با تخریب زیستگاه و شکار بی رویه در ۶۰ سال گذشته حدود ۸۰ درصد جمعیت گونه‌های برجسته حیات وحش خراسان جنوبی از دست رفته است.به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار صداوسیما گفت:جبیر، آهو، هوبره، قوچ و میش، کل و بز از جمله این گونه‌ها هستند.حاتمی افزود:گور خر ایرانی از صحنه طبیعت استان حذف و یوزپلنگ و پلنگ در استان در آستانه انقراض قرار دارند و بر اثر به هم ریختن رابطه طعمه و طعمه خوار و زنجیره‌های غذایی طبیعت، مجال جولان دهی گونه‌هایی همچون گرگ و تشی افزایش یافته و موجب خسارت به اراضی کشاورزی و دام مردم می‌شود.
وی گفت:به این مشکلات و تهدید‌های تنوع زیستی باید قاچاق پرنده کمیاب هوبره، کشته شدن خزندگان بومی بواسطه ناآگاهی مردم، تصادفات جاده‌ای حیات وحش (سالانه بیش از ۳۰۰۰ مهردار زیر چرخ خودرو‌ها له می‌شوند)، تخریب طبیعت با طرح‌های توسعه‌ای، بهره برداری بیش از حد از مراتع و زیستگاه‌ها و آلوده ساختن ساختن زیستگاه‌های بکر در اثر فعالیت‌های انسانی و … را اضافه کرد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در خصوص تنوع گیاهی و جانوری خراسان جنوبی گفت: اگرچه اطلاعات کافی پیرامون تنوع گونه‌های جانوری و گیاهی استان در دسترس نیست، اما یافته‌های پراکنده موجود حاکی از آن است که در این خطه از کشور تاکنون تعداد ۲۲۸ گونه پرنده، ۵۰ گونه پستاندار، ۵۰ گونه خزنده، ۳ گونه دو زیست وبیش از ۱۰۰۰ گونه گیاهی شناسایی شده است.

گونه‌های در معرض خطر انقراض و یا کمیابی در استان زندگی می‌کنند

حاتمی افزود:ارزش تنوع زیستی استان صرفا به تعداد گونه‌ها نیست بلکه گونه‌های در معرض خطر انقراض و یا کمیابی در استان زندگی می‌کنند که ارزش حفاظتی بالایی داشته و مورد توجه بوم شناسان است از جمله این گونه‌ها می‌توان یوزپلنگ ایرانی، پلنگ، آهو، جبیر، گربه پالاس، گربه شنی، شاه روباه، قوچ اوریال، هوبره، زاغ بور، افعی شاخدار، بزمجه بیابانی و پرندگان شکاری مثل بالابان، قرقی، پیغو، دلیجه کوچک و عقاب طلایی را نام برد.وی با اشاره به اینکه ۱۳.۳درصد از خاک استان معادل ۲میلیارد و ۶هزار و ۲۱۳ هکتار در قالب مناطق چهارگانه محیط زیست مدیریت می‌شوند که شامل سه پناه گاه حیات وحش (پناه گاه حیات وحش نایبندان طبس، پناه گاه حیات وحش تالاب کجی نمکزار نهبندان، پناه گاه حیات وحش رباط شور) و هفت منطقه حفاظت شده (شاسکوه در قاین، باقران در بیرجند، آرک و گرنگ در خوسف، مظفری در فردوس، کمرسرخ در سرایان، پطرگان در زیرکوه، درمیان سربیشه بصورت مشترک در دو شهرستان درمیان و سربیشه) است.

آسیب های که به محیط زیست استان زده شد

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی برداشت بی رویه از منابع آبی، پدیده گرد و غبار و دفع نامناسب پسماند‌ها را دیگر تهدیدات زیست محیطی ایستان عنوان کردو گفت: برداشت بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی به همراه تغییرا قلیم و کاهش نزولات جوی و خشکسالی‌های دو دهه اخیر در استان منجر به بحرانی شدن دشت‌های مهم استان، افت کمی و کیفی شدید سفره‌های اب زیرزمینی و پدیده‌های متاثر از آن از جمله فرونشست زمین در برخی از دشت‌ها، افزایش محسوس کانون‌های فرسایش بادی و پدیده گرد و غبار و کاهش شادابی پوشش گیاهی و کاهش ظرفیت مراتع و ایجاد مشکل برای دامداران و کشاورزان و. گردیده و راهکار‌هایی نظیر انتقال آب از دریا اگر چه تا حدودی برای برخی مصارف خاص نظیر آب شرب و صنعت راهگشا خواهد بود لیکن صرفه جویی و مدیریت مصرف اب در برنامه‌های توسعه‌ای استان مبتنی بر مطالعات آمایش سرزمین و روش‌های سازگار با کم آبی راه نجات و گذر ما از این بحران است.

