مهدی آبادی- مرکز آمار در جدیدترین گزارش خود به بررسی میزان درآمد و هزینه خانوار شهری و روستایی پرداخته است که بررسی این داده ها نشان می دهد که هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی در استان کمتر از میانگین کشوری است و ساکنان خراسان جنوبی بیش از نرم کشور برای زندگی خود هزینه می کنند.

نگاهی مختصر به جدیدترین گزارش مرکز امار

مرکز آمار در جدیدترین گزارش اقتصادی خود به بررسی درآمد و هزینه خانوارهای شهری و روستایی پرداخته که در این بررسی نشان داده شده متوسط هزینه‌ کل خالص سالانه‌ یک خانوار شهری ٩٢۵,٠١٧ هزار ریال بوده است که نسبت به رقم مشابه در سال قبل ۴٩ درصد افزایش نشان می‌دهد. افزون بر این متوسط درآمد اظهار شده‌ سالانه‌ یک خانوار شهری ١١٢۴٢١٧ هزار ریال بوده است که نسبت به سال قبل، ۵١ درصد افزایش داشته است. بر این اساس در سال ١۴٠٠ رشد متوسط درامد سالانه خانوارهای شهری بیشتر از رشد متوسط هزینه کل سالانه است. همچنین در این گزارش متوسط هزینه‌ کل خالص سالانه‌ یک خانوار روستایی ۵١٩١١٩ هزار ریال بوده است که نسبت به سال قبل ۵۲.۴ درصد و متوسط درامد اظهار شده سالانه‌ یک خانوار روستایی ۶٣٧١٣٢ هزار ریال بوده است که نسبت به سال قبل ۵١,۵ درصد افزایش داشته است.

هزینه بالای مسکن در شهر‌ها
و غذا در روستا‌ها

بررسی هزینه‌های خانوار‌های شهری و روستایی نشان می‌دهد، در بین هزینه‌های خانوار‌ها نیز در سال گذشته هزینه خوراکی خانوار شهری افزایش ۵۳ درصدی و این میزان در روستا‌ها افزایش ۵۲ درصدی داشته است. در شهر‌ها هزینه غیرخوراکی افزایش ۴۷.۴ درصدی و در روستا‌ها افزایش ۵۲.۸ درصدی داشته است. در بین هزینه‌های خانوار شهری، ۲۷ درصد مربوط به اقلام خوراکی و ۷۳ درصد مربوط به اقلام غیرخوراکی است. این میزان در روستا‌ها به ترتیب ۴۰ و ۶۰ درصد است. این تفاوت شهری و روستایی عمدتا به‌دلیل سهم بالای هزینه مسکن در شهرهاست. به‌طوری‌که در شهر‌ها ۳۶ درصد و در مناطق روستایی ۱۹ درصد هزینه خانوار مربوط به هزینه مسکن بوده است. بهداشت‌ودرمان و حمل‌ونقل هرکدام با سهم ۱۰ درصدی در هزینه خانوار شهری پس از مسکن قرار دارند.

بررسی وضع درامد و هزینه استان

همچنین در این گزارش استان های کشور نیز به تفکیک بررسی شدند. طبق این بررسی متوسط هزینه خانوار شهری در استان ۶۹۳,۵۶۷ هزار ریال و متوسط درآمد خانوار شهری نیز ۸۳۲,۳۸۵ هزار ریال بوده است. به بیان دیگر خانوارهای شهری به طور میانگین ماهانه ۷ میلیون تومان درآمد و ۵ میلون و ۷۰۰ هزار تومان هزینه داشته اند. همچنین طبق گزارش مرکز آمار متوسط هزینه کل خانوار روستایی ۳۳۷,۰۴۲ هزار ریال و متوسط درآمد این خانوارها ۳۸۷,۵۸۶ هزار ریال بوده است. این اعداد نیز به این معنی است که خانوارهای روستایی به طور میانگین ۳ میلیون و سیصد هزار در ماه درآمد و ۲ میلیون و هشتصد هزار تومان به طور میانگین هزیته این خانوار بوده است.

