هرم پور
سالها پیش وقتی دانشجو بودم و در شهرها و استانهای مختلف به دنبال خانه و خوابگاه، همینکه متوجه می شدند از بیرجند آمده ام و بیرجندی هستم، بی نهایت محبت می کردند، بی پرس و جو، اتاقی می دادند و خانه و امکانات در اختیارم می گذاشتند. تجربه هایی از این دست را حتماً بسیاری از بیرجندی ها دارند. شما هم حتما تجربه هایی مهم تر آن را به خاطر می آورید. نمی خواهم و بنا هم ندارم از بیرجند، از خوبی هایش و از افتخاراتش بنویسم و بگویم. زیره به کرمان بردن است. و ناگفته پیداست که هر شهری، هر دیاری، هر مردمی، خوبی ها، بدی ها، ویژگی ها و خصلت های مثبت و منفی مخصوص به خودش را دارد. و البته و بدون شک، در این میان، بیرجند، از جمله ی خوب ترین هاست. در این چند ساعت اخیر که خبر تبعید یکی از اعضای سابق شورای شهر شیراز به بیرجند منتشر شد، به حق و به جا، مردم، شهروندان، بیرجندی ها، بیرجند دوست ها، بیرجندی های مقیم شهرهای دیگر و بیرجندی های خارج از کشور، و حتی غیربیرجندی های علاقه مند به بیرجند، فورانی از آتشفشان انتقادها از این تصمیم و حمایت از آبروی معنوی بیرجند را به ویژه در فضای مجازی به نمایش گذاشتند. اما نکته ای که از آن غفلت شد و در این هیاهوی مقدس، کمتر به آن توجهی معطوف گردید، حفره ی ناپیدا و یا کمتر پیدایی هست که سالهاست وجود دارد و زمینه را برای چنین رویدادهای تلخی درباره ی بیرجند مهیا می کند. به یقین و به طور قطعی نمی توانم بگویم که این خلأ نامیمون و حفره ی مرداب گون، هویتی و فرهنگی است یا اقتصادی و اجتماعی و سیاسی. نمی توانم اظهار نظر کنم که این خلأ و حفره با کلنگ بی تفاوتی مردم ایجاد شده و یا با تیشه ی سهل انگاری مسؤولین. هر چه هست می دانم که تا این حفره باشد و این گسل پُر نشود، داستانهایی از این دست برای بیرجند همچنان پابرجاست. من معتقدم برای جلوگیری از تکرار بی محابای ماجراهایی مشابه برای بیرجند، باید این حفره ها را پیدا و پُر کرد، باید دیوار هویتیِ مقاومی ساخت و باید سدهای قوی تری بنا کرد. تنها و تنها بخش کوچکی از این دیوار هویتی را با کتاب ها و مقاله ها و نوشته ها و سخنرانی ها و مسابقات و جشنواره ها و پست ها و استوری ها و عکس نوشته ها در خصوص تاریخ و زبان و گویش و محصولات محلی و سنت ها و آداب و رسوم بیرجند می توان ساخت. بیش از آن، ما نیازمند یک به روزرسانی واقعی هویتی هستیم و این به روز رسانی مستلزم تغییر در سه محور مهم زندگی هویتی ما بیرجندی هاست؛ تغییر در نوع نگاهمان به بیرجند، تغییر و به روز رسانی هوشمندانه اولویت های فرهنگی بیرجند، و فرار از برخی پسماندهای ذهنی و فکری و اندیشه ای درباره ی بیرجند. «فرصت» (و البته صادقانه بگویم) «جرأتی» نیست که از دست های پنهان برای جلوگیری از شکل گیری هویت واقعی بیرجند و بیرجندی بگویم و بنویسم. همین قدر را بگویم که ما جزو متضررین واقعی تاریخ و هویت ایرانی هستیم، از این جهت واقعاً هم محرومیم و هم مستضعف و هم مظلوم. اما چند نکته در باب ماجرای اخیر؛۱- حمایت بی سابقه ی مردم از نام و آوازه و فرهنگ و مهربانی بیرجند و بیرجندی حتی ذیل نظرهای برخی صفحات خبری خارج از کشور، بی نهایت ارزشمند است. این یک اتفاق بزرگ و بی بدیل است که جای سپاس دارد. حتماً باید این ظرفیت را بازشناخت و به نهایت هنر و تدبیر از آن بهره گرفت.
۲- در این رویداد مهم و بزرگ، باز هم جای بسی تأسف بود که مثل همیشه مردم از مسؤولین ِ مربوط به این ماجرا، جلوتر و پای کارتر بودند. نظرات و مطالب برخی از عزیزان، حتی نمایندگان محترم استان در مجلس و شوراها وقتی منتشر شد که بیشتر راه را رهروان فداکار بی چشمداشت رفته بودند.بماند که برخی از همین نظرها، هم کم مایه، هم دیرهنگام و هم «بی مایه فطیر» بودند.
