- نسرین کاری
- ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است. در این بین خراسان جنوبی با در اختیار داشتن حدود ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵ درصد از زرشک دنیا را به خود اختصاص داده است. امروزه هر چند گفته می شود جهانیان به خواص کم نظیر این محصول ناب خراسان جنوبی پی برده اند و بازارهای جهانی زیادی پیدا کرده است اما به نظر می رسد همچنان نیازمند معرفی و بازاریابی بیشتر است.شواهد نشان می دهد نسبت به سابقه تولیداین محصول در خراسان جنوبی، اقدام چندانی در مورد آن انجام نشده ودر بخش های مختلف از جمله،تولید،کاشت، داشت و برداشت، بهره برداری،فراوری و … هنوز پای تولید و بهره برداری به شدت لنگ می زند. در حالی که این محصول خاص استان می تواند نه فقط بازارهای جهانی بلکه پای گردشگران زیادی را به خراسان جنوبی باز کند و با تولیدات و فراورده های مختلف، در ایجاد ارزش افزوده ودرآمد اقتصادی استان موثر باشد اما متاسفانه این گونه نیست. در زمینه های مختلف اقتصاد زرشک از جمله تبلیغات، بازاریابی، صنایع تبدیلی و تکمیلی ،فراوری و … هنوز هم مشکلات زیادی وجود دارد. با گذشت حدود ۲۰۰ سال از تولید این محصول خاص خراسان جنوبی، هنوز۹۰ درصد مصرف کنندگان، زرشک را به عنوان یک مکمل غذایی و چاشنی و به عبارت بهتر در کنار زرشک پلو می شناسند و کمتر به خواص دارویی، پزشکی، محصولات و فراورده های آن واقف هستند. با توجه به قدمت بسیار زیاد این محصول در جهان، در حوزه خواص و بازاریابی و تبلیغات آن آن طور که باید و شاید کار نشده و ارزش کم نظیر زرشک مغفول مانده و شایسته است برای معرفی و تبلیغات آن هم در عرصه کشوری و حتی جهان با برند سازی محصول، معرفی محصولات فناوری شده زرشک در قالب بسته بندی های شکیل همت شود.مطمینا این بازاریابی و تبلیغ همدلی و همکاری گروهی از زرشک کاران، مسئولان و افراد فرهیخته و دانشگاهی را می طلبد.قدمت زرشک در جهان به ۵۶ میلیون سال پیش و حدود دوره ائوسن یعنی ۵۶ میلیون سال پیش برمی‌گردد. انواع گونه‌های زرشک در بخش وسیعی از مناطق معتدل کوهستانی ایران و نیمکره شمالی آسیا، اروپا و آمریکا، به‌صورت گیاه خودرو و وحشی می‌روید و پس از آن کم کم این گیاه ترش مزه و بسیار مفید به جهانیان معرفی شد. زرشک محصول خاص و مزیت دار خراسان جنوبی به ویژه قاین و بیرجند شهرتی جهانی پیدا دارد. نخستین کسی که در قرن هشتم آن را به نام عربی بر بریس به مردم شناساند سیمون ژانون سی بود براساس شواهد در سال ۱۵۵۴ میلادی ماتیول نام ؛کرسپینوس؛ را بر آن نهاد که هنوز هم در ایتالیا به همین نام مشهور است.بنا بر شواهد زکریای رازی پزشک ایرانی اولین فردی بوده خواص زرشک تشخیص داده و برای درمان تب عطش و التهاب هارون الرشید آن را تجویز کرد.همچنین براساس سوابق در منابعی همچون ارشاد الزراعه و برهان قاطع و لغت نامه دهخدا مطالبی در مورد خواص دارویی و موارد استفاده آن و نحوه کاشت آن اشاره شده است. در یادداشت های مرحوم دهخدا آمده است که از این گیاه سه قسم در ایران موجود است و هر سه را زرشک خوانند. یکی در کوهستانهای خشک و دوگونه ی دیگر در جنگلهای خزر.در کتاب جنگلها و گسترش کویرهای ایران از زرشک چنین ذکر شده است:گونه های متعدد آن در ایران وجود دارد و مخصوص نواحی استپی و کوهستانهای خشک است. بر اساس شواهد موجود قدمت کشت و پرورش زرشک بی دانه در جنوب خراسان به بیش از دویست سال می رسد نخستین محل پرورش زرشک بی دانه در این منطقه در روستای افین از بخش زهان شهرستان قاین می باشد که دارای قدمت تاریخی است. امید که با برگزاری مراسمی مانند جشنواره زرشک ، در جهت بازیابی جایگاه واقعی اقتصادی این محصول تلاش شود.
بهروزی فر- عصر شنبه ۳۰ اردیبهشت ماه خبری تلخ، مردم ایران و جهان را در
