بهروزی فر – “باز باران با ترانه/با گهرهای فراوان/می خورد بر بام خانه/یادم آرد روز باران/گردش یک روز دیرین ….” بعید است سحرگاهان یکشنبه، صدای قطره های باران که به شدت خود را به شیشه ها یا بام خانه می کوبیدند، شنیده و ناخودآگاه این شعر دوران کودکی را زمزمه نکرده باشید. شنیدن صدای باران، آن هم برای ما ساکنان استانی که سال هاست چشم انتظار یک بارندگی جانانه ایم تا زنده شدن مزارع و افراشته شدن سایه سار باغ و راغ ها را دوباره شاهد باشیم، درست مثل دمیدن روح در جسمی بی جان است. کام تشنه زمین در جای جای خراسان‌ جنوبی به آسمان دوخته شده و این روزها با هر کشاورزی در هر گوشه استان که همکلام می شوی، چیزی جز غصه بی بَر وُ بار شدن مزارع و باغ ها ناشی از خشکیده شدن قنات ها و چشمه سارها نمی شنوی و چه دردناک است این قصه آنها که تُن تُن محصول شان حالا بر اثر خشکسالی به کمتر از کیلو تبدیل شده، به نوعی که حتی همان هزینه های خود زمین را هم جواب نمی دهد، چه برسد به اینکه بخواهد نیاز یک سال خانواده را تأمین کند. بزرگترها می گویند؛ خشکسالی در این منطقه، یک دوره ۳۰ ساله دارد و هر چند سال تکرار می شود، براساس این قاعده، به پایان آن دوره ۳۰ ساله نزدیک شده ایم و گواه این مطلب هم گزارش های هواشناسی استان از شرایط جوی پاییز و زمستان امسال است که می گوید؛ “برای اواسط پاییز تا اواسط زمستان بارش‌های نرمال و بیش از نرمال برای بخش‌های مختلف استان پیش بینی می‌ شود”. طبق این گزارش؛ “ از نیمه آبان تا نیمه آذر به جز طبس در سایر مناطق حدود ۵ تا ۱۰ میلی‌متر باران بیش از نرمال و از نیمه آذر تا نیمه دی در شهرستان های قاینات، زیرکوه ، بیرجند و درمیان حدود ۵ تا ۱۰ میلی‌متر بارش‌ها بیش از نرمال پیش بینی می شود، از نیمه دی تا نیمه بهمن هم تمام شهرستان‌های استان بارش‌های نرمالی خواهند داشت”. چند روز پیش هم مدیرکل هواشناسی استان در خبری بر این پیش بینی ها که اواخر تابستان انجام شده بود، صحه گذاشته و گفته؛” انتظار داریم بارش ها در فصل پاییز نسبت به میانگین بلندمدت – ۲۰ تا ۲۵ ساله – در استان ۱۹.۶ میلی متر، در فصل زمستان ۶۷ میلی متر و در فصل بهار ۳۰ میلی متر باشد”. خندان رو اگر چه گفته” انتظار داریم بارندگی‌های خوبی را در استان شاهد باشیم” ، اما به این نکته هم تأکید کرده که؛” قطعاً اثرات خشکسالی‌های ۲۰ ساله در استان با بارندگی‌های پیش بینی شده در سال زراعی جاری جبران نخواهد شد”. در تأیید این حرف، بد نیست مروری کنیم صحبت های مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان در شهریور ماه امسال را که گفته بود؛ “ به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع زیر زمینی بر اثر خشکسالی‌ مستمر، افت سطح منابع آب زیر زمینی و کسری مخزن ایجاد شده، ۸ دشت خراسان جنوبی ممنوعه بحرانی، ۱۸ دشت ممنوعه و ۹ محدوده مطالعاتی فاقد تخصیص است و در حال حاضر برداشت آب از ۲۶ دشت از مجموع ۳۵ دشت استان ممنوع می باشد”. و باز در تأیید این مطلب، رجوع می کنیم به صحبت های بنفشه زهرایی دبیر کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی در شورای حفاظت از منابع آب و سازگاری با کم‌آبی خراسان جنوبی- اسفند ۱۴۰۱- که؛ “ از مجموع ۱۴۵ میلیارد متر مکعب کسری مخازن انباشته در کشور، ۴۶ درصد مربوط به منابع آب زیر زمینی منطقه شرق بوده که سه میلیارد متر مکعب آن سهم خراسان جنوبی است. وضعیت منابع آب زیرزمینی نوار شرقی کشور بسیار بغرنج است و ۴۵ درصد اضافه برداشت منابع تجدید ناپذیر کشور هم که هیچ جایگزینی ندارد در شرق کشور انجام می‌شود”. و این همه یعنی اینکه حتی اگر در پاییز و زمستان امسال هر روز هم باران ببارد، نخواهد توانست مخازن خالی از آب را سیراب کند و قطعاً کسری مخزن ۱۲۵ میلیون مترمکعبی دشت‌ ها و ظرفیت خالی ۸۰ درصدی سدهای استان، به بارش هایی بیش از این نیاز دارد، لذا صرفه جویی در مصرف آب را همچنان باید جدی بگیریم و از آن غفلت نکنیم.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۹۲۲۱۳۴۲۸۷ اعلام یا ارسال بفرمایید)