۳- قطعاً بهتر از من می دانید که بر اساس ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی، «دادگاه میتواند کسی را که به علت ارتکاب جرم عمدی به تعزیر یا مجازات بازدارنده محکوم کرده است به عنوان تتمیم حکم تعزیری یا بازدارنده، از اقامت در نقطه یا نقاط معین ممنوع یا به اقامت در محل معین مجبور کند.» نکته جالبی اینجا هست که لازم است ابهامش را مسؤولین محترم روشن کنند و آنهم اینکه بر اساس نامه وزیر کشور به رئیس قوه قضاییه، سی و شش شهر کشور به عنوان تبعیدگاه معرفی شده اند که بیرجند و طبس در میان آنها نیستند و از شهرهایی که می شناسیم فردوس و گناباد و کاشمر و نیک شهر در میان آنها آمده است. اما سید سلمان سامانی معاون هماهنگی و سخنگوی وزارت کشور تاکید می کند که ؛ « بر اساس قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، وزارت کشور هیچگونه نقشی در زمینه تعیین نقاط اقامت اجباری محکومین ندارد. آیین‌نامه مربوط به اقامت اجباری صرفا توسط وزارت دادگستری تهیه و به تصویب قوه قضاییه می‌رسد. بعلاوه در قانون مجازات اسلامی مصوب سال۱۳۹۲، هیچ منطقه از پیش تعیین شده‌ای برای اقامت اجباری محکومین (به اصطلاح تبعیدی) وجود ندارد. قضات دادگاه‌ها به تشخیص خود و بر اساس ملاک‌هایی همچون نوع جرم، حساسیت و تأثیرگذاری جرم، شخصیت و سوابق مجرم و دیگر شاخص‌ها، محل اقامت اجباری اینگونه محکومین را مشخص می‌کنند». نمی دانم کسی می خواهد و می تواند پرتقال فروش ماجرا را پیدا کند؟ اکنون اما احساس می کنم لازم است ضمن حمایت های مردمی، دنباله ی ماجرا به صورت تخصصی و از سوی جامعه نخبگانی و مدیریتی استان به ویژه حوزه محترم قضایی و مدعی العموم در سطوح ملی و کشوری برای حل و فصل ریشه ای ماجرا دنبال و نتیجه آن به قید فوریت، رسانه ای شود. مردم و مطالبه گران عزیز، وظیفه ای داشتند که به نحو احسن انجام دادند. نمایندگان و بخشی از مدیران استان نیز وظیفه ای دارند که اگر به نحو احسن انجام ندهند، مدیون خواهند ماند.
۴- هیچ اقدامی از این دست، از شایستگی های شهری سراسر هویت و تاریخ و فرهنگ و تمدن و مهربانی و عشق و محبت به نام بیرجند نخواهد کاست. از همان ساعات اولیه انتشار این خبر، آرزو می کردم با توجه به اینکه نام بیرجند در لیست تبعیدگاههای رسمی ایران نیست، در استفاده از نام بیرجند برای محل تبعید، عمدی صورت نگرفته باشد و تنها سهل انگاری، رندی رسانه ای یا بی تدبیری و ناآگاهی سببش شده باشد. مسؤولان محترم بدانند که اگر ماجرا غیر از این باشد، قطعاً نوع مطالبه مردم نیز فرق خواهد کرد.
۵- بعضی از نخاله های داخلی و خارجی، زباله دان دهانشان را باز کرده بودند و می دیدم که کامنت هایی(بخوانید نظرهایی) ذیل خبرها درج می کردند که «بله، آهای مردم شیراز! ببینید که چه کرده اید که بیرجندی ها حاضر به پذیرش همشهری و نماینده ی شورای شهر شما در شهرشان نیستند.» از باب اطلاع عرض می کنم که از بیرجندی ها، با محبت تر نسبت به شیرازی ها عزیز و از شیرازی ها، مهربان تر به بیرجندی های خونگرم سراغ ندارم. بیرجند و شیراز، سالهای سال است که دل در دل هم و دست در دست هم، از فرزندان و ناموس همدیگر، چه دانشجو و چه غیر دانشجو مراقبت کرده اند. آنچه هست، نگرانی و انتقاد به تصمیم درباره ی نشانه رفتن هویت معنوی یک شهر است، نه حضور یک فرد.
۶- و آخر آنکه همین مقدار می دانم که بیرجند، شهر شایستگان بوده، شهر شایستگان هست و شهر شایستگان خواهد ماند. مسؤولان به حرمت این شایستگی، به نگرانی ها، دغدغه ها و مطالبه مردم پاسخ شایسته بدهند.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را درباره این سرمقاله به شماره ۰۹۳۰۴۹۴۳۸۳۱ ارسال بفرمایید)
