مهدی آبادی – خراسان جنوبی به عنوان یکی از استان‌های با پیشینه غنی در حوزه صنایع‌دستی و فرآوری محصولات کشاورزی، سهم مهمی از فعالیت اقتصادی خود را مدیون زنان کارآفرینی است که در خانه‌ها و کارگاه‌های کوچک، با مهارت و پشتکار، کالاهایی ارزشمند تولید می‌کنند. از قالی و گلیم و لباس‌های سنتی گرفته تا بسته‌بندی زعفران، فرآوری گیاهان دارویی و خشک‌کردن میوه، محصولاتی که در ذات خود توان رقابت در بازارهای ملی و حتی بین‌المللی را دارند. با این حال، بخش زیادی از این تولیدات به دلیل نبود زیرساخت‌های پایدار فروش، ضعف شبکه توزیع و ناآشنایی با شیوه‌های نوین بازاریابی، در همان محدوده تولید باقی می‌مانند و به بازار هدف نمی‌رسند. در سال‌های اخیر، آمار اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان نشان می‌دهد بخش اعظم مجوزهای مشاغل خانگی به نام زنان صادر شده است. این موضوع نشان‌دهنده وزن بالای نقش زنان در اقتصاد محلی است؛ اما چرخه‌ای که تولید را به فروش و درآمد پایدار متصل کند، هنوز کامل نشده است. نمایشگاه‌های مقطعی و فروش‌های مناسبتی نظیر ایام نوروز، اگرچه فرصتی موقت برای عرضه فراهم می‌کنند، ولی به دلیل ناپایداری و حضور کالاهای ارزان و گاه بی‌کیفیت وارداتی در همان فضا، نمی‌توانند جایگزینی مؤثر برای بازار دائمی باشند. استان در این حوزه ظرفیت‌هایی دارد که بسیاری از مناطق دیگر از آن بی‌بهره‌اند؛ از برند ملی گل‌نرگس و زعفران، تا شهرت جهانی قالی مود و تنوع گیاهان دارویی. حتی موقعیت مرزی، دروازه‌ای برای صادرات خرد به افغانستان و آسیای میانه فراهم کرده است. با این وجود، نبود نهاد یا سازوکاری که میان تولیدکنندگان کوچک و بازار داخلی یا خارجی نقش واسط ایفا کند، باعث شده این توان بالقوه به‌طور کامل بالفعل نشود. نمونه آن بانوی قالیبافی در روستای مود است که فرش ۹ متری خود را ناچار شده با قیمتی بسیار پایین به دلال بفروشد، زیرا نه امکان دریافت گواهی اصالت فرش را داشته و نه مسیری برای دسترسی مستقیم به مشتری اصلی یافته است. مسئله تنها به بازار ختم نمی‌شود، بلکه فرایند اتصال به بازار نیز ناقص است. بسیاری از زنان تولیدکننده، به دلیل عدم دسترسی به آموزش‌های بازاریابی دیجیتال، مهارت‌های برندینگ یا توان مالی برای سرمایه‌گذاری در بسته‌بندی استاندارد، در فضای رقابتی امروز عقب می‌مانند. از سوی دیگر، تجار و پلتفرم‌های فروش نیز مسیر مشخصی برای شناسایی و خرید از این تولیدکنندگان ندارند و پراکندگی جغرافیایی، کار را دشوارتر می‌کند. تجربه برخی از استان‌های موفق در این زمینه نشان می‌دهد که ایجاد مراکز فروش دائمی در شهرهای بزرگ، فعال کردن بازارچه‌های مرزی به‌ویژه در شهرستان‌های زیرکوه و نهبندان، سرمایه‌گذاری مشترک بخش خصوصی و دولت در حوزه بسته‌بندی و برندینگ، آموزش بازاریابی دیجیتال به تولیدکنندگان و شبکه‌سازی میان آنان با صادرکنندگان، می‌تواند مسیر را تغییر دهد. در خراسان جنوبی اجرای این اقدامات نه تنها یک سیاست حمایتی از زنان خانه‌دار محسوب نمی‌شود، بلکه سرمایه‌گذاری مستقیم بر بخشی از اقتصاد محلی به شمار می‌رود که توان بالایی در ارزآوری و ایجاد اشتغال دارد. امروز، داستان زنان کارآفرین خراسان جنوبی بیشتر از آنکه روایت محرومیت باشد، حکایت ظرفیت‌های بالفعل نشده است. این استان نیروی انسانی ماهر، محصولات منحصربه‌فرد و حتی دسترسی به بازارهای خارجی را در اختیار دارد، اما بدون حلقه واسطی که تولید را به بازار متصل کند، این توان در محاق می‌ماند. پیوند دادن هنر و مهارت این زنان با بازارهای داخلی و خارجی، نه‌تنها معیشت امنی برای خانواده‌ها ایجاد می‌کند، بلکه بخشی از هویت اقتصادی و فرهنگی استان را نیز به جهانیان معرفی خواهد کرد. اگر این گام برداشته شود، درهای بسته بازار برای زنان تولیدکننده این استان به فرصتی بزرگ برای توسعه و پیشرفت تبدیل خواهد شد. (لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق 09155665782 ارسال بفرمایید)