کاری – دختری جوان یا زنی میانسال را می بینید که در آخرین ساعات شب در پارک یا خیابان سرگردان است، ممکن است دختری فراری باشد یا زنی آسیب دیده و باصطلاح زن خیابانی! چه می‌کنید؟ بی تفاوت می گذرید؟ به یک نگاه و سر تکان دادن بسنده می‌کنید؟ یا احساس مسئولیت اجتماعی‌تان به شما می گوید با ١٢٣ یا همان اورژانس اجتماعی تماس بگیرید و موقعیت مکانی را گزارش دهید.معضل و آسیب اجتماعی دختران فراری و زنان آسیب دیده که کمتر به آن پرداخته شده و البته در سایه وجود مردان خیابانی شکل گرفته است، بهانه ای شد برای برگزاری یک نشست ویژه با تعدادی از کارشناسان این حوزه در روزنامه آوای خراسان جنوبی!!
محرمانه بودن و نبود آمار دقیق از زنان آسیب دیده
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری خراسان جنوبی گفت: عنوان دختر فراری یا زن آسیب دیده این روزها مختص گروه سنی خاصی نیست و متأسفانه گروه های سنی مختلفی را شامل می شود.فرشته اسد زاده با بیان اینکه مشکل زنان خیابانی در گذشته فقط به بیماری ایدز خلاصه می شد؛ اضافه کرد: اما امروزه تبعات این آسیب اجتماعی فراگیر تر شده و می طلبد که مسئولان نگاه ویژه ای به این قضیه داشته باشند. وی با بیان اینکه متأسفانه به دلیل محرمانه بودن مسئله هیچ آمار دقیقی در این زمینه نداریم؛ یادآور شد: وجود این افراد در کنار سایر عوامل، موجب بالا رفتن آمار طلاق شده و تحکیم و تعالی خانواده ها نیز دچار آسیب شده است.اسد زاده با اشاره به اجرای طرح مطلع مهر در سال ۹۱ یادآور شد: در این طرح سه مرجع آموزش حقوقی، بهداشت جسمی و ارتباط زناشویی آموزش داده شد ولی ادامه دار نبود.
مسایل و دلایل ناپایداری تعهد در ازدواج
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری خاطر نشان کرد: ازدواج های ناپایدار، مسایل اقتصادی و حضور این زنان در خیابان‌ها باعث شده تعهد در ازدواج روند کاهشی پیدا کند. اسدزاده تأکید کرد: حاصل این ارتباط های نامشروع سقط جنین های فراوانی است که آمار دقیقی از تعداد واقعی آن در دسترس نیست. به گفته وی؛ بیشتر این زنان درگیر اعتیاد هستند و برای کسب درآمد تن به هر کاری می دهند. وی با بیان اینکه ساماندهی این زنان در مرکز استان در اولویت است؛ اضافه کرد: در این موضوع اتباع خارجی و افراد معتاد مسئله اصلی هستند که شهرداری باید آمار را به تفکیک ارائه دهد.
دانش آموزان آسیب دیده
کمتر به پزشک مراجعه می کنند
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند نیز در این نشست با بیان اینکه متأسفانه وجود زنان خیابانی واقعیت انکار ناپذیر جامعه ماست، اضافه کرد: مراجعات درمانی در خصوص زنان آسیب دیده در سنین میانسالی بیشتر است و دانش آموزان و دانشجویان مراجعه کمتری دارند. دکتر مجید شایسته با اشاره به تکلیف دانشگاه علوم پزشکی در این زمینه، تأکید کرد: پس از مراجعه بیماران به مراکز، خدمات بهداشتی، مشاوره و آموزش های خود مراقبتی لازم به آنها داده می شود. وی با تأکید بر اینکه خدمات بیماران اچ آی وی در بیمارستان رایگان است، ادامه داد: درمان این بیماران در مراکز درمانی با لحاظ محرمانگی انجام می شود.معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند با تأکید بر اینکه غربالگری بیماری های شایع زنان در تمام مراکز سلامت به صورت رایگان انجام می شود، ادامه داد: خدمات مشاوره و درمان برای زنان آسیب دیده و معتاد نیز به طور ویژه انجام می شود. وی یادآور شد: هزینه درمان به طور دولتی و بسیار ناچیز است اما مشکل اصلی این است که این افراد پس از هر دوره درمان باز به چرخه اجتماع ناسالم برمی گردند.
