباختگان مدتی است دو رقمی شده و قصد کاهش ندارد . در مرکز استان با وجود اعلام محدودیت های کرونایی، در بر پاشنه قبل می گردد و مصوبات در حد شعار باقی مانده است . هر چند با ورود استاندار جدید ، تصمیمات ستاد کرونا شکل جدید به خود گرفت و بسیاری از شهروندان امیدوارند با رویکرد جدید بتوان جلوی افسارگسیختگی این ویروس منحوس را گرفت
چالش در پیشگیری ؛ چالش در درمان
مشاهدات خبرنگار روزنامه نشان می دهد که علیرغم تلاش های انجام شده ، حوزه پیشگیری و درمان این ویروس در استان دچار چالش های اساسی است که چنانچه به آن پرداخته نشود در آینده نزدیک باید منتظر رکورد های جدیدتر هم باشیم . در حوزه پیشگیری در کنار بی توجهی شهروندان ، تصویب مصوبات مکرر و عدم نظارت جدی بر رعایت آن به همراه لحاظ نکردن پروتکل های توصیه شده توسط خود مسوولین در حوزه های اجرایی شان به شیوع گسترده تر این ویروس دامن زده و با ورود بیماران به گردونه درمان و آمار فوتی بالا ، خستگی شدید کادر درمان هم علیرغم تلاش های ایثارگرانه آنها محرز شده و این در حالی است که مسوولین متولی از تامین حداقل ها امکانات و مشوق ها برای این قشر هم بازمانده و این روند به فرسوده شدن بیشتر فرآیند درمان در آینده هم دامن خواهد زد .
پیشگیری روی کاغذ
عده ای از شهروندان که به شدت به رعایت پروتکل ها توجه دارند معتقدند بی توجهی مردم و عادی شدن شرایط در کنار عدم نظارت صحیح بر مصوبات ستادهای ملی و استانی کرونا وضعیت امروز را رقم زده است و مصوبات و برنامه های استان فقط بر روی کاغذ نوشته می شود . حسین جوانی است که خود به کرونا مبتلا شده و از دوران وحشتناک ابتلای خودش یاد می کند و می گوید : با اینکه یکبار گرفته ام و شاید امکان ابتلای دوباره ام کم باشد اما یادآوری آن روزها ماسک را لحظه ای از روی صورتم دور نمی کند و به شدت پروتکل ها را رعایت می کنم . او می گوید : پیشگیری به سبک مسوولین در استان ما یک شوخی تلخ است که فکر می کنم در این موقعیت که مردم هر روز عزیزانشان را از دست می دهند کار و روش خوبی نیست
نظارت تعطیل است
این جوان ۲۸ ساله ادامه می دهد : کانون های شیوع کجا هستند ؟ اماکن پر رفت وآمد و شلوغ و شما ببینید چگونه نظارت می شود . شما در آرامستان ها و در تشییع افراد کرونایی بررسی کنید جمعیت چگونه حضور پیدا می کرد و حتی بعد از محدودیت های اخیر به چه شکل است . او تاکید می کند قطع به یقین تعداد زیادی از خانواده متوفی هم از قبل درگیر این بیماری شده اند و به همین شکل است که افزایش ابتلا داریم . حسین می گوید : برای من و کسانی که مبتلا شده ایم توصیه های اتو کشیده برخی مسوولین برای نرفتن به قبرستان شبیه شوخی بود چرا که خوب می دانیم اگر قرار بود بر اساس توصیه پیشگیری انجام شود کرونا دیگر اینجا نبود و امیدوارم تصمیمات جدید ستاد کرونا از قاطعیت برخوردار باشد . او می گوید : به نانوایی ها مراجعه کنید بعضا اصلا ماسک نمی زنند و حتی از عرضه یک سفره پلاستیکی برای نان هم امتناع می کنند آنوقت شما فکر می کنید با این ساده انگاری ها قرار است این ویروس نابود شود ؟
