هرم پور

مسؤولان می گویند کرونا به گردشگری ایران، بیش از دوازده هزار میلیارد تومان خسارت زده است. در خراسان جنوبی هم آمار از خسارت های بالای 90 میلیارد تومانی به صنعت گردشگری استان حکایت دارد. به نظر می رسد این حکایت غم انگیز همچنان ادامه خواهد داشت. مشخص هم نیست تا چند ماه آینده، چشمه امیدی باز بشود یا نه، مشکلی رفع بشود یا نه، خسارتی جبران بشود یا نه. مسؤولان و متولیان می گویند فعلا ً باید با این شرایط پر از ابهام، بسازیم، صبور باشیم و البته مدیریت کنیم. در چنین وضعیتی و علیرغم همه محدودیت ها، اما برخی از کشورها و حتی بعضی از استانها، کمابیش از صنعت گردشگری همچنان به کسب درآمد و صدور فرهنگ مشغولند. جستی در فضای مجازی، جستجویی در اینترنت، و رفت و آمدی در بین خبرهای منتشر شده روزانه در مطبوعات و رسانه ها، حکایت از برخی خلاقیت ها، فرصت سنجی ها و ابتکارهای مناسب در این حوزه در جهان دارد. ایران در سال گذشته از لحاظ آمادگی برای پذیرش گردشگر در میان ۱۴۰ کشور، با نمره حدود سه و نیم از هفت امتیاز ممکن، در جایگاه ۸۹ جهان قرار گرفت. در سال گذشته، خراسان جنوبی، ششمین استان گردشگر پذیر کشور در ایام نوروز شده بود. استان ما با پشتوانه ای از فرهنگ، تاریخ، میراث کهن، طبیعت زیبا و سنت های بومی والا، فرصت هایی را بی شمار در اختیار دارد. اما گاهی این فرصت ها قدر دانسته نمی شوند. شاید دیدید و شنیدید چند روز قبل بانوی جهانگرد ایرانی مقیم کشور آلمان به مناطقی از استان سفر و هر روز گزارش کوتاهی از سفرهایش به شهرها و روستاها را در صفحه اینستاگرامش منتشر می کرد، حتی هفته قبل در یکی از کافی شاپ های مخصوص بانوان در بیرجند حضور پیدا کرد و ساعتی را با بانوان بیرجندی گذراند. کنجکاو بودم که در این ایام کرونا زده، چرا و چگونه و با چه هدفی برای ایرانگردی سفرهایش را شروع کرده است. نکته های خوبی عایدم شد. اول اینکه او جهانگرد خاصی بود؛ ایرانی بود و سالها در خارج از کشور زندگی کرده بود و کشورهای زیادی را دیده بود. از نظر روانشناسی به شدت برون گرا و مردمی و به ویژه با جامعه زنان ما دارای تعاملات جالب و صمیمانه بود. تا بحال از نظر شخصیتی چنین جهانگردی را ندیده بودم که تلاش کند به جنبه های مردمی گردشگری توجه بیشتری از جنبه های اقتصادی و تاریخی و طبیعی آن داشته باشد. اما علیرغم چندین روز حضورش در خراسان جنوبی تقریباً در کمتر سایت، وبلاگ و حتی خبرگزاری، عکس، فیلم یا گزارشی از او پیدا می کنید! پس نکته اول اینکه خبرها در خراسان جنوبی، روی مدار خاصی در حال گردشند. این موضوع، هم خطرناک و هم غیرسازنده است. بارها گفته ام که بعضی بنگاههای خبری در خراسان جنوبی هستند که با نگاه جریان سازی، خبرسازی می کنند و در این سالها، خلاقیت و ابتکار و اندیشه را از بعضی رسانه های مستقل ما گرفته اند. ما نیاز داریم در کنار خبرهای روزمره سیاسی و اجتماعی، خبرهایی در حوزه های مرتبط با توسعه و معرفی استان را هم داشته باشیم. این بانوی عزیز هفته قبل سفری هم به روستای تاریخی و زیبای «چنشت» انجام داده بود. در گزارش