یک سوم مساحت استان کانون فرسایش بادی است

حاتمی با بیان اینکه ماهیت استان بیابانی است افزود: بیش از یک سوم مساحت استان کانون فرسایش بادی است و سالانه ۷۲۹هزار و ۶۹۲ تن گرد و غبار برخاسته از این کانون‌ها بر سر مردم فرود می‌آید.
وی گفت:همچنین سالانه ۵۰۵ میلیارد تومان خسارت ناشی از گرد وغبار به منابع مختلف زیرساختی، اقتصادی و زیست محیطی استان وارد می‌شود.
حاتمی گفت: بر اساس مطالعات صورت گرفته و به منظور مشارکت همه بخش‌ها در مدیریت پدیده گرد وغبار برنامه عمل مقابله با گرد و غبار استان خراسان جنوبی توسط ستاد ملی گرد وغبار کشور تدوین و ابلاغ شده است که نقشه راه برنامه‌های پیشگیری، مدیریت، مقابله و سازگاری با این پدیده خواهد بود. در چنین شرایط شکننده و حساسی، بسیار باید با طبیعت مدارا کرد و هراقدامی که اندک پوشش گیاهی طبیعت و یا حتی سنگ فرش‌های خاک را تغییر دهد موجب تشدید فرسایش و افزایش گرد وغبار می‌شود. وی مهمترین عوامل تشدید فرسایش گردو غباری شدن استان را چرای بی رویه دام (شتر و گوسفند) در مراتع، ایجاد جاده‌های خاکی متعدد در طبیعت، معدن کاری بدون بازسازی و احیاء، رفت و آمد خارج از جاد ه‌ها در طبیعت به بهانه طبیعت گردی، آفرود دانست.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی همچنین گفت: شرایط غیر استاندارد محل‌های دفع پسماند در برخی از نقاط شهری و روستایی، عدم تفکیک زباله‌ها از مبداء، سوزاندن زباله‌ها، زباله گردی و پراکنش و رهاسازی زباله‌ها بویژه کیسه‌های پلاستیکی در طبیعت از جمله مشکلات و معضلات پسماند در استان است، اما معضل مهمتر واصلی استان در زمینه پسماند‌ها استفاده بیش از حد از کیسه‌های پلاستیکی و رها سازی آن‌ها در طبیعت است؛ با یک حساب سر انگشتی سالانه دویست میلیون کیسه پلاستیکی (اعم از مشما فریز و نایلون) در طبیعت رهاسازی شده و به بوته‌ها می‌چسبد و اگر برای این معضل چاره‌ای اندیشیده نشود به زودی در دریای کیسه‌های پلاستیکی غرق خواهیم شد.
حاتمی افزود:نظارت مستمر مراکز دفن زباله، پیگیری تهیه و تصویب طرح‌های جامع مدیریت پسماند شهرستان‌ها توسط شهرداری‌های استان و مکان یابی زباله گاه‌های روستایی خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری مراکز دفن شهری، نظارت بر مراکز تولید پسماند‌های پزشکی و پسماند‌های تولیدی بخش صنعت و کشاورزی استان از جمله اقدامات دیگر در حوزه پسماندهاست. وی با بیان اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی برای مقابله با این تهدید‌ها و معضلات محیط زیستی علی رغم بضاعت ناچیز تلاش‌های گسترده‌ای را انجام داده است گفت: طی یکسال تعداد ۸۱۵ فقره استعلام برای استقرار یا بهره برداری واحد‌های تولیدی و خدماتی را برای پیشگیری از تخریب و آلودگی بیشتر بررسی و اعلام نظر و هزار و ۱۴۰ فقره پایش از واحد‌های تولیدی و خدماتی مراکز دفن پسماند انجام و ۲۴۴ فقره اخطار آلایندگی را کرده است.

