صادرات کالا به افغانستان در شرایط تحریم ها، نه تنها کاهش نیافته بلکه در سایه امنیت مرزی رو به افزایش است.به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان تشدید تحریم‌ها در حالی کار را برای صادرکنندگان در چند سال گذشته سخت کرده که اینجا در مرز‌های شرقی کشور به ویژه پایانه مرزی ماهیرود خراسان جنوبی، بازار تجارت با کشور افغانستان داغ و صادرات همچنان رو به افزایش است.خراسان جنوبی به عنوان سومین استان پهناور ایران دارای ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان است و با دو ولایت فراه و هرات معبر صادراتی دارد.

مرز ماهیرود، دروازه ورود به بازار افغانستان

افغانستان پنجمین شریک تجاری جمهوری اسلامی ایران است و پایانه‌های مرزی ماهیرود در خراسان جنوبی، دوغارون در خراسان رضوی و میلک در سیستان و بلوچستان سه معبر مهم صادراتی کالا به این کشور هستند.در خراسان جنوبی از ۴ بازارچه مرزی ماهیرود، دوکوهانه، گلورده و یزدان، پایانه مرزی ماهیرود بار اصلی صادرات کالا به افغانستان را به دوش می‌کشد و ۳۰ درصد صادرات کالا‌های ایرانی به افغانستان از این بازارچه روانه بازار‌های افغانستان می‌شود. هر چند در بازارچه مرزی یزدان خرده فروشی در جریان است، اما پایانه ماهیرود مهمترین دروازه ورود به بازار افغانستان است که همه روزه شاهد رفت و آمد کامیون‌ها و تریلی‌ها در این مرز هستیم.رحیمی زاده مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی با اشاره به افزایش صادرات به افغانستان می‌گوید: از ابتدای امسال تاکنون هزار و ۴۱۵ دستگاه کامیون و تریلر با وزن ۴۵ هزار و ۲۵۶ تُن از طریق مرز ماهیرود ترانزیت شده اند.او ادامه می دهد: تاکنون هزار و ۷۳۰ مسافر برای خروج از این مرز، خدمات گمرکی دریافت کرده اند که نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۲ درصد افزایش داشته است؛ از ابتدای امسال همچنین هزار و ۶۷۰ مسافر از مرز ماهیرود به کشور وارد شده اند.رحیمی زاده تصریح می‌کند: با قدرت گرفتن طالبان در افغانستان و کنترل بر ولایت‌های مرزی این کشور، نه تنها خللی در روند صادرات ایجاد نشده بلکه حتی می‌توان گفت تجارت مرزی تسهیل شده است؛ چرا که دراین مدت مقررات پیچیده و سختگیرانه پیش از طالبان برداشته شده و صادرات با روندی ساده‌تر درحال انجام است، به طوری که کالا بدون معطلی و توقف از گمرک افغانستان عبور می‌کند و این موضوع دلیل اصلی افزایش صادرات از مرز ماهیرود به شمار می‌رود.

صادرات ۹۵ درصدی تولیدات خراسان جنوبی به افغانستان

بیش از ۹۰ درصد واحد‌های صنعتی و معدنی خراسان جنوبی با هدف صادرات شکل گرفته اند؛ تولیداتی که به ۱۵ کشور هدف صادر می‌شوند و در این میان کشور افغانستان ۹۵ درصد حجم این صادرات را به خود اختصاص داده است.بهشتی راد رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی می‌گوید: افغانستان به عنوان پنجمین مقصد صادراتی جمهوری اسلامی ایران، حدود دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار از سبد صادراتی کشور را به خود اختصاص داده است که ۸۴۴ میلیون دلار از این حجم از مرز خراسان جنوبی به این کشور صادر می‌شود. او تصریح می‌کند: ۳۷ درصد حجم و ۴۸ درصد وزن صادرات کل کشور از مرز‌های خراسان جنوبی انجام می‌شود که تسهیل و تسریع در امر تشریفات گمرکی با هماهنگی کامل دستگاه‌های خدمات رسان در مرز و ساماندهی اموری مانند نوبت دهی کامیون‌ها، تفکیک محموله‌ها، تقسیم کار بین دستگاه ها و همچنین کوتاه شدن زمان تشریفات صادرات کالا از دلایل افزایش صادرات تولیدات استان به افغانستان بوده است.سیمان، کاشی و سرامیک، روغن سوخت تقطیری، هیدروکربن سبک و سنگین، گازوئیل و صیفی جات از مهمترین کالا‌های صادراتی به افغانستان است که بیش از ۷۰ درصد وزن صادرات خراسان جنوبی مربوط به این کالاهاست.

