آنغوزه یکی از گیاهان دارویی در خراسان جنوبی است که به دلیل خام فروشی، سود واقعی آن به دست بهره برداران نمی‌رسد و به جیب هندی‌ها می‌رود. آنغوزه گیاهی ارزشمند و کمیاب با قدمت هزارساله است که خواص دارویی فراوانی دارد.این گیاه کمیاب تنها در نقاط معدودی از جهان از جمله ایران رشد می‌کند؛ خراسان جنوبی یکی از نقاطی است که برخوردار از این ثروت طبیعی است و طبس قطب تولید آن در جهان است.چنین گیاهی در ایران فرآوری نمی‌شود و هندوستان به دلیل داشتن صنایع غذایی پیشرفته از آن بهره مند می‌شود و سود واقعی را کسب می‌کند.

آنغوزه، گیاهی با خواص طلایی

گیاه آنغوزه، گیاهی خودرو است که خواص زیادی دارد و هم به صورت سنتی و هم در فرآورده‌های صنعتی کاربرد دارد.حسینی کارشناس گیاهان دارویی خراسان جنوبی گفت: گیاه آنغوزه بومی ایران بوده و در مناطقی از افغانستان نیز یافت می‌شود. وی افزود: این گیاه دارای گل‌های زرد رنگ و ریشه‌های گوشتی حاوی صمغ یا شیره گیاه است که با تیغ زدن مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و صمغ ریشه این گیاه از ایام قدیم دارای کاربرد غذایی و دارویی بوده است.حسینی گفت: از صمغ این گیاه در صنایع دارویـی و صـنایع عطرسـازی استفاده می‌شود و جهت فرآوری، به صورت خام به کشور‌هایی نظیر هند و پاکستان صادر می‌شود.کارشناس گیاهان دارویی خراسان جنوبی افزود: عصاره این گیاه نیز در مهار تکثیر ویروس انسانی رینو موثر است؛ گیاه آنغوزه دارای خاصیت ضد قارچ، ضد توموری، ضد روماتیسم، اثرات ضد تشـنج و ضد انگلی است و با اثر بر روی انگل هیمنولپیس می‌تواند آن را از بین ببرد.وی گفت: خواص دیگر این گیاه شامل تقویت حافظه و یادگیری بوده و در رفع تنبلـی روده، بیماری‌های عصبی و درد کلیه نافع است و رزین این گیاه موجب مهار ویروس آنفلوآنزا نوع A می‌شود.

صادرات آنغوزه خام به هندوستان

بهره برداران آنغوزه در خراسان جنوبی، همه ساله از اواسط تیر ماه کار برداشت آنغوزه را آغاز می‌کنند و بخشی از هر مرتع در اختیار یک سود طلای زرد بیابان در جیب هندی‌هاآنغوزه گیر است.نعمتی، بهره بردار آنغوزه در طبس گفت: امسال به دلیل خشکسالی، برداشت آنغوزه از مراتع ممنوع شده بود که این یک روال طبیعی است و هر ۳ الی ۴ سال، برداشت آنغوزه ممنوع می‌شود تا مراتع و بوته‌ها استراحت کنند.وی گفت: در سال‌های گذشته حدود ۵۰ تُن آنغوزه از حدود ۱۲ طرح و رویشگاه این گیاه برداشت شده است؛ پارسال ۲۵ تُن آنغوزه را به هندوستان صادر کردیم و قیمت این محصول هر ساله تغییر پیدا می‌کند.نعمتی افزود: گیاه آنغوزه به صورت مزایده‌ای از منابع طبیعی خریداری می‌شود و برخی از افراد آنغوزه پارسالی را برای امسال نگه داشته اند.این بهره بردار آنغوزه در طبس گفت: هر پنج روز یک بار، یک برش ۱.۵ گرمی از صمغ گیاه برداشت می‌شود و این امر تا مهر ماه ادامه دارد و از هر بوته حدود ۱۵ برش انجام می‌شود و هر بهره بردار نیز حدود ۳ هزار بوته را در اختیار دارد.