به گفته وی؛ باید به نوجوان خودمان فرهنگ نه گفتن را آموزش دهیم تا کمتر در خطر آسیب باشد.شایسته با بیان اینکه خدمات رایگان بستری و مشاوره مطابق با آیین نامه حمایت از کودکان و نوجوانان برای کودکان و زنان خیابانی زیر ۱۸ سال ارائه می شود، ادامه داد: در مرکز کاهش آسیب و مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری، خدمات درمانی برای زنان خیابانی بالای ۱۸ سال معرفی شده از بهزیستی، مطابق تفاهم نامه منعقده با پرداخت هزینه توسط بهزیستی ارائه می شود.به گفته وی‌غربالگری زنان از نظر سرطان پستان و دهانه رحم در مراکز خدمات جامع ، غربالگری رایگان می باشد. وی با اشاره به آموزش خود مراقبتی در سلامت روان، آموزش مهارت‌های زندگی، آموزش مهارت‌های فرزند پروری و پیشگیری از اعتیاد و خشونت خانگی، ادامه داد: خدمات بهداشتی در مراکز خدمات جامع سلامت برای زنان خیابانی ارائه می شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند یادآور شد: مداخلات کاهش آسیب رفتارهای پر خطر و مداخلات توانمند سازی زنان آسیب دیده نیز از جمله برنامه های علوم پزشک برای زنان آسیب دیده است.دکتر شایسته خاطر نشان کرد: در مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در خصوص پیشگیری و درمان بیماری‌های رفتاری (HIV) خدمات به صورت رایگان ارائه می شود.
پیشگیری اساسی ترین راهکار برای کنترل آسیب زنان خیابانی است
معاون امور اجتماعی و فرهنگی اداره کل بهزیستی خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه پیشگیری اساسی ترین راهکار برای مهار آسیب زنان خیابانی است، یادآور شد: مرکز اورژانس اجتماعی بهزیستی در این خصوص برنامه های کاربردی ویژه ای دارد.علیرضا رضایی با اشاره به اینکه مهاجرت بی رویه به شهر به این معضل اجتماعی دامن زده، اضافه کرد: حاشیه نشینی و عدم آشنایی با فرهنگ آپارتمان نشینی از جمله مقولات ارجاعی به مرکز اورژانس اجتماعی می باشد.به گفته وی؛ برخی از آسیب های اجتماعی با مشاوره تلفنی ساماندهی نمی شوند و نیاز به مشاوره حضوری دارد که مسئله دختران فراری و زنان خیابانی از این دست آسیب هاست.وی با بیان اینکه حوزه پیشگیری سازمان بهزیستی در مدارس، دانشگاه‌ها و مساجد مهارت های زندگی در حوزه آسیب اجتماعی را آموزش می دهند، خاطرنشان کرد: مشکل آن جایی حاد می شود که جامعه هدف که باید از این آموزش ها بهره مند شوند در این دوره ها شرکت نمی کنند.