ترس شدید خانوار‌های استان
از هزینه‌کرد رفاهی

نگاهی به تغییرات متوسط هزینه ناخالص یک خانوار شهری و درآمد خانوار نشان می‌دهد طی ۵ یا ۶ سال اخیر اختلاف روزافزونی بین هزینه و درآمد‌ها رخ داده به‌طوری که درآمد خانوار‌های شهری استان در سال ۱۳۹۹ درحدود ۵۴ میلیون و هزینه آ‌نها نیز درحدود ۴۲ میلیون‌تومان است که در مقایسه با سال قبل از خود رشد‌های ۳۸ و ۳۵ درصدی را ثبت کرده‌اند. در سال ۱۴۰۰ نیز در مناطق شهری درآمد خانوار بیش از ۸۳ میلیون‌تومان بوده که نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۵۳درصدی را نشان می‌دهد. طی سال گذشته هزینه خانوار ۶۹ میلیون است که نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۶۴ درصدی دارد. چنین افزایشی نشان می‌دهد افزایش سطح قیمت‌ها با ایجاد نگرانی و بی‌ثباتی در اقتصاد درنهایت منجر به کاهش هزینه‌های خانوار‌ها شده است. داده های بانک مرکزی نیز از افزایش سپرده های بانکی در خراسان جنوبی حکایت دارد. بر این اساس در فروردین سال جاری ۲۴۷ هزار میلیارد ریال میزان سپرده های ریالی بانک ها و موسسات اعتباری در استان بود که این عدد در تیرماه به بیش از ۲۷۲ هزار میلیارد تومان رسید که بیانگر از رشد ۱۰ درصدی سپرده های بانکی در چهار ماه می باشد.

افت شدید مصرف در روستائیان

وضعیت درمورد خانوار‌های روستایی نیز به همین شکل است که حاکی از افت شدید مصرف در آنهاست. براساس آمارها، درآمد خانوار‌های روستایی در سال ۹۹ به‌صورت میانگین ۲۵ میلیون‌تومان و مصرف سالانه آن‌ها نیز ۲۱ میلیون‌تومان بوده است. در سال ۱۴۰۰ نیز متوسط درآمد روستاییان ۳۸ میلیون و ۷۵۸ هزارتومان و متوسط هزینه آن‌ها نیز ۳۳ میلیون و ۷۰۴ هزارتومان بوده است. شکاف بین درآمد و هزینه درواقع حکایت از عدم علاقه خانوار‌ها به هزینه‌کرد باقی‌مانده درآمد خود است. به بیان دیگر تورم بالای چند سال اخیر علی‌رغم آنکه افزایش هزینه‌ها و درآمد خانوار‌ها را هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی در پی داشت، اما مسبب نگرانی خانوار‌ها از شرایط آینده اقتصاد و عدم ثبات آن شد. در چنین شرایطی با اینکه درآمد خانوار‌ها در کل کشور افزایش داشته، اما به‌دلیل همان نگرانی از آینده و بی‌ثباتی، هزینه‌های آن‌ها را کاهش داده است.

درآمد شهری‌ها ۲ برابر روستاییان

بررسی گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، درآمد و هزینه شهری‌ها ۲ برابر روستاییان است. این شکاف درآمد و هزینه در شهر‌ها و روستا با توجه به شاخص‌های زندگی و تفاوت قیمت مسکن و… در شهر‌ها و روستا‌ها طبیعی است و امری غیرعادی محسوب نمی‌شود. اما طی سال های گذشته این میزان به طور پیوسته در حال افزایش بوده استکه نگرانی هایی را در پی داشته است