برای درمان یا تشخیص کجا برویم ؟
حسین می گوید : اگر نمی ترسید که خودتان مبتلا شوید بروید از مردم مصاحبه بگیرید کدام یک از آنها می دانند که اگر همین الان علائم داشتند باید به کجا مراجعه کنند ؟ و آیا اصلا اطلاع رسانی در این خصوص انجام شده است ؟ مردم اخبار خود را از رادیو و تلویزیون و روزنامه ها می گیرند اما شما به عنوان یک خبرنگار می دانید باید به محض شروع علائم چه کار کنید ؟ حرف های این هم استانی قابل تامل است و مرور ستون پیام های مردمی روزنامه هم نشان می دهد که این بی اطلاعی بیداد می کند . چندی پیش یک هم استانی در پیامی به روزنامه عنوان کرده بود که با شروع علائم و به خاطر ناآگاهی اول به مرکز بهداشت مراجعه ، آنجا او را به مطب پزشکان هدایت کرده اند ، مطب پزشکان شلوغ بوده او را فرستاده اند بیمارستان و پزشک بیمارستان دوباره او را به مرکز بهداشت فرستاده است و این سردرگمی ها گویا برای بیماران پایانی ندارد . یکی دیگر از شهروندان نیز در تماس با روزنامه از محل مراکز مخصوص کرونا سوال می کرد و این در حالی بود که حتی همکاران یک رسانه که در کانون اطلاع رسانی استان هستند از وجود این مراکز بی خبر بودند . شهروندان زیادی در ارتباط با رسانه ها عنوان می کنند که اطلاع رسانی حوزه کرونا با اعلام آمار و طراحی پوستر و نقاشی شدنی نیست چرا که باید با اطلاع رسانی دقیق مسیر مراجعه ، مراکز مورد نظر ، نحوه و زمان مراجعه به این مقوله توجه جدی تری کرد و اعلام دلیل مرگ و میر بالا به خاطر دیر رسیدن به بیمارستان ها توسط متخصصان حوزه درمان ، خود مهر تائیدی است که می گوید در حوزه اطلاع رسانی دقت و تخصص کافی به کار گرفته نشده است
مراکز نامناسب برای تشخیص
در ادامه برای تکمیل میدانی مشاهدات به مراکز درمانی و تشخیصی مراجعه می کنیم . مراکز بهداشت نیز روزهای شلوغی را سپری می کنند. بیماران در کلینیک ها هم بدون رعایت فاصله گذاری اجتماعی حضور دارند که در همین زمینه یکی از پرسنل این کلینیک ها با بیان اینکه پروتکل های بهداشتی به درستی رعایت نمی شود، می گوید: سالن های پذیرش بیمار کوچک اما حضور افراد افزایش یافته است و تهویه مناسبی نیز برای این سالن ها فراهم نیست. وی اضافه می کند: در هر سالن حداقل ۶۰ نفر در روز مراجعه می کنند و متاسفانه محلول بهداشتی نیز در درب ورودی کم یا وجود ندارد. یکی از شهروندان هم در پیامکی به روزنامه آوا با گلایه از وضع موجود در استان، می نویسد: با اینکه خراسان جنوبی جز استان های پرخطر محسوب می شود آیا بهتر نبود از برخی رفت و آمد های غیر ضرور آزمایشگاهی و درمانی جلوگیری می شد ؟ این شهروند اضافه می کند: با کوچکترین موضوعی فردی را که شاید بیماری زمینه ای داشته باشد به دل کرونا می فرستند درحالی که با تدبیر ساده و جلوگیری از برخی از آزمایش هایی که فوری نیستند، می توان این موضوع را مدیریت کرد.