افت تحصیلی، ترک تحصیل
و اختلافات خانوادگی
در دختران آسیب دیده
معاون امور اجتماعی و فرهنگی اداره کل بهزیستی خراسان جنوبی تأکید کرد: برای کم شدن آسیب اجتماعی جامعه هدف و آسیب دیده باید پای کار بیایند و از آموزش ها بهره مند شوند. رضایی با اشاره به اینکه زنگ خطر این آسیب ها درمدارس به صدا در آمده، اضافه کرد: افت تحصیلی ، ترک تحصیل یا اختلافات خانوادگی از دلایل اصلی بروز آسیب اجتماعی بین دختران محصل است.وی با بیان اینکه بسیاری از خانواده های آسیب دیده، به هر دلیل که عمده ترین آن، حفظ آبروست، حالت تدافعی گرفته و از خدمات مراکز استفاده نمی کنند و این مشکل را حادتر می کند، خاطرنشان کرد: امیدواریم بتوانیم با همراهی آموزش و پرورش این افراد را جذب کرده و با همکاری مشاورین مدارس آموزش ها را در خانواده ها نهادینه کنیم.معاون امور اجتماعی و فرهنگی اداره کل بهزیستی با اشاره به اینکه بسیاری از این دختران آسیب دیده به خاطر ترس از خانواده به مراکز مراجعه نمی کنند، تأکید کرد: آموزش می تواند بیشترین اثر بخشی را داشته باشد و از قضایی و انتظامی شدن موضوع جلوگیری نماید. رضایی عنوان کرد: قطعاً اگر آموزش با خانواده و دختران و پسران نباشد مشکل حل نمی شود و آسیب اجتماعی بیشتر خواهد شد.
کمبود نیروی انسانی
و نبود متولی بزرگترین
نقص قانون در حوزه آموزش است
رئیس اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش خراسان جنوبی نیز در این نشست گفت: بزرگترین نقص قانونی درباره این معضل اجتماعی، نبود متولی و کمبود نیروی انسانی در حوزه آموزش برای جوانان است.
زهرا فرازی با اشاره به مجازی شدن آموزش ها در دوره کرونا، اضافه کرد: بعد از اتمام کرونا دغدغه داشتیم که آموزش برای دانش آموزان با چالش روبرو شود اما خوشبختانه مباحث و دروس با کمترین چالش برگزار شد.
وی با بیان اینکه آموزش و پرورش در نهایت ۳۶ ساعت در کنار دانش آموز است، عنوان کرد: باقی زمان فرزندان در کنار خانواده می گذرد و خیلی وقت‌ها اگر چالشی در خانواده اتفاق بیفتد مدرسه حتی با خبر نمی شود.
به گفته وی؛ متأسفانه هماهنگی بین دستگاه‌ها اندک است و زمانی که یک دانش آموز خودکشی می کند یا اتفاقی برایش می افتد مدرسه بدلیل محرمانه بودن اطلاعات بی خبر می ماند. رئیس اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اداره کل اموزش و پرورش خراسان جنوبی با اشاره به کمبود نیروی انسانی در حوزه آموزش، اضافه کرد: خیلی از کشورهای پیشرفته برای مدارس روانشناس، مددکار، روانپزشک همراه دارند اما در اینجا فقط یک مشاور، آن هم برای ۴ مدرسه در حد حضور داریم. به گفته وی؛ در واقع برای هر ۱۲ دانش آموز یک مشاور در مدارس وجود دارد که بسیار اندک است.
مشکلات دانش آموز آسیب دیده در مدرسه نیست!
فرازی با بیان اینکه دانش آموز معتاد با کمک آموزش و پرورش شناسایی شده و برای درمانش اقدام می شود اما دوباره به خانواده برمی گردد، ادامه داد: مدرسه نقش پیشگیری را برای دانش آموز دارد اما آسیب در جاهای دیگر است.وی اضافه کرد: دستگاه‌های متولی دانش آموز آسیب دیده را به بهزیستی ارجاع می دهند ولی متأسفانه، طبق قانون فقط ۲۱ روز پذیرش شده و دوباره به جامعه و بستر آسیب برمی گردد.به گفته وی؛ آموزش و پرورش باید از آمار دانش آموزان آسیب دیده اطلاع داشته باشد تا بتواند مشاوره کافی داشته باشد. رئیس اداره امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش خراسان جنوبی با بیان اینکه در بستر مدرسه جلسات مشاوره ای برای اولیا و مربیان برگزار شده، اضافه کرد: با مربیان با تجربه فروان هماهنگ شده تا این جلسات آموزشی با بهترین بهره وری برگزار شود.