کوتاه سفرش، ضمن تعریف از البسه زیبای روستا اظهار تأسف کرده بود که لباسی مناسب و اندازه او برای خریدن و پوشیدن پیدا نشده! نکته دوم؛ مناطقی که روستاهای هدف اقتصاد گردشگری هستند می باید همه جوره برای ارائه خدمات اولیه به ویژه در حوزه ارائه محصولاتشان با نظر، سلیقه، ذائقه و کیفیت مورد نظر گردشگران آمادگی داشته باشند. نمی شود مسؤولان و رسانه ها مدام از مزیت های یک منطقه بگویند و بنویسند و در زمان مواجهه با حضور گردشگران، چیزی برای ارائه وجود نداشته باشد. زیر بعضی از پست های این بانوی گردشگر را در فضای مجازی مطالعه می کردم. خیلی خوشحال شدم که او ایرانی بود و می توانست به راحتی با روستائیان و مردم ارتباط زبانی برقرار کند. یکی از مشکلات مهم حوزه گردشگری ما در خراسان جنوبی عدم همپایی ظرفیتها با امکانات است. سال گذشته و در ایام قبل از کرونا گروهی از گردشگران اروپایی به خراسان جنوبی سفر کرده بودند. از قضا سفری هم به بعضی روستاهای استان داشتند. مترجم گروه برایم تعریف می کرد دو نفر از اعضا از گروه جدا شده بودند و با یکی دو نفر از جوانان روستا صحبت می کردند. هیچکدام متوجه نمی شدند که گردشگران چه می گویند و چه می خواهند. فقط نگاه می کردند، تأیید می کردند و می خندیدند. متوجه شدم آن دو جوان، سازنده یک ساز محلی هستند و این دو گردشگر به شدت به این صنعت علاقه مند شده اند و از دو جوان شماره تماس و نشانی و روزمه می خواهند تا بلافاصله پس از برگشت به اروپا، آنها را برای حضور در یک «وورک شاپ» اروپایی- آسیایی دعوت کنند. پس نکته سوم؛ برای توسعه، حتماً نیازمند فرهنگ سازی و ارتقاء توان مردمی هستیم که می خواهیم برایشان توسعه به ارمغان بیاوریم. آموزش زبان، آموزش کار با فضای مجازی و بارگذاری مطلب، آموزش آداب پذیرایی، آموزش راهنمایی در خصوص برخی از نیازهای اولیه گردشگران، جزو اولین اولویت ها در توسعه فرهنگ و در فرهنگ توسعه است. جالب بود، همین مترجم می گفت بعضی از همین گردشگرهای خارجی علیرغم همه ی علاقه شان و علیرغم اینکه به عنوان هدف اولیه سفر، انتخابشان کرده اند، به بعضی از روستاهای استان سفر نمی کنند. چرا؟ چون مثلاً نمی توانند از توالت های ایرانی استفاده کنند، یا میلی به استفاده از آب غیر بسته بندی ندارند، یا حتماً به جایی سفر می کنند که اینترنت آنلاین داشته باشد که بتوانند به لحظه، خبر سفرهایشان را مخابره کنند. دنیا در حال حاضر روی چنین جزئیات به ظاهراکم اهمیت و حتی خنده داری می چرخد، اما باید بپذیریم که اگر می خواهیم جزئی از جهان باشیم و به ما هم در این زمین پر از ثروت، مجال بازی بدهند، باید «فرهنگ» و «فرصت« را در کنار «اقتصاد توسعه«، ویژه تر ببینیم. مسؤولان گردشگری استان سالهاست تلاش می کنند به هر نحو شده خراسان جنوبی را روی پله های مناسب تر از قبلی قرار دهند. ما به عنوان مردم و ما به عنوان رسانه ها هم وظایفی داریم که باید به عنوان مساعدت دهنده مسؤولان، انجام بدهیم.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را درباره این سرمقاله به شماره 09304943831 ارسال بفرمایید)