بیمار را به دل کرونا می فرستند
به گفته وی با بازدید ساده از آزمایشگاه ها و کلینیک های درمانی متوجه عدم نظارت و رعایت نشدن پروتکل های بهداشتی می شوید. یکی دیگر از شهروندان نیز به خبرنگار آوا می گوید: سیستم نوبت دهی بیماران فاجعه است و مراجعه کنندگان بدون فاصله گزاری اجتماعی در نزدیک یکدیگر حضور دارند. مشاهدات میدانی خبرنگار آوا از برخی مطب ها و کلینیک های بهداشتی نیز حکایت از رعایت نشدن حداقل پروتکل های بهداشتی دارد. بسیاری از مطب های شلوغ و بدون فاصله گزاری ایمن هستند.
مسوولان رعایت نمی کنند
یکی از شهروندان نیز می گوید: چند وقت پیش همراه با پدرم برای سی تی اسکن به بیمارستان امام رضا(ع) رفتیم که شلوغی محل برایم جالب بود. علی اضافه می کند: از یک طرف مردم را توصیه به رعایت پروتکل های بهداشتی می کنند اما از آن طرف محل های تحت مدیریت خودشان کمترین توجه ای به رعایت پروتکل ها ندارند. وی عنوان می کند: مریضی که بیماری زمینه ای دارد چند بار به داروخانه و آزمایشگاه می کشانند که جز نقاط آلوده هستند اما در تلویزیون حاضر می شوند و مردم را به رعایت پروتکل های بهداشتی دعوت می کنند. او با بیان اینکه کرونا را چطور باید مهار کرد، ادامه می دهد: تقریبا رعایت فاصله گذاری اجتماعی و ماسک زدن لوس شده و نهادهای نظارتی نیز تماشاگرشده اند
. وی اضافه می کند: مسئولان فقط توصیه می کنند از خانه خارج نشوید و پروتکل های بهداشتی را رعایت کنید اما اگر علایم مشکوک به کرونا را داشت باید به کجا مراجعه کند؟ علی می گوید: اطلاع رسانی مسئولان علوم پزشکی فقط در حد توصیه های تکراری و اعلام آمار مرگ و میر و ابتلا است که برای مقابله با این ویروس اقدامات شجاعانه ، جامع و تخصصی باید داشته باشیم.
مصلحت عمومی را فدا نکنید
به گفته یکی از شهروندان در بسیاری از ادارات به ویژه بانک ها هرچند ماسک زدن اجباری است اما رعایت فاصله گذاری اجتماعی کمتر دیده می شود. این شهروند می گوید: فقط ماسک زدن را اجباری کردند و اکثرا شهروندان آن را رعایت می کنیم اما چرا وضع کرونای استان بدتر شده است؟ محمد اضافه می کند: برادرم کارمند بانک … است و تا کنون چند شعبه این بانک به خاطر زمین گیر شدن کارمندان تعطیل شده است و روزی نیست که یک کارمند بانک مبتلا نشود و با این وضع چرا مسوولین فکر جدی نمی کنند خدا عالم است وی، اضافه می کند: متاسفانه دستگاه متولی این مبارزه یعنی دانشگاه علوم پزشکی، آنچنان که باید و شاید نتوانست در عرصه مدیریت و برنامه ریزی موفق عمل کند. او با بیان اینکه در تصمیم گیری های خود کمی شجاعانه عمل کنید و مصلحت عمومی را ترجیح دهید، تاکید می کند: گرفتن تصمیمات سخت و واقعا دشوار است اما برای مصلحت مردم باید بین صلاح عمومی و منافع کوتاه مدت، صلاح عمومی انتخاب شود. به گفته این شهروند مسئولان فقط به ارائه آمار بسنده می کنند و جرات تصمیم گیری ندارند.