تعاملات بین دستگاهی اندک است
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان جنوبی نیز در این نشست گفت: براساس فرمایش سرکار خانم فرازی در حوزه دختران فراری و زنان خیابانی نقص قانونی داریم و تعاملات بین دستگاهی در این زمینه اندک می باشد. یدا… وحدانی نیا با اشاره به اینکه در حوزه زنان آسیب دیده نخواستیم به این باور برسیم که واقعاً این افراد در استان وجود دارند، متذکر شد: حتی اگر دو نفر هم از این زنان در جامعه باشند، زیبنده شهر ما نیست. وی با اشاره به اینکه اکثر زنان خیابانی معتاد می باشند، خاطر نشان کرد: قطعاً تا زمانی که مرد خیابانی نباشد زن خیابانی هم نیست و این دو در کنار هم موجب بروز آسیب اجتماعی می شوند.
مشکل اصلی زنان خیابانی، نیاز مالی است
وی با بیان اینکه مشکل اصلی این زنان، نیاز مالی است، ادامه داد: زمانی که مشکلات اقتصادی این افراد از این طریق برطرف می شود، متأسفانه قبح مسئله از بین می رود.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: متأسفانه برای این آسیب اجتماعی جرم انگاری نشده و طبق اصل ۶۳۷ قانون برای ارتکاب فعل حرام از ده تا دوماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق لحاظ شده که تأثیر گذاری کافی برای کاهش جرم ندارد.به گفته وی؛ در قانون برای ارتباط نامشروع بدون محرمیت تا ۹۹ ضربه شلاق تعریف شده که باید ثابت شود اما ضربه تازیانه و زندان بازدارنده نیست. وحدانی نیا با تأکید بر اینکه این افراد مریض روانی بوده و فقر مالی دارند، عنوان کرد: ما امر به معروف و نهی از منکر داریم اما آیا همه دستگاه‌ها در کنار شهرداری پای کار کاهش آسیب اجتماعی هستند؟
۹ دستگاه همکار در نظام مراقبتی دانش آموزان کجا هستند؟
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان جنوبی تأکید کرد: باید برای آموزش فرزندانمان همه دستگاه‌ها در کنار بهزیستی، شهرداری، آموزش و پرورش تعامل داشته باشند.به گفته وی؛ ۹ دستگاه همکار در نظام مراقبتی دانش آموزان کجا هستند؟ این دستگاه‌ها گاهی فقط به اسم هستند و هیچ گونه همکاری با هم ندارند.وی با اشاره به اینکه تا زمانی که خلأ قانونی باشد و تنها راهکار برای کاهش آسیب دختران فراری و زنان خیابانی فقط مجازات دستگاه قضا باشد این چرخه ادامه دارد، اضافه کرد: باید واکاوی های مختلف انجام شود، اینکه چرا فرار کرده؟ چرا معتاد شده؟ اگر به خانواده برگردد، دوباره مشکل پیش می آید؟ وحدانی نیا با بیان اینکه باید برای مهار این آسیب باید از خط قرمزهای زیادی فاکتور بگیریم، ادامه داد: مثلاً گاهی از رسانه ای شدن موضوع ابا دارند، لذا با این کار فقط صورت مسئله پاک می شود و زنجیره آسیب اجتماعی همچنان ادامه خواهد داشت.