رونق صادرات زیر سایه امنیت

هر چند تحولات داخلی افغانستان و گسترش ناامنی در این کشور، تجار و فعالان اقتصادی را در ابتدا نگران سهولت دسترسی به بازار این کشور کرده بود، اما هم اکنون صادرات در مرز ماهیرود با امنیت کامل در حال انجام است و تجار افغانستانی و ایرانی در نقطه صفر مرزی کالا‌ها را با امنیت کامل مبادله می‌کنند.
راهی مرز ماهیرود در فاصله ۲۲۰ کیلومتری از مرکز خراسان جنوبی شدیم، روزانه بیش از ۲۰۰ دستگاه کامیون وارد این مرز می‌شوند. آنچه که اینجا به چشم می‌خورد، کامیون‌های بزرگ افغانستانی بود که برای بارگیری منتظر بودند. اینجا روند صادرات مانند قبل بود و حتی پر رونق‌تر از قبل است و تاکنون هیچ موضوعی نتوانسته این تجارت پرسود را که هم برای ایران است و هم افغانستان نفع دارد، از بین ببرد. با یکی از تجار ایرانی به گفتگو نشستیم او می‌گوید: خدا را شاکریم که این مرز فعال است و صادرات انجام می شود و ما هم رزق و روزیمان را از همین مسیر به دست می‌آوریم. او ادامه می‌دهد: باری که دارم میلگرد است و از یزد به این منطقه آمده ام، حالا هم منتظرم که بارنامه ام را بگیرم و محموله را تخلیه کنم.تجار افغانستانی هم از این صادرات و فعال بودن این مرز خوشحال بودند.یکی از تجار افغانستانی می‌گفت: در بازارچه ماهیرود هیچ مشکلی برای صادرات و واردات نیست و آمده ایم تا گازوئیل را وارد تانکر‌ها کرده و به شهر هرات ببریم.

۲۴ ساعته شدن مرز ماهیروددر گرو همکاری همسایه

فعالیت در مرز ماهیرود در حال حاضر از ساعت ۷ صبح آغاز و تا ۲ ونیم بعد از ظهر ادامه دارد و روازنه بیش از ۲۰۰ کامیون هم وارد این مرز می‌شوند؛ نیاز تجار افغانستانی به ورود کالا‌های بیشتر به مرز می‌طلبد که برای افزایش صادرات، چراغ این پایانه مرزی ۲۴ ساعته روشن باشد.به سراغ مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی رفتیم تا ببینیم تاکنون چه اقداماتی برای ۲۴ ساعته شدن فعالیت مرز ماهیرود صورت گرفته است. رحیمی زاده می‌گوید: ۲۴ ساعته شدن فعالیت مرز ماهیرود با همکاری کشور افغانستان امکان پذیر است و به تازگی این پیشنهاد به وزارت امور خارجه ارائه و تمامی استعلام‌ها در این خصوص گرفته شده است.او با اشاره به اینکه در تأمین سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی در مرز ماهیرود برای شبانه روزی شدن فعالیت صادراتی مشکلی نداریم، ادامه می‌دهد: در این خصوص باید کشور افغانستان نیز تمایل و همکاری خود را نشان دهد تا هر چه زودتر این اقدام صورت بگیرد. مدیر کل گمرکات خراسان جنوبی تصریح می‌کند: در حال حاضر اگر روزانه دو هزار کامیون هم وارد مرز شوند ما مشکل زمانی برای ورود و خروج این کامیون‌ها نداریم و چنانچه دوستان افغانستان در بحث زمان مشکلی نداشته باشند، ۲۴ ساعته شدن فعالیت مرز راه حل بسیار مناسبی است.