شهر بی توجه به محدودیت ها
با وجود ممنوعیت برخی از مشاغل اما بسیاری از مغازه ها هم به فعالیت خودشان ادامه می دهند و به دستورالعمل های ستاد ملی کرونا توجه ای نشان نمی دهند. تقریبا در همه ی خیابان های مرکز استان فروشگاه ها بازهستند و مشغول داد ستد روزانه خودشان هستند . به یکی از فروشگاه هایی که طبق قانون باید تعطیل می شد رفته و دلیل بی توجهی به مصوبات ستاد کرونا را جویا شدم. با گلایه از مسئولان می گوید : اگر در خانه بمانم هزینه اجاره مغازه، خورد و خوراک، پوشاک و… را دولت پرداخت می کند ؟ او با بیان اینکه از روی شکم سیری برای دیگران نباید نسخه پیچید، اضافه می کند: ماسک و دستورالعمل های بهداشتی را رعایت می کنم و امیدوارم به این بیماری مبتلا نشوم اما مغازه ام را نمی بندم. این کاسب بیرجندی می گوید حداقل احترام به حوزه اقتصادی استان این است که در جلساتی که پشت درب های بسته گرفته می شود دیدگاه ها و شرایط اصناف هم دیده شود . هر چند شنیده های خبرنگار آوا حکایت از دستور استاندار برای مشارکت دادن حوزه اصناف در تصمیم گیری محدودیت ها دارد که در صورت تحقق آن می توان ظرفیت کارهای مشارکتی را تضمینی برای اجرای بهتر محدودیت ها به حساب آورد .
کادر درمان هم ناراضی
پرستاران و کارکنان بیمارستان های استان هم زمان سختی را تجربه می کنند. آنها در خط مقدم جهاد بر علیه ویروس کرونا هستند و علیرغم این مجاهدت ها هنوز با مشکلات عدیده در محل کار نظیر تامین حداقل امکانات و همچنین دغدغه های مالی از جمله دریافت نکردن حداقل کارانه مواجه هستند. یکی از پرستاران استان در این خصوص می گوید: با بیان اینکه با وجود کمبود نیرو و خطرات جانی شغلمان ، دوماه حقوقم معوق بوده و اضافه کار، حق کرونا و کارانه هم که متاسفانه دیگر به آن توجه ای هم نمی شود و جالب است که پرستاران در خط مقدم مبارزه با کرونا هستند اما بودجه ها به جای دیگر می رود. این پرستار با طرح این سوال که حق کرونا به جیب چه کسانی می رود، می افزاید: بیش از ۹ ماه به پرستاران بخش های مرتبط با کرونا فشار آمده اما مسئولان دانشگاه اصلا به فکر این نیروها نیستند. وی با بیان اینکه در این چند ماه ۱میلیون و صد هزار تومان حق کرونا دادند، ادامه می دهد: اندک ترین اعتراض با برخورد تند مسئولان مواجه شده و در آخرین مورد به عنوان نمونه گویا به جای پاسخ به انتقادات از اینکه سیستم اکسیژن رسانی در بیمارستان … مشکل دارد به دنبال کسانی هستند که خبر را از محیط بیمارستان درز داده است.
