هرم پور – بر بلندی های اطراف شهر بیرجند که می ایستید و نگاهی به شهر می اندازید، اگر بومی این شهر و از ساکنین سالهای دور بیرجند باشید جز تأسفی عمیق از آنچه بر سر این شهر روی داده و در حال روی دادن است چه چیز دیگری به ذهنتان می آید؟ شهری که علیرغم داشتن زمین های فراوان و وسعت خدادادی، در میان چنبره ی بی تدبیری در مهندسی شهری گرفتار شده و هر روز با فشار این چنبره ی اختاپوسی، به هم فشرده تر، طبقاتی تر و کوچک تر می شود. دوست عزیزی می گفت در بعضی شهرک های جدید مشهد کوچه ها به شدت فراخ و دل بازند. اما در بیرجند، در مناطق جدید ساز کوچه های چهار پنج متری داده اند و مشخص نیست اگر تازه قبول کنیم که زد و بندی پشت ماجرا نبوده، کدام عقل ناسلیم و زمخت و نم کشیده، دست به چنین جنایتی در حوزه شهرسازی در بیرجند زده است؟ صحبت های چند روز قبل میهمانان نشست ویژه روزنامه آوا درباره ی وضعیت شهرسازی در بیرجند را حتماً مطالعه فرمودید. صحبت های مهم و جالب مشاور وزیر کشور در امور زمین و مسکن را هم که همین یکی دو روز قبل میهمان بیرجند بودند را حتماً مطالعه کردید. شاه بیت صحبت های ایشان چه بود؟ آقای انصاری گفته بود: «خراسان جنوبی مشکل زمین ندارد،اما جای سوال است چرا برای اجرای طرح‌های ساخت مسکن مسوولان سراغ زمین‌های خارج از محدوده شهرها و در بیابان‌ها می‌روند؟» این صحبت ها جدید نیست و من احساس میکنم برای بعضی از مسئولین محترم شهری ما باید خجالت آور هم باشد. سالهاست ما در رسانه، به کرات و به انحای مختلف، این مشکل عظما را به گوش و چشم مسئولین محترم نواخته ایم، در هر دوره از شوراهای شهر، این ماجرا را به عنوان یک مطالبه جدی روی میز اعضای محترم شورا گذاشته ایم و در اولین مصاحبه ها با هر شهردار منتخبی، به عنوان یکی از مهم ترین خواسته های مردم، به قید فوریت آن را مطرح کرده ایم. واقعیت را اگر بخواهیم خلاصه بگوییم این است که : «بیرجند زمین های بلااستفاده فراوانی چه در اطرافش و چه در داخلش دارد، اما زیر سایه ی بی تدبیری ها، بعضی فرصت طلبی ها و رانت ها و متأسفانه گاهی هم تخلفات غیرمحسوس اما بزرگی که در پناه چشم پوشی های عمدی و سکوت های مصلحت آمیز در حال رخ دادن است، بعضی از متولیان برای شهر چارچوب تعیین کرده اند و اجازه ی از بلااستفاده در آمدن زمین های رها شده را نمی دهند. لذا شهر مدام طبقه می خورد و به جای اینکه وسیع شود و نفسی بگیرد، سر به سوی آسمان می برد و بر مشکلاتش افزوده می شود.» این شرایط به نفع چه کسی است؟قطعاً به نفع مردم نیست. اما به نفع زمین داران و زمین خوارانی که متأسفانه بعضی از این زمین داران و زمین خواران، دستگاههای عزیز اجرایی در استان و برخی نهادها هم هستند، قطعاً هست. گوشه گوشه ی شهر، پُر است از زمین های بلااستفاده ای که عمدتاً سه ویژگی مهم دارند: اولاً وسیع هستند. ثانیاً یک تابلوی بزرگ حکایت از تعلق آن به یک نهاد یا ارگان خاص دارد و ثالثاً ابزاری هستند برای روز مبادا که اگر به نقدینگی های سرشار تبدیل نشدند، حداقل در مقام