راه آهن بیاید، هزینه‌های صادرات کمتر می‌شود

عملیات اتصال ریلی استان‌های شرقی به بازار‌های آسیای میانه و کشور‌های پاکستان و افغانستان چند سالی است که آغاز شده و در این طرح بزرگ ملی قرار است با ساخت راه آهن شرق کشور شامل زاهدان – بیرجند – یونسی گناباد به طول حدود ۹۰۱ کیلومتر، این منطقه از بن بست صادراتی خارج شود؛ راه آهنی که از زاهدان شروع می‌شود و با اجرای این پروژه، توسعه تجارت و ترانزیت کالا از بندر چابهار به مرز میلک و ماهیرود توسعه می‌یابد و هزینه‌های جانبی صادرات نیز با انجام این پروژه بسیار کم می‌شود. مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی با بیان اینکه صادرات ریلی هزینه‌های حمل و نقل را بسیار پایین می‌آورد، می‌گوید: پایانه مرزی ماهیرود به لحاظ صادرات به کشور‌های همسایه شرقی در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد که اگر پروژه راه آهن کریدور شرق به کار خود سرعت دهد و به راه آهن دوغارون و خواف که به افغانستان می‌رود متصل شود، آینده درخشانی در انتظار توسعه صادرات مرزی است.رحیمی زاده اظهار می‌کند: این خط ریلی جدید، ایران را از خلیج فارس به آسیای میانه و کشور‌های همسایه شرقی متصل می‌کند که سبب شکوفایی بزرگ در ترانزیت کالا و رونق صادرات به کشور‌های همسایه و همچنین خاور دور خواهد شد.

فعال شدن بازارچه‌ها و توسعه زیرساخت ها، کلید رونق صادرات

رونق مبادلات تجاری با کشور‌های همسایه در شرایط کنونی می‌تواند یکی از اولویت‌های دولت برای به دست گرفتن سهم بیشتری از بازار‌های کشور‌های منطقه باشد که با در پیش گرفتن دیپلماسی اقتصادی مناسب و تقویت زیرساخت‌های توسعه صادرات، حتی می‌توان تحریم‌ها را هم کم اثر کرد.تمایل تجار افغانستان و ایران به ۲۴ ساعته شدن فعالیت‌های پایانه مرزی ماهیرود نشان از ظرفیت‌های بالقوه برای رونق تجارت مرزی دارد که با اجرایی شدن آن قطعاً صادرات نیز افزایش پیدا خواهد کرد و تجار در هر ساعتی از شبانه روز که بخواهند می‌توانند اقدام به تبادل کالا و فعالیت‌های صادراتی کنند. البته در این بین کشور افغانستان نیز می‌بایست برای ۲۴ ساعته شدن فعالیت در مرز ماهیرود اعلام آمادگی کند و نیروی انسانی و زیر ساخت‌های گمرکی را نیز در این پایانه مهم صادراتی تکمیل کند تا رونق صادرات تسهیل شود.فعال شدن ۳ بازارچه مرزی دیگر خراسان جنوبی در دوکوهانه نهبندان، گلورده درمیان و یزدان زیرکوه نیز می‌تواند سبد کالا‌های صادراتی ایران به افغانستان را پُر‌تر از قبل کند؛ ظرفیت‌های صادراتی بر زمین مانده‌ای که فعال شدن دوباره آن‌ها می‌تواند روز‌های طلایی تجارت مرزی را دوباره به استان‌های مرزی دو کشور ایران و افغانستان برگرداند.