جرات انتقاد نداریم
گویا پرستاران و نیروهای مدافع سلامت هم منتقد وضع موجودند و از مسئولان دانشگاه به شدت نگران و عملکرد آنها را تایید نمی کنند اما به گفته خودشان جرات انتقاد هم ندارند. یکی دیگر از پرستاران استان که خواست نامش محفوظ بماند با بیان اینکه لازم است که سازمان های نظارتی وارد شوند، می گوید: گویا کارانه که برای پرسنل خط مقدم کرونا است بیشتر به جیب ستادی ها می رود که با بیماران سرکله نمی زنند. انتقاد از جذب نکردن نیروی جدید برای بیمارستان ها هم از گلایه های مهم دیگر پرستاران است. آنها عنوان می کنند: پرستاران با شرایط سختی روبه رو هستند و بسیاری از آنها به دلیل کرونا و آسیب های ناشی از آن از مرخصی استعلاجی استفاده کردند اما مسئولان از جذب نیرو برای بهتر شدن اوضاع خودداری می کنند . وی تصریح می کند: چندین دفعه درخواست نیرو کردند اما مسوولین امر مخالف می کنند . این پرستار با بیان اینکه پرستاران کرونا خسته شدند،خاطرنشان کرد: از نیروها ، کار اضافی با اضافه کاری ۱۷ هزار تومان در ساعت را طلب می کنند که آیا بهتر نیست نیروی جدید با مبلغ کمتر و بازدهی بهتر جذب کنید تا فشار روی بقیه پرستار ها متراکم نشود ؟ او می گوید برخی اوقات شرمنده بیماران می شویم که برای یک خدمت ساده مدت زیادی باید معطل بمانند
مدیران فقط در ستاد نشسته اند
یک پرستار دیگر در این خصوص می گوید: بیماران مبتلا به کرونا توسط متخصصان عفونی و داخلی ویزیت می شوند و هیچ کدام از مدیران در خط مقدم نیستند و فقط در ستاد تشریف دارند. وی با طرح این پرسش که چرا نیرو استخدام نمی کنند، اضافه می کند: از ابتدای سال باید با دوراندیشی این موضوعات دیده می شد و اگر مشکل بودجه دارند با شهروندان و خیرین صحبت می کردند. وی با بیان اینکه دانشگاه درگیر مسائل دیگری شده، تاکید می کند: برخورد تندی با منتقدان می شود و اگر درد دل پرستاران و نیروهای گوش کنید به عمق ماجرا پی می برید. او می گوید خستگی کادر درمان کاملا قابل مشاهده هست و در کمال شرمندگی باید بگویم بعضی وقت ها برای دادن یک لیوان آب درخواستی مریض شاید نتوانیم پاسخگو باشیم .
گل و بلبل برای مسوولین ملی
یکی دیگر از پرستاران هم به نکته جالبی از حضور معاون وزیر بهداشت در استان اشاره می کند. به گفته وی: در زمان حضور معاون وزیر همه جا مرتب شد اما در روزهای دیگر بخش ها دچار کمبود وسایل اولیه مثل ماسک، دستکش هستند. به گفته این پرستار این رویه تکراریست که هر وقت مسئول کشوری قصد بازدید دارد همه چی گل و بلبل می شود.
پاسخ دانشگاه علوم پزشکی
در خصوص انتقادات وارده به مدیریت اجرایی در حوزه کرونا به سراغ دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی بیرجند رفتیم تا نظر متولیان امر را در این خصوص جویا شویم . هر چند امکان ارتباط مستقیم با مدیران دانشگاه مقدور نشد اما روابط عمومی دانشگاه در متنی کوتاه به سوالات واکنش نشان داد . در پاسخ دانشگاه به موضوع شلوغی مراکز و کلینیک ها و عدم رعایت پروتکل های بهداشتی آمده است : به صورت دوره ای بازدید از مراکز انجام می شود و دستور العمل های بهداشتی به تمامی کلینک ها و مراکز درمانی و مطب ها ابلاغ شده و اعمال جراحی الکتیو هم ممنوع شده است. این روابط عمومی ضمن تکذیب انجام خدمات پزشکی غیر ضرور در بیمارستان ها عنوان کرده است : آزمایشات غیرضروری در بخش های دولتی انجام نمی شود. چون خدمات غیر اورژانسی ممنوع شده است.