تهاتر، از پسِ گرفتن یک زمین عالی در اطراف شهر برآیند یا حداقل اهرم قابل اطمینانی برای بالا و پایین کردن قمیت های زمین و مسکن در اطرافشان باشند! پس بنابراین اگر ما از شورای محترم شهر، از شهردار محترم، از دستگاههای متولی و زمین دار مثل اوقاف یا بنیاد مستضعفان و سایر دستگاهها گلایه ها، نقدها و مطالبه ها و انتظاراتی داریم، همگی به جا و زبان درد مردم هستند. ماحصل همه ی صحبت ها و نشست ها در این مقوله ی مهم، چند نکته اساسی و مهم است و آن هم اینکه اولاً دستگاههای متولی این ماجرا در بیرجند هرکدام خودشان را ذی حق و ذی نفع می دانند. ثانیاً به هیچ عنوان حاضر به کوتاه آمدن از حقی که برای خودشان در نظر گرفته اند و گاهی وقت ها واقعاً حق نیست و شبهه ی حق است نیستند، ثالثاً چون تاکنون جزیره ای کار کرده اند به هیچ عنوان اشرافیتی بر قوانین فرامجموعه ای و بین دستگاهی ندارند و رابعاً به هیچ عنوان هماهنگی بین آنها برای اخذ یک تصمیم مشترک به نفع مردم، وجود ندارد و متأسفانه تا این هماهنگی ایجاد نشود، حتی یک قدم به نفع مردم که رضایت و پاسخگویی به بخشی از مطالباتشان را به دنبال داشته باشد برداشته نخواهد شد. گره مشکل فقط و فقط در ناهماهنگی ها بین دستگاههاست که منجر به اخذ تصمیم های جزیره ای و گاه خنثی کننده شده است و لذا حال شهر را خراب و دغدغه ی مردم وشهروندان و نارضایتی آنان را به شدت افزایش داده است. خراسان جنوبی به ویژه شهر بیرجند در حال حاضر ظرفیت های بسیار خوبی دارد. یکی از این ظرفیت ها، مدیران دلسوز و پای کار است که در صورت وجود زمینه هماهنگی های بین دستگاهی و بین بخشی، علاقه مند به کمک برای حل و فصل این ماجرا هستند. یکی از این ظرفیت های بسیار خوب، حضور مدیرکل جوان و پرتلاش راه و شهرسازی استان آقای داعی است که ظرفیت های مدیریتی ایشان نه تنها در استان بلکه در سطوح کشوری مورد توجه ویژه قرار دارد. شورای شهر دلسوز، شهردار دغدغه مند، استاندار دلسوز و مجموعه ای که به هر تقدیر تلاش دارند مشکلی از مشکلات استان حل شود و البته مدیران عزیز دغدغه مند نهادهایی که متولی بخشی از این زمین ها هستند(از جمله اوقاف و بنیاد و همچنین برخی دستگاههای نظامی استان) و حتی نمایندگان عزیز و پیگیری در مجلس، همه و همه، ظرفیت هایی هستند که باید تلاش شود دور میز مودت و تدبیر، به نام مردم و به نفع مردم بنشینند و تصمیم های قاطع و درست بگیرند. این امر نیازمند تصدی گری و مدیریت یک نهاد دارای قدرت قانونی مثل استانداری و حمایت های رسانه ای و مردمی است. ما و مردم قطعاً پای کار این موضوع و مطالبه گر و حامی تصمیم های درست خواهیم ایستاد. مدیران نیز تلاش کنند زمینه های این هماهنگی ویژه را ایجاد و هرچه سریع تر شهر بیرجند را از دغدغه ای مهم، شرایطی ناگوار و آینده ای مبهم در حوزه شهرسازی به در آورند. هر روز تعلل در این ماجرا، خسارتهایی جبران ناپذیر به دنبال خواهد داشت.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را درباره این سرمقاله به شماره ۰۹۳۰۴۹۴۳۸۳۱ ارسال بفرمایید)