طبس، قطب تولید آنغوزه شیرین

۵شهرستان خراسان جنوبی آنغوزه شیرین دارند و تقریبا تمام محصول تولیدی در استان به خارج از کشور صادر می‌شود.نصرآبادی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی گفت: در خراسان جنوبی ۱۰۰ هزار هکتار رویشگاه گیاهان دارویی وجود دارد که ۸۰ هزار هکتار از آن به آنغوزه اختصاص دارد.او گفت: علاوه بر طبس در شهرستان‌های بشرویه، قاین، فردوس و نهبندان نیز این گیاه دارویی به عمل می‌آید.نصرآبادی گفت: ۶۵۰  بهره بردار آنغوزه در خراسان جنوبی مشغول به فعالیت هستند و برداشت آنغوزه را در ۲۲ رویشگاه استان انجام‌ می‌دهند.

سود  آنغوزه در جیب هندی‌ها

وی افزود: ۹۷ درصد آنغوزه تولیدی در کشور به صورت خام به کشور هندوستان صادر می‌شود و تنها ۳ درصد آن در داخل مصرف می‌شود.نصرآبادی همچنین گفت: در ایران واحد فرآوری آنغوزه نداریم و حتی اگر داشته باشیم هم کسی محصول فرآوری شده را نمی‌خرد، چون هندوستان با شیوه و روش خاصی به تولید فرآورده‌های غذایی و دارویی از آنغوزه می‌پردازد.مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری  استان گفت: سرمایه گذار برای راه اندازی واحد فرآوری آنغوزه وجود دارد، اما از دولت تضمین می‌خواهد که محصولاتش صادر شود، اما چنین تضمینی به او داده نمی‌شود.

قیمت آنغوزه افزایش یافته است

قیمت آنغوزه در جهان با نوسانات ارزی تغییر پیدا می‌کند و امسال نیز به دلیل کاهش برداشت و افزایش قیمت ارز، قیمت آنغوزه افزایش یافت.مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در ادامه گفت: قیمت هر کیلوگرم کِشته آنغوزه بین ۳۵۰ الی ۴۵۰ هزار تومان برآورد شده و هر کیلوگرم شیرآبه آنغوزه نیز به قیمت ۲ میلیون و دویست هزار تومان تا ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.او گفت: قیمت آنغوزه، با توحه به اینکه محصولی صادراتی است با نوسانات ارزی تغییر پیدا می‌کند و امسال نیز به دلیل بالارفتن نرخ دلار و ممنوع اعلام کردن برداشت آنغوزه، محصول کمی در اختیار بوده و قیمت بالا رفته به طوری که قیمت این گیاه به ۲ برابر افزایش یافته است.نصرآبادی افزود: امسال به دلیل خشکسالی و ژنتیکی بودن آنغوزه برداشت آن از مراتع ممنوع اعلام شد و کسی حق برداشت آن را وی گفت: برای ایجاد طرح آنغوزه و ایجاد رویشگاه، پس از اعلام مردم محلی، بازرسی‌ها از مراتع انجام شده و در صورت به صرفه بودن پرورش، طرح تعریف می‌شود و به آنغوزه گیران واگذار می‌شود.

چه کنیم تا بازدهی تولید آنغوزه بیشتر شود؟

خراسان جنوبی استانی است که از ثروت خدادادی آنغوزه شیرین برخوردار است و این محصول می‌تواند ارزآوری زیادی را برای استان و کشور داشته باشد.عدم وجود واحد‌های فرآوری سبب شده است تا خام فروشی این محصول رواج پیدا کند و بهره برداران به سود واقعی خود نرسند، زیرا ارزش افزوده‌ای از این محصول به دست آن‌ها نمی‌رسد.در صورتی که دولت با تضمین فراهم کردن مشتری برای آنغوزه از سرمایه گذاران حمایت کند، ارزش افزوده محصول در داخل کشور ایجاد شده و زنجیره تولید محصول تکمیل می‌شود.همچنین استفاده از شیوه‌های نوین کشت آنغوزه می‌تواند به بازدهی بیشتر محصول منجر شده و کیفیت محصول را نیز افزایش دهد.