دانشگاه هلوم پزشکی بیرجند در خصوص انتقادات کادر درمان ، خستگی این ثقشر زحمتکش و مطالبات آنها نیز عنوان کرده است : کادر درمان در این روزها به علت شیوع بالای ویروس کرونا خسته بوده و از ابتدای شیوع این بیماری یک لحظه در انجام وظایف خود کوتاهی نکرده اند و همچنان با تمام قوا به کار خود ادامه می دهند. در این جوابیه آمده است : پرداخت کارانه تاخیر زیادی داشته و در حال پرداخت است و مطالبات سال ۹۸ نیز تسویه شده است. دانشگاه در خصوص جذب نیروی هم گفته است : به همه طرق ممکن و قانونی نیرو در حال جذب هستند و در شهرها به ندرت می توان پرستار و یا نیروی بیمارستانی پیدا کرده که در بیمارستانها مشغول به کار نباشند مگر به انتخاب خود فرد که در شرایط فعلی به دلایلی تمایل حضور در بیمارستان را ندارند. در خصوص برخورد مسئولین دانشگاها با انتقادات پرسنل نیز دانشگاه پاسخی ارائه ننموده و عنوان شده است که مورد باید بطور کامل ذکر شود تا قابل پاسخگویی باشد.
و اما برنامه های استاندار جدید
اما جلسات ستاد استانی کرونا با حضور استاندار جدید جرقه امیدی را برای مدیریت وضعیت کرونا در استان بین کادر درمان و مردم زد . ملانوری در این جلسه مدیریت بومی و تصمیم گیری بر مبنای شرایط محلی راه مهار بیماری دانست.او می گوید:در شرایط فعلی و با توجه به میزان شیوع بالای بیماری در استان، نیازمند کاری جهادی و تصمیم گیریهای سریع هستیم. وی اضافه می کند: اگر برای اجرای برنامه ها و محدودیتها منتظر اعلام نظر ستاد ملی کرونا بمانیم، مشکلات موجود به زودی حل نخواهد شد استاندار عنوان می کند: این که در یک استان با جمعیت ۸۰۰ هزار نفری روزانه ۱۰-۱۵ نفر را در اثر بیماری از دست میدهیم، بحرانی جدی است و باید به طور دقیق به مردم اطلاع رسانی شود تا عمق فاجعه را بدانند. البته استاندار جدید دقیقا روی نقاط حساس و کلیدی هم انگشت می گذارد و در جلسه ضمن گلایه از رویکرد فرهنگی و اطلاع رسانی در خصوص پیشگیری از کرونا به نبود نماینده ای از اصناف در جلسات استانی برای تدوین محدودیت ها انتقاد می کند و بومی سازی و عملیاتی بودن را در مصوبات مورد تاکید قرار می دهد . ملانوری جلسات ستاد را روزانه و به فراخور نیاز برنامه ریزی می کند و در جلسه روز سه شنبه این ستاد محدودیت های جدیدی را نیز اعلام نموده است . محدودیت هایی نظیر عدم اجازه ورود به آرامستان ها و دور کاری و تعطیلی بانک ها که به گفته کارشناسان امر می تواند مسکن خوبی برای آلام استان باشد . حال باید دید که با نگاه ویژه ملانوری به این بخش آیا رشد مرگبار شیوع این ویروس در استان کنترل خواهد شد و یا چون گذشته این مسیر از کنترل خارج خواهد ماند .
ناظر و مجری یکی نباشد
بسیاری از کارشناسان معتقدند تصمیم گیران حوزه بهداشت و درمان استان به دلیل نبود نگاه تخصصی ناظر در کنار بخش اجرایی خود ، تبعات تصمیمات گرفته شده و یا خلا تصمیمات نگرفته را درک نمی کنند و چنانچه دستگاه های موازی در حوزه درمان نظیر نظام پزشکی ، حوزه درمان هلال احمر و بخش درمان تامین اجتماعی و صاحب نظران و متخصصان این حوزه نیز به عنوان مطلعان و حوزه های درگیر با این بیماری در تصمیم گیری و برنامه ریزی های جلسات ستاد کرونا حضور داشته باشند از نگاه یک جانبه به موضوع جلوگیری و با کار جمعی موفقیت های بهتری حاصل خواهد شد . روزنامه آوا نیز همچون مردم استان قدردان زحمات خالصانه کادر درمان و مدافعان سلامت جامعه است و برایشان آرزوی سلامتی دارد