زنان آسیب دیده معضلی در لایه پنهان جامعه
شهردار بیرجند نیز در این نشست گفت: زنان در معرض آسیب واقعیت جامعه ماست و قابل انکار نیست. دکتر مهدی بهترین با بیان اینکه آسیب اجتماعی زنان آسیب دیده در لایه پنهان جامعه است، اضافه کرد: ایران جزو کشور هایی است که اصول مراقبت های بهداشتی را پذیرفته است.وی با اشاره به سوابق شغلی خود و ارتباط مستقیم با حوزه آسیب های اجتماعی خاطرنشان کرد: برآیند خدمت در این سال ها این شد که اولین مجتمع فوریت های بهداشتی و گرمخانه در مرکز استان راه اندازی شد تا زنان و کودکان آسیب دیده شب در خیابان نمانند.دکتر بهترین با اشاره به راه اندازی گرمخانه بیرجند یادآور شد: شعار ما در گرمخانه این بود که این همشهریان مهمان ویژه شهردار هستند.وی با بیان اینکه نتیجه این گرمخانه این بود که بسیاری از این افراد از کف خیابان جمع شدند، اضافه کرد: باید این واقعیت را قبول کنیم که این معضل در بیرجند وجود دارد و بایستی به دنبال راه حل عملی و فوری برای حل آن باشیم.شهردار بیرجند با اشاره به اینکه بسیاری از مشکلات همسران مسایل زناشویی است، خاطرنشان کرد: این آموزش های زندگی زناشویی باید از نوجوانی به فرزندان آموزش داده شود تا مشکلات کمترشود.
مشکل زنان خیابانی تنها منوط به مسایل مالی نیست
وی با اشاره به اینکه مشکل زنان خیابانی تنها منوط به مسایل مالی نیست، یادآور شد: زنانی را در بین این قشر دیدیم که لیسانس و شاغل بوده اما بدلیل خلأ عاطفی به این راه کشیده شده اند.به گفته وی؛ برخی از این دختران فراری و زنان خیابانی نیز به دلیل شکست ها و سرخوردگی های دوران کودکی و حتی تعرض در دوران کودکی به دنبال انتقام از جامعه هستند.بهترین ادامه داد: در گرمخانه در حال حاضر بالای ۵۰ نفر ساکن هستند تا برای اسکان و آینده آنها در اجتماع تصمیم گیری درستی صورت گیرد. وی با بیان اینکه بالای ۹۰ درصد این زنان معتاد صنعتی هستند، ادامه داد: ابتدا باید آنها را ترک داده و توانمندکنیم تا سالم به چرخه اجتماع برگردند. شهردار بیرجند یادآور شد: در همین راستا گلخانه شهرداری بیرجند راه اندازی شد و برخی از متکدیان و نیازمندان در آنجا مشغول به کار هستند. وی با تأکید بر اینکه این افراد باید توانمند شوند، اضافه کرد: شهرداری زمینی برای راه اندازی مرکزی برای افراد متکدی و بد سرپرست در اختیار می گذارد تا با کمک سمن ها و اصناف بتوانیم این مرکز را راه اندازی کنیم.
لزوم درمان جسمی و روحی زنان آسیب دیده بدون نشان دار شدن
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری خراسان جنوبی در جمع بندی پایان این نشست گفت: باید این زنان آسیب دیده بدون نشان دار شدن برای درمان و سلامت جسمانی و روانشناختی به مراکز مورد تأیید معرفی شوند.اسد زاده با تأکید بر اینکه باید با پرورش اعتقادات مذهبی به این افراد بقبولانیم که این مسئله یک گناه فاحش است، ادامه داد: دغدغه مکان برای ساخت مرکز مناسب باید با فوریت های جمعی دنبال شود و با حمایت شهرسازی، انبوه سازان و خیرین به ساماندهی برسد.به گفته وی؛ پس از ساماندهی افراد آسیب دیده می توان براساس علاقه و مهارتی که دارند، برای آنها در مؤسسه، اشتغال پایدار ایجاد کنیم.وی با اشاره به وجود خیریه فعال در حوزه زنان آسیب دیده در تهران یادآور شد: این خیریه مواد اولیه را در اختیار مددجویان قرار می دهد تا کارهای هنری و صنایع دستی انجام دهند، سپس برای آنها مشتری یابی می کند.
اسد زاده با تأکید بر ضرورت توانمند سازی زنان آسیب دیده خاطرنشان کرد: باید شغل هایی با ذائقه و ساختار بدنی آنها ایجاد شود تا انگیزه بالایی برای کار کردن داشته باشند.
