بهروزی فر – نام و نام خانوادگی، دو مدرک هویتی که بدون اغراق، همیشه و در طول شبانه روز با آن سروکار دارید و به دلایل مختلف، آن را تکرار می کنید. فردا، سوم دی ماه، یکصد و سومین سالروز صدور شناسنامه و ثبت نام و نام خانوادگی ایرانی است، یعنی از آن روزی که نخستین سجل یا شناسنامه ایرانی در سال ۱۲۹۷ به نام” فاطمه ایرانی” صادر گشت، این روز برای همیشه ماندگار شد و بعدها روز ثبت احوال نام گرفت. ثبت احوال به جهت وظیفه ای که در ثبت چهار واقعه تولد، فوت، ازدواج و طلاق دارد، بدون تردید، محل گذر همه افراد جامعه است، و در این میان، یکی از مهمترین دلایل مراجعه افراد به ثبت احوال، درج نام فرزندان تازه متولدشان در یک سند کاملاً رسمی و قانونی است. موضوع انتخاب نام فرزندان،اگر چه یک مسئله کاملاً شخصی و سلیقه ای است اما بدسلیقگی یا کم دقتی برخی خانواده ها در این زمینه سبب شده، سازمان ثبت احوال با تشکیل “کمیته نام”، چارچوب هایی را برای این قاعده تعیین نماید. سال ۹۷ بود که سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور در گفتگوی مفصلی، با اشاره به نام های عجیب و غریب انتخاب شده از سوی والدین، وظایف کمیته نام را تشریح کرده و گفته بود؛” در بین اسامی منتخب پسران، نام هایی مانند آرشیو، آسیب، اجباری، اخی، اردوخان، اشتر، اهریمن، باباقلی، بیابانی، ملخ، فضا، فراری، شفتالو، شربت، قطار، قطاری، قسمت، قربانی، ‌کابوس، گشنه، گرگ آقا، بره، بشم، بهداشت، بوشفر، چاه،‌ چراغ،‌ چیتر، زنگی، ‌سرباز، شوجر، علاقه، غم، غارت، فرار، فراموش، گوپال، گمان،‌ لذت، لشکر، للو، ورندل و یتیم دیده می شود، و نیز  در بین اسامی نامتعارفی که برای دختران تعیین شده مواردی  مانند آشفته،‌ آفت، اجبار، افسرده، باجی، بیزار، پنبه، تعارف، حلوا، خرما، خیار،شربتی، شقیقه، کفتر، نیمکت، قیمتی، همیشه، نوشابه، ییلاق، لوله، لیاقت، لبو،لباء، مشکی، مشکی‌جان، مغلوبه، مفتول، حاضر، حالتاج، حسرت، حضرت، حبصه، خارا،‌ خابس، پارچه، پاکت، پنیر، پوپول، پولی، انقلاب، اوجق، آمریکا، آلمان،‌ انگلیس، انه، آقابگم، ادامه و اذان به ثبت رسیده است”. وظیفه کمیته نام، هدایت کردن والدین به سمت انتخاب نام با مُسَمّا و کاملاً معقول و منطقی برای فرزندان است. موضوعی که ائمه اطهار، همه ما را به آن توجه داده اند. برای مثال؛ حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم ) فرموده اند؛“ اولین هدیه و عطای هر یک از شما به فرزندتان،نام نیکو، خوب و زیبایی است که به او اختصاص می دهید” و یا “حق فرزند بر پدرش سه چیز است؛ نام نیکو برای او انتخاب شود، به او نوشتن بیاموزد، هنگامی که بالغ شد او را همسر دهد”.اهمیت این موضوع تابدانجاست که روانشناسان هم بر اساس تحقیقات و پژوهش هایی که صورت گرفته، از تأثیر نام بر سرنوشت فرد و جایگاه اجتماعی او به اتفاق نظرهایی رسیده اند. در برخی از این مطالعات، به این نکته اشاره شده که؛” در واقع نام هر فرد، هسته مرکزی شخصیت اوست، شعور ذاتی او را شکل می دهد، در فرم دهی شخصیت تأثیرگذار است، به خاطر معنا و مفهومی که دارد یا نحوه ادا کردن آن روی احترام دیگران به فرد تأثیر می گذارد و…، فلذا  از خانواده ها انتظار می رود یک اسم خوب برای فرزند خود انتخاب کنند و در این مورد هیچ عجله ای نداشته باشند”. در مطلبی متأثر از یک مطالعه توسط دو اقتصاددان آمریکایی، موضوع ارتباط جایگاه، رتبه و پایگاه اجتماعی خانواده ها بر تعیین اسامی خاص، اینگونه تشریح شده که؛” نخبگان ثروتمند جامعه ترجیح می دهند نام هایی برای فرزندان شان انتخاب کنند که رایج و معمولی باشد و برعکس هر چه فرد اسم خاص تری داشته باشد، احتمال این که در خانواده ای فرودست یا آسیب دیده متولد شده باشد، بیشتر است”. دکتر ناصر فکوهی، انسان‌شناس نیز در این باره در مقاله”نام‌ها و فرهنگ” آورده؛” نام‌ها یکی از پراهمیت‌ترین ابزارهایی هستند که ما برای تحلیل فرهنگ‌ها در دست داریم. فاصله میان مفهوم ایدئولوژیک، هژمونیک و تعریف عمومی یک نام در یک نظام اجتماعی، همگی از مواردی هستند که باید به آنها توجه کرد. هر چند نام‌ها (بنا بر نظریه‌هایی که بیشترین اجماع درباره آنها وجود دارد) صرفاً ابزارهای قراردادی در زبان‌ها هستند تا بتوان دستگاه نمادساز زبان را کارا کرد، اما در عمل به دلیل درونی شدن در نظام ذهنی، بسیار فراتر از این قرارداد رفته‌اند”. بنابراین به اذعان کارشناسان‌نام هر فرد به مرور زمان و در پیوند با دیگر افراد جامعه، علاوه بر تداعی یک هویت ظاهری، حامل یک هویت عمیق غیرظاهری برای مخاطبان است، بنابر این هر نام، به مرور زمان مجموعه‌ای از خاطرات و تأثیرات را در ذهن دیگران به جا می‌گذارد، خاطره‌ای که خاستگاه اصلی بسیاری از قضاوت‌ها یا تمایلات متقابل افراد به یکدیگر تلقی می‌شود؛ عشق، صمیمیت، خشم، نفرت و یا هر نوع واکنش رفتاری دیگر!!! فلذا پرواضح است که پدر و مادرها باید به منظور ادای درست نخستین دینی که به گردن فرزندشان دارند، در انتخاب نام او دقت کافی و وافی داشته باشند.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷  اعلام یا ارسال بفرمایید)