بهروزی فر – این روزها که بازار تبلیغات و گفتگوهای نامزدهای انتخاباتی چهاردهمین دوره ریاست جمهوری داغ داغ است و صدا و سیما در شبکه های مختلف، اهداف و برنامه های کاندیداها را عرضه می کند، در بین پرسش های یکی از سؤالاتی که در میزگرد فرهنگی از متقاضیان دستیابی به صندلی اول قوه مجریه پرسیده می شود، علل افت جایگاه علمی ایران طی دو سال گذشته در سطح بین الملل و راهکارها و برنامه های رئیس جمهور آینده برای جبران آن است. اما اینکه سؤال از کجا و از چه اتفاقی نشأت گرفته را می توان در خبری به نقل از روابط عمومی وزارت علوم جست؛ “بر اساس آخرین داده‌های «نمایه‌نامه وب آو ساینس» ، رتبه ایران از نظر تعداد انتشارات علمی در جایگاه ۱۷ جهان است. بررسی روند تغییرات رتبه ایران در ۶ سال گذشته در این پایگاه نشان می‌ دهد ایران در سال ۲۰۱۷ در این نمایه‌نامه رتبه ۱۷ را به دست آورده و تا سال ۲۰۱۹، این رتبه را حفظ کرده است. در سال ۲۰۲۰ رتبه ایران با دو پله افزایش به رتبه ۱۵ ارتقاء پیدا کرد، ولی در دو سال گذشته این رتبه از دست رفته و در سال ۲۰۲۲ مجدد به رتبه ۱۷ بازگشته است. این اولین‌بار است که رتبه علمی ایران از نظر تعداد انتشارات در وب آو ساینس برای دو سال متوالی روند کاهشی داشته است، علاوه بر این ایران از سال ۲۰۱۷ از نظر تعداد انتشارات در نمایه‌نامه WOS رتبه اول منطقه را داشته، ولی در سال ۲۰۲۲ میلادی پس از ۵ سال جایگاه اول منطقه را از دست داده است”. اگر چه وزارت علوم به این نکته تأکید دارد که ما با اختلاف اندکی بعد از ترکیه! در جایگاه دوم این رتبه بندی ایستاده ایم و موضوع ارزیابی وضعیت تولید علم ایران و مقایسه آن با سایر کشورهای دنیا به همین یک نمایه‌نامه بسنده نمی شود، اما این کاهش جایگاه اینقدر حائز اهمیت بوده که به عنوان یکی از مهمترین دغدغه ها و مطالبه های کارشناسان فن مطرح شده است. اینکه چه عواملی دست به دست هم داده اند تا این افول چراغ علم را در شرایطی شاهد باشیم که مدعی هستیم ایران در شمار بهترین کشورهای تولید فناورانه است و ما به لحاظ علمی رشد چشمگیری را در همه عرصه ها تجربه می کنیم، جای بحث و بررسی دارد و بدون تردید این تکلیف را به دوش حوزه های حابرس و ناظر می گذارد تا با واکاوی این علت ها، دلایل ترک فعل ها و کم کاری های حوزه های متولی را جویا شوند و هم با ارائه راهکارهای منطقی و عملیاتی، راهی پیش روی آنهایی بگذارند که زین پس سکاندار امور به ویژه در حوزه علم و فناوری خواهند شد. در پاسخ وزارت علوم به عوامل مسبب این افول، ردپای کمبود اعتبارات و تحریم ها هم به چشم می خورد، اعتباراتی که گویا نوشدارو بعد مرگ سهراب شده و بعد از رخ دادن آن چه نباید! تأمین شده اند و به دلیل موانع بین المللی امکان نقل و انتقالش را ندارند، جستن راهی برای جبران آن کوتاهی در تأمین اعتبار لازم و نیافتن راهی برای دور زدن تحریم ها هم می بایست از مطالبه های دستگاه های نظارتی باشد و صد البته در شمار اصلی ترین برنامه های مدیرانی که به زودی در صدر حوزه های تصمیم گیری بر کرسی خواهند نشست. دولت چهاردهم ناگزیر باید برای حفظ صلابت علمی ایران برنامه های ویژه داشته باشد. افول جایگاه علمی بدون تردید اقتدار و صلابت ایران اسلامی را زیر سؤال خواهد برد و این شایسته نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیست و نخواهد بود.

(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید)