بهروزی فر – جمعه پانزدهم مهرماه در تقویم مناسبت ها، روز ملی روستا و عشایر نام گرفته ، همیشه هم قاعده بر این است که مناسبت هایی در تقویم درج می شوند که یا یادآور یک اتفاق تاریخی اند، یا یک موضوع مذهبی را متذکر می شوند یا قرار است مسئله مهمی را یادآوری کنند. گنجاندن نام روستاییان و عشایر در تقویم هم بدون تردید به دلیل یادآوری نقش این دو بخش ارزشی در توسعه و تعالی کشور است. روستا یا همان ده، نخستین واحد اجتماعی و تشکیلاتی گروه های مردمی است، اگر خاطر شریف تان باشد در آن سنوات نه چندان دور در کتاب اجتماعی دوره ابتدایی که سال ها بدون تغییر مانده بود، اینگونه می خواندیم که؛ گروه های اولیه مردم در نزدیک رودخانه ها یا در مکان هایی که سطح دسترسی آنها را به آب راحت تر کند، شکل می گرفت. جمعیت شکل گرفته در نزدیکی آب برای تأمین نیازهای خود به کشت و کار و رام کردن دام های مختلف روی آوردند و به این شکل باغ و راغ ها و مراکز دامداری و دامپروری در مناطق روستایی شکل گرفتند. روستاها به مرور زمان، همپای شهرها توسعه یافتند و به زیور مدرنیته آغشته شدند، به گونه ای که امروزه همانند مناطق شهری از امکانات آب لوله کشی، برق، گاز شهری و… برخوردار می باشند و صد البته به جهت دارا بودن آب و هوای مطلوب، طبیعت بکر و چشم نواز، جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی، سادگی و بی آلایشی و… از شهرها پیشی گرفته اند، و به مناطق مناسبی برای پر کردن اوقات فراغت شهرنشینان و فرار آنها از آلودگی های صوتی و هوایی شهرها تبدیل شده اند. رغبت ساکنان شهرها به مناطق روستایی و البته مهاجرت های بی رویه ای که آبادی ها را خالی از سکنه کرد و پدیده نامبارک حاشیه نشینی و حواشی نامیمون آن را رقم زد، دولت ها را بر آن داشت تا به اصل توسعه روستاها توجه ویژه ای داشته باشند. بانک جهانی هم بعد از سال ها پژوهش و آزمون و خطا به این نتیجه رسید که؛ توسعه روستایی، راهبردی برای بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی روستاییان و تلاشی همه جانبه برای کاهش فقر است که بویژه با افزایش تولید و ارتقاء بهره وری در محیط روستایی میسر می‌گردد. در همین راستا تغییر و تحول در جامعه روستایی در ایران هم مورد توجه قرار گرفت و با پیروزی انقلاب، ابعاد گسترده تر و عمیق تری یافت، هر چند به تناسب دگرگونی‌ها، بر مسائل و چالش‌های توسعه روستایی نیز افزوده شد، به طوری که امروزه ضمن آن که بسیاری از مسائل گذشته، کماکان به جای مانده، اما چالش‌ها و مشکلات جدیدی به موارد قبلی افزوده شده اند. اصل توجه به مناطق روستایی در استان خراسان جنوبی هم به ویژه طی ۳-۴ سال اخیر در اولویت برنامه‌های دستگاه های متولی قرار گرفته، به نوعی که برخورداری ۱۰۰ درصد مناطق روستایی از شبکه گاز و برق و همچنین اجرای شبکه آب لوله کشی در بخش عمده‌ای از روستاها و حتی اجرای راه آسفالته و طرح هادی و… تنها بخشی از این خدمات است که بدون تردید به فراخور نیاز روستاها و افزایش جمعیت، رو به فزونی است و همچنان در اولویت برنامه ها قرار دارد. با همه این ها اغلب روستاهای استان همچنان با چالش هایی جدی مواجهند که بخش عمده آن ها ناشی از خشکسالی های چندین ساله، بعد مسافت از مراکز شهرستان ها و استان، جمعیت اندک، کاهش آمار جمعیت مولد و… می باشند و البته بخشی هم به اجرای برنامه‌های توسعه ای بدون توجه به توان طبیعی و ظرفیت های هر منطقه بستگی دارد. دستگاه ها اغلب بنا به برنامه های تعریف شده و سیاست های مدون که در یک نسخه واحد در مرکز برای کل کشور پیچیده شده اند، خدمات خود را ارائه می کنند در حالی که این دستور العمل ها و بخشنامه ها نیازمند بومی گزینی است و باید با شرایط اقلیمی و منطقه ای استان، بازنگری شوند. روستاهای استان خراسان جنوبی از ظرفیت‌های ناب و منحصر به فردی برخوردارند که هر کدام شان به تنهایی می توانند سمت و سوی توسعه را تعیین کرده و سرعت تعالی را شتاب ببخشند.تنوع گیاهان دارویی و محصولات کشاورزی، تعدد جاذبه های طبیعی، تنوع صنایع دستی و… از دارایی های روستاهای استان است که می تواند پایه توسعه هم قرار گیرند. هر چند طی سال های اخیر با اجرای طرح هایی همچون روستای بدون بیکار و… تا حدودی به این ظرفیت ها نیم نگاهی شده اما تعدد روستاها در خراسان جنوبی و تنوع داشته ها، حکایت از این دارد که طرح های توسعه ای هنوز تا نقطه ایده آل فاصله زیادی دارند. از طرفی در برنامه ریزی ها به اصل توسعه پایدار یا هم توسعه ای که بتواند ضمن تأمین نیازهای کنونی و نیز بهبود و ارتقاء سطح زندگی فعلی، از به مخاطره افتادن توان‌های محیطی و زیستی مورد نیاز نسل‌های آینده جلوگیری کند و آینده‌ای امن‌تر و سعادتمندانه‌تر را برای جامعه رقم بزند، توجهی نشده است.
روستاهای خراسان جنوبی می توانند زمینه ساز توسعه باشند، فقط لازم است با تدوین اسناد منطقه ای، راه های برون رفت آنها از مشکلات به گونه ای منطقی برنامه ریزی شود.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید)
امین جم – جلسه گرامیداشت هفته کار و گارکر و تجلیل از کارگران نمونه زنجیره
