هرم پور
چندی قبل همینجا و از سرِ درد، نوشتم که اتفاق تلخی در حال روی دادن است و آن هم فاجعه ای بزرگ به نام «پیر شدن جمعیت ایران» است.گفتم که یافته های مطالعاتی نشان می دهند جهان در طول هفتاد سال گذشته، حدود پنج سال پیرتر شده، اما جمعیت ایران در شصت سال گذشته ده سال پیرتر شده است! اما واقعیت تلخ این است که باید از یک فاجعه مهم تر و عمیق تر و نزدیک تر به همه ی ما و البته کاملاً قابل لمس، به نام «پیرشدگی روانی» صحبت کرد. شاید هم مقدمه ای باشد برای اینکه این خبر نه چندان خوش را به شما بدهم که فاجعه ی بزرگ تری به نام «سونامی پیرشدگی روانی» آغاز شده است که اگر کسی به آن توجه نکند، جامعه ی ما را که در برخی بخش هایش این روزها به لبه ی پرتگاه های خطرناکی هم کشیده شده، لگدی خواهد زد و به ته دره سقوط خواهد کشاند! همه می بینیم و می دانیم و کاملاً با اعضاء و جوارح لمس می کنیم که اعصاب و روان اکثر ما به هم ریخته، آستانه تحریکمان پایین آمده و به جزئی ترین مسائل، واکنش های بزرگ همراه با «انفجارهای عصبی» نشان می دهیم.بر اساس اطلاعات رسمی سازمانهای متولی از جمله پزشکی قانونی، آمار اختلافات افزایش یافته، آمار مشاجرات بیشتر شده، ورودی شکایت ها و پرونده های قضایی در دادگاهها نهایت ندارد، ورودی زندان ها به نسبت جمعیت، شرایط بدی را نشان می دهد، آمار نزاع ها بالارفته، آمار خودکشی های پیدا و پنهان و موفق و ناموفق هم همینطور، و البته وضعیت روزمره زندگی را هم که مشاهده می کنید؛ در کوچه و خیابان خدا نیاورد روزی را که خودرویی سبقت نابجا بگیرد یا بوق اضافی بزند، خدا نکند عابری که حرف اولش را دوم کند یا به کسی که از روبرو می آید چپ چپ نگاهی بیندازد، خدا نکند به کسی بگویید بالای چشمتان ابرو، فحش و ناسزا و البته گاهی درگیری های فیزیکی امری تقریباً طبیعی شده است. آمده ام سراغ آرشیو خبرهای چند سال قبل که مثلاً ببینم وضعیت چطور بوده! جستجو می کنم و به یک خبر جالب از ده سال مربوط به استان خراسان جنوبی می رسم. حدود سال ۱۳۸۸، کارشناس سازمان توانبخشی بهزیستی خراسان جنوبی خبر داده بود که یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از جمعیت کشور دچار اختلالات قابل ملاحظه و مزمن روانی هستند که ۵۵۱ نفر از این تعداد در خراسان جنوبی زندگی می کنند. حالا و بعد از ده سال، فکر می کنید آمار چه می گویند؟ چندی پیش دکتر رئیسی معاون وزیر بهداشت گفته بود که ۱۸ تا ۲۰ درصد از جمعیت کشور دچار یکی از اختلالات روانی مثل افسردگی یا اضطراب هستند؛ یعنی حدود یک پنجم جمعیت کشور، یعنی چیزی حدود ۱۶ میلیون نفر! حرف های رئیس جامعه متخصصان داخلی ایران هم تکان دهنده بود. او هم جایی گفته بود طبق آمار وزارت بهداشت۲۲ تا ۳۰ درصد افراد جامعه (از هر ۱۰ نفر سه نفر) به درجاتی از اختلالات روانی مبتلا هستند. دکتر ایرج خسرونیا در بیست و نهمین کنگره جامعه متخصصان داخلی ایران تأکید کرده بود «ارایه این آمارها برای آگاهی مردمِ عادی نیست بلکه هشداری برای مسئولان و سیاستگذاران است که توجه بیشتری به این موارد داشته باشند؛ وقتی ۳۰ درصد افراد جامعه بیماری روانی دارند باید ۳۰ درصد از بیمارستان ها نیز به درمان این بیماران اختصاص یابد«. او همانجا اضافه کرده بود که «چند درصد از این افراد شاید بتوانند اختلالات روانی خود را پنهان یا کنترل کنند اما روزانه در سطح شهر شاهد هستیم که افراد به خاطر یک تصادف ساده با یکدیگر گلاویز شده و حتی در مواردی به قتل منجر می شود.» من در سرمقاله های متعددی در همین ستون، بارها نوشته ام و گفته ام که بخش مهمی از این مشکلات به حوزه مسائل اقتصادی و کم و کاستی های دنباله دار کشور در این حوزه مربوط می شود. جالب بود که جایی می خواندم معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در خصوص اختلالات اضطرابی و روانپزشکی گفته بود: «در بحران‌های اقتصادی ممکن است آسیب‌های اجتماعی افزایش یابد و اصولا رابطه مستقیمی در افزایش یا کاهش آسیب های اجتماعی با مؤلفه‌‌های اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه است. طبیعتا مشکلات اقتصادی اثر منفی برروی سلامت روان مردم جامعه دارد». همه ی حرفم همین دو جمله است که؛ «خراسان جنوبی بر اساس آمار واقعی حاصل پژوهش ها و نظرسنجی ها که معمولاً در پستوخانه های محرمانگی باقی مانده، از نظر شاخص های نشاط، وضعیت خوبی ندارد. مشکلات اقتصادی، مشکلات عصبی و روحی جدیدی را برایمان ایجاد کرده است. جامعه ی جوانی داریم اما اکثراً دلمرده و از نظر روحی و قلبی، بسیار پیر و بی انگیزه و ناامید. هرچه مشکلات اقتصادی مان بیشتر بشود، مشکلات روحی و روانی جامعه هم بیشتر خواهد شد. از قرار معلوم با این فضای مدیریتی کشور، قرار نیست مشکلات اقتصادی حل یا حداقل کم شوند، پس خودمان به فکر خودمان باشیم. آن نیم مثقال شادی باقی مانده را گاهی بدون پول هم می شود جایی خرید یا حتی کرایه کرد.»
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را درباره این سرمقاله به شماره ۰۹۳۰۴۹۴۳۸۳۱ ارسال بفرمایید)