زندگی سخت روستائیان استان

با بررسی این گزارش و مقایسه هزینه و درآمدهای خانوارهای شهری و روستایی استان های کشور این نکته به طور واضع مشخص است که وضع خراسان جنوبی در مقایسه با سایر استان ها مطلوب نیست. طبق داده های مرکز آمار، خانوارهای شهری خراسان جنوبی با درآمد سالانه ۸۳ میلون تومان رتبه ۲۲ کشور را در اختیار دارند و افزون بر این با توجه به هزینه خانوارهای شهری، رتبه استان در کشور ۲۵ می باشد. اما با مقایسه میزان هزینه و درآمد خانوارهای روستایی کشور متوجه اوضاع اسف بار خراسان جنوبی در مقایسه با سایر استان ها می شویم. طبق اطلاعات مرکز آمار و با توجه به میزان درآمد و هزیته روستاییان، خراسان جنوبی رتبه ۲۹ کشور را در ای حوزه اختیار دارند که وقتی به میزان درامد و هزینه خانوارهای روستایی کشور نگاه می کنیم به وضع سخت زندگی در خراسان جنوبی پی می بریم. با توجه به آمار نفوس و مسکن در سال ۹۵، جمعیت شهرنشین استان در سال ۹۵ حدود ۴۵۳ هزار نفر بود که سهمی معادل ۵۹ درصد از جمعیت استان را شامل می شود. این درحالی است که نرخ شهرنشینی در کشور حدود ۷۴ درصد می باشد و این اطلاعات حاکی از آن است که جمعیت زیادی در خراسان جنوبی در روستاها سکونت دارند که بیانگر عمق فاجعه در این حوزه می باشد. به بیان دیگر ۴۱ درصد از جمعیت استان در روستاها ساکن هستند و این رتبه کشوری و میزان هزینه و درآمد روستائیان خراسان جنوبی، استان ما را جزو فقیرترین مردمان کشور به حساب می آورد.

هزینه و درآمد استان، پایین تر میانگین کشوری

همچنین با بررسی میانگین درآمدو هزینه خانوارهای کشوری و استان این نکته مشخص می شد که متوسط هزینه و درآمد خانوار شهری و روستایی در خراسان جنوبی پایین تر از میانگین کشوری بوده است. بر این مبنا میانگین درآمدی خانوار روستایی در کشور ۶۳ میلیون تومان در نظر گرفته شده که این عدد در خراسان جنوبی ۳۸ میلیون تومان می باشد که اختلافی در حدود ۲۵ میلیون تومانی بین روستاییان خراسان جنوبی با میانگین کشوری است. همچنین بین میانگین هزینه های خانوارهای روستایی در کشور و خراسان جنوبی نیز به عدد ۱۹ میلون تومانی خواهیم رسید. این نکته بیانگر این است خانوارهای روستایی در خراسان جنوبی درآمد کمتری نسبت به سایر هم نوعان خود در روستاها کسب می کنند اما برای گذران زندگی خودشان بیشتر هزینه می کنند. با توجه به الگوی درآمدی جامعه روستایی، استان های کم درآمد با معضلات مهمی چون خشکسالی، قهر طبیعت و فقر منابع مواجه هستند، استان‌های با فقر منابع آب و با خشکسالی بیشتر، بیش از سایر استان‌ها دچار فقر و محرومیت هستند. این اختلاف بین هزینه و درآمد ها نیز در بین خانوارهای شهری نیز به طور کامل مشخص است. بر این اساس با بررسی میانگین درآمد کشور با استان به عدد ۲۹میلیون تومانی خواهیم رسید که بیانگر اختلاف فاحش با میانگین کشوری است. همچنین میانگین هزینه خانوار شهری در کشور عدد ۹۲ میلیون تومان در سال است که این عدد در خرسان جنوبی ۶۹ میلیون تومان می باشد. بنابراین اختلاف میانگین هزینه های خانوار شهری در کشور و استان به ۲۳میلیون تومان می رسد.

گران زندگی می کنیم

باتوجه به درآمد و هزینه میانگین کشور، خانوارهای شهری ۸۲درصد درآمد خودشان را صرف هزینه های خوراکی و غیر خوراکی کردند که این عدد در خراسان جنوبی ۸۳ درصد می باشد که بالاتر از نرم کشوری است. نکته جالب این است که میزان درآمد و هزینه های اهالی خراسان جنوبی از میانگین کشوری کمتر است اما با توجه به درصد بین هزینه و درآمد خانوار شهری در استان یک درصد از گران تر از میانگین کشوری برای هزینه های جاری زندگی پرداخت می کنند.. همچنین بررسی میزان هزینه و درآمد خانوارهای روستایی کشور و استان، بیانگر گران بودن زندگی در روستاهای استان در مقایسه با سایر نقاط کشور است. به عبارتی دیگر خانوارهای روستایی در کشور ۸۱ درصد از درآمد خودشان را صرف امورات زندگی می کنند که این درصد در بین روستائیان خراسان جنوبی ۸۷ درصد است. خراسان جنوبی رتبه ۲۹کشور در بین هزینه و درآمد روستائیان را در اختیار دارد اما ۶درصد بیشتر میانگین کشور برای زندگی هزینه می کنند که بیانگر فقر در این مرزبوم می باشد.

بعد از چندسال خانه دار می شویم؟

با بررسی آمارهای منتشر شده از سوی مرکز آمار، مدت زمان انتظار خانوارهای ایرانی به لحاظ متوسط درآمد سالانه و میانگین قیمت مسکن در کشور به ۳۱ سال رسیده است. در این بین خراسان جنوبی با ۱۰ سال زمان انتظار برای ساخت مسکن، رتبه سوم کمترین زمان خانه دار شدن در کشور را در اختیار دارد. بنابراین با توجه به درآمد ۸۳ میلیون تومانی ساکنان شهرهای استان، به طور میانگین ساخت یک مسکن در خراسان جنوبی ۸۳۰ میلیون تومان هزینه در برخواهد داشت و روستائیان استان نیز با درآمد سالانه ۳۸ میلون تومان برای ساخت مسکن باید ۳۸۰ میلیون تومان هزینه کنند. البته شرط مهم تحقق این آرزو ثبات قیمت ها در این ۱۰ سال می باشد. طبق این گزارش ساکنان شهرهای استان به طور میانگین برای ساخت یک مسکن باید ۸۳۰ میلیون تومان هزینه کنند که با توجه به مشاهدات میدانی حداقل قیمت زمین در شهرستان های استان متری ۵ میلیون تومان است که حداقل برای ساخت یک خانه ۱۰۰ متری فرد باید ۵۰۰ میلیون فقط بابت زمین آن ملک هزینه کنند. بنابراین با توجه به عدد ۸۳۰ میلون تومانی، افراد فقط ۳۳۰ میلیون برای سایر موارد هزینه کنند که عدد نامعقولی به حساب می آید.
بنابراین خراسان جنوبی با اینکه در بین هزینه و درآمد خانوار از میانگین کشور کم تر است اما ساکنان گران تر زندگی می کنند. این اختلاف در خانوارهای شهری یک درصد اما در خانوار روستایی ۶ درصد می باشد و باتوجه به اینکه بیش از ۴۰ درصد از جمعیت استان در روستاها سکونت دارند، خراسان جنوبی جزو استان های فقیر محسوب می شود. داده های سال های گذشته نیز حکایت از آن دارد که مردم استان در سال ۱۴۰۰ هزینه های خودشان را کاهش دادند و به سمت افزایش پس انداز در بانک های کشور حرکت کردند، به طوریکه در طول ۴ماه سپرده های بانکی خراسان جنوبی با افزایش ۱۰ درصدی مواجه بوده است. در این بین مرکز آمار خراسان جنوبی را جزوه ۳ استان برتر در کوتاه ترین زمان انتظار برای ساخت مسکن در نظر گرفت که هر یک از شهروندان خراسان جنوبی به طور میانگین فقط با ۱۰سال زمان صاحبخانه خواهد شد که با توجه به قیمت حداقلی زمین در شهرهای استان و میانگین درآمد هزینه تشکیک جدی در زمان رسیدن به این زمان وجود دارد که به نظر نگارنده کارشناسان باید نگاه جامع تری نسبت به این موضوع داشته باشند.