۱۵ واحد به عنوان صنایع آلاینده مشمول جریمه شده اند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان افزود: همچنین ۱۵ واحد به عنوان صنایع آلاینده مشمول پرداخت ۱ درصد فروش خود به عنوان جریمه به امور مالیاتی شده اند. حاتمی گفت:راهبری ۵ ایستگاه سنجش گردو غبار، نظارت بر آزمایشگاه‌های معتمد، نظارت بر مراکز معاینه فنی خودرو‌ها و پیگیری و نظارت بر اجرای قوانین هوای پاک، حفاظت خاک، پسماند‌ها و آیین نامه‌های آن‌ها از دیگر اقدامات محیط زیست استان برای پیشگیری از آلودگی محیط زیست در یکسال گذشته بوده است.
وی اجرای برنامه عمل مدیریت گونه‌های حیات وحش و حفاظت ویژه از گونه‌های در معرض خطر انقراض از قبیل یوز ایرانی، پیشگیری از وقوع و مقابله با شیوع احتمالی بیماری‌ها در حیات وحش، پایش مستمر زیستگاه‌های تحت مدیریت استان و تالابی بر اساس دستورالعمل ارسالی از سازمان، انجام برنامه سرشماری سالانه پستانداران، پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی، پرندگان خشکزی حائز اهمیت ملی و بین المللی و جمعیت زمستان گذران هوبره، انجام پروژه‌های مقابله با خشکسالی ۲۰ ساله در سطح استان، مدیریت مجوز‌های صید و شکار، مدیریت خسارات وارده توسط حیات وحش به باغات و مزارع و دام و صدور مجوز دفع جانوران آسیب رسان، ورود و خروج گونه‌های جانوری و گیاهی به طرق قانونی، مجوز ورود به مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی، صدور مجوز مراکز تکثیر و پرورش در اسارت و باغ پرندگان و مراکز نگهداری از حیوانات، جمع آوری، شناسایی و کد گذاری اجزای تنوع زیستی جهت نگهداری در بانک ژن سازمان را از دیگر افدامات این سازمان عنوان کرد.

تالاب کجی نمکزار زیستگاه‌های منحصر به فرد در استان

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تالاب کجی نمکزار نهبندان را یکی از زیستگاه‌های منحصر به فرد در استان خراسان جنوبی دانست و گفت:از آنجا که در فصل‌های پاییز و زمستان این تالاب دارای آب می‌باشد، به محل امنی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر و زمستان گذران تبدیل شده و همه ساله پذیرای حدود پنج هزار پرنده مهاجر و بعضاً کمیاب کشور است.
حاتمی گفت: هر ساله در راستای حفاظت و احیاء تالاب اعتباراتی مختص تالاب کجی اختصاص یافته و در سال ۱۴۰۰ نیز اعتباری معادل ۸۰۰ میلیون تومان در قالب طرح حفاظت و احیاء تالاب‌ها و رودخانه‌های در معرض خطر به استان خراسان جنوبی اختصاص یافته است. وی با اشاره به اقدامات حوزه یگان حفاظت و حقوقی گفت: دستگیری تعداد ۳۰۰ نفر متخلف شکارو صید، کشف تعداد ۳۱ قبضه سلاح غیر مجاز و برخورد با ۱۰۲ مورد حمل غیر مجاز سلاح شکاری، کشف تعداد ۴۶۸ حیوان شکار شده یا زنده گیری شده و تشکیل ۱۲۷ فقره پرونده در مراجع قضایی استان برای متخلفان شکارو صید از دیگر اقدامات محیط زیست برای حفظ تنوع زیستی استان از ابتدای سال ۱۴۰۰ بوده است.
مدیر کل حفاظت محیطزیست استان گفت: در این مدت در صورتجلسات و گزارش‌های اولیه مامورین محیط زیست مبلغ ۵میلیارد و ۸۷۵میلیون و ۶۰۰هزار تومان جرایم قانونی به عنوان ضرر و زیان شکارو صید به تخلفات مزبور تعلق گرفته که بخشی تایید و وصول شده و مابقی در دست پیگیری است.
حاتمی گفت: همچنین طی یکسال گذشته مبلغ ۶میلیارد و ۴۷۰میلیون تومان از اعتبارات ملی در حوزه‌های تنوع زیستی، گرد و غبار و تالاب برای ساخت آب انبار و تامین آب، مقابله با بیماری حیات وحش، واکاری و آبیاری نهالکاری‌ها در مناطق بیابانی، اجرای برنامه مدیریت زیست بومی تالاب کجی، آموزش عمومی محیط زیستی و تجهیز یگان حفاظت استان دریافت و جهت اجرا برنامه ریزی شده است.