هرم پور – صبح هفدهم آبان ماه، خانم «مه‌لقا ملاح» که به مادر محیط زیست ایران معروف بود در سن ۱۰۴ سالگی درگذشت. او کسی بود که «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» را پایه گذاری کرد و سالهای فراوانی از عمرش را صرف آموزش زنان خانه‌دار و معلمان مدارس برای آشنایی با محیط زیست کرد. در تقلای کسب خبرهای بیشتری درباره فعالیت این بانوی پرتلاش بودم که ویدیویی پربازدید و جنجالی از ماجرای مالچ پاشی در بخشی از کویر طبس و بازتاب های فراوان و نقدها و نظرهای بسیار از سوی هم استانی های عزیز به دستم رسید. تعداد زیادی از شهروندان و هم استانی های عزیز، نظرهایشان را زیر این ویدیو در فضای مجازی ثبت کرده بودند. تعدادی از شهروندان هم با انتقاد از این ماجرا، درخواست کرده بودند که به همراه همدیگر و برای جلوگیری از این اقدام، به اداره کل منابع طبیعی یا اداره کل محیط زیست بروند و در این خصوص از مسئولی خواهش کنند تا جلو ادامه این روند را بگیرند. کنجکاو شدم و تلاش کردم نه از دیدگاه کارشناسان دولتی بلکه از منظر کارشناسان و دلسوزان محیط زیستی به این ماجرا نگاه کنم. مصاحبه ای از مرحوم «پروفسور کندوانی» در تاریخ ۱۲ فرودین ۱۳۹۷ با سایت خبرآنلاین در آرشیو شخصی من بود که اتفاقاً درباره تبعات منفی مالچ پاشی صحبت کرده بودند. ایشان گفته بود: « ..برای موضوع بلند نشدن گرد و خاک از تالاب‌ها و باتلاق‌ها باید ریگ بپاشند، ریگ خیلی ساده و ارزان است اما این‌ها قیر می‌پاشند که ۱۳ مشکل دارد. . از سال ۱۳۴۲ مالچ نقتی یا قیر شل از لیبی آوردیم و در هرجایی که ماسه می‌خواست حرکت کند قیر پاشیدیم. از آن زمان تا حالا ده‌ها بار قیر پاشیدیم که اشتباه است. بعد وقتی جایی قیر بپاشید می‌بینید انگار تمام منطقه سوخته، ضریب حرارتی هم زیاد می‌شود و موجودات زنده زیادی می‌میرند حتی این ماده سرطان زا است. یا اگر جایی مالچ متری ریخته شود سیل راه می‌افتد، آب در ماسه فرود می‌رود ولی وقتی قیر بریزیم ماسه این ویژگی خود را از دست می‌دهد. بدتر بعد از مالچ پاشی نمی‌توانیم روی آن راه هم برویم. …برای مبارزه ریزگردها و تپه‌های ماسه‌ای باید نوآوری داشته باشیم، من طبیعت را مشاهده کردم و دیدم درجایی که ریگزار است اندکی گرد و خاک هم بلند نمی‌شود، مثلا از بیابان لوت هیچ خاکی بلند نمی‌شود. ریگ ماده‌ای است که فراوانی زیاد هم دارد.» ما هم از زبان مسئولین منابع طبیعی استان شنیده ایم که بیش از یک میلیون و ۱۴۴ هزار هکتار از اراضی استان، کانون بحرانی فرسایش بادی است و بیشترین میزان فرسایش در شهرستان طبس است، قطعاً ما هم خوانده ایم که نسبت به سالهای قبل، این میزان بیش از پنجاه و پنج درصد افزایش داشته است و حتماً ما هم نگران شده ایم وقتی که شنیده ایم میزان خسارت وارده از فرسایش بادی به استان، بیش از ۸۲۸ هزار میلیون ریال در هر سال است. شاید انتخاب مسئولین برای اقداماتی از این دست، انتخابی با اجبار و علیرغم میل باطنی خود آنها و انتخابی بین بد و بدتر است، اما یک نکته ی مهم و اساسی در این میان وجود دارد و آن هم اینکه، مردم، شهروندان، دلسوزان محیطی زیستی، علاقه مندان و کارشناسان و دغدغه مندان و رسانه ها، نیازمند اقناع هستند. شاید که نه، قطعاً، راههای مناسب تر و نزدیک تر به حفظ محیط زیست وجود دارد که می تواند از یک سو مشکلات مربوط به فرسایش های بادی را کاهش دهد و سوی دیگر، تبعات و مخاطرات زیست محیطی قطعی را که اکثر کارشناسان روی آن صحه می گذارند، به دنبال نداشته باشد. من هم نگرانی خودم را به آن همشهری عزیزی که درخواست مراجعه به مدیران استانی برای پیگیری موضوع را داده بود تقدیم می کنم و البته تأکید می کنم که رسانه، فریاد مطالبات شما را به سمع و نظر این عزیزان می رساند، قطعاً مدیران دلسوز استان، کارشناسانه، دقیق، و متقن، یا پاسخگو خواهند بود یا در راستای کاهش نگرانی ها، در تداوم برخی از اقدامات خودشان تجدید نظر خواهند کرد. خراسان جنوبی در سالهای آتی با مخاطراتی از این دست بسیار روبرو خواهد بود؛ تصمیم های مهمی در سالهای آینده در استان ما از جمله بحث انتقال آب از عمان، کشیدن راه آهن، آب های ژرف، اکتشاف معادن، کشت های جایگزین، کشت های سازگار با کم آبی که البته ظاهراً برخی از آنها تراریخته هستند، ایجاد سدها و بندهای جدید و…همگی نیازمند اقناع افکار عمومی خواهند بود. امیدواریم نگرانی های بر طرف شوند.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را درباره این سرمقاله به شماره ۰۹۳۰۴۹۴۳۸۳۱ ارسال بفرمایید)