مهدی آبادی – خراسان جنوبی با بیش از سیصد روز آفتابی در سال، از بهترین نقاط ایران برای تولید برق خورشیدی است. خورشیدی که در حاشیه کویر لوت می‌تابد، نه تمام می‌شود و نه هوایمان را آلوده می‌کند. اما تجربه این سال‌ها نشان داده که وجود خورشید فراوان، به خودی خود، به معنای برق ارزان و پایدار نیست. شکافی جدی میان ظرفیت بالقوه و دستاورد واقعی وجود دارد که نامش را می‌توان «ناترازی خورشیدی» گذاشت. ناترازی از جایی آغاز می‌شود که بیشترین تولید برق خورشیدی در ساعات روز اتفاق می‌افتد؛ همان زمانی که مصرف خانگی نسبتاً پایین است. در استان‌های دورافتاده مثل خراسان جنوبی، فاصله میان مراکز تولید و مصرف عمده زیاد است و انتقال برق هزینه‌بر؛ غروب که اوج مصرف آغاز می‌شود، تولید خورشیدی به صفر می‌رسد و مجبوریم جای خالی آن را با نیروگاه‌های حرارتی یا برق وارداتی پر کنیم. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری بزرگ‌مقیاس در نیروگاه‌های خورشیدی استان محدود مانده است. نرخ خرید تضمینی برق که باید سرمایه‌گذار را جذب کند، با واقعیت تورم و نرخ ارز همخوانی ندارد و همین، پروژه‌های بزرگ را به نیمه‌راه یا به نقاط دیگر کشور کشانده است. مشکل سوم، جانمایی نیروگاه‌هاست؛ برخی در محل‌هایی ساخته شده‌اند که به خطوط انتقال پرظرفیت دسترسی ندارند و در نتیجه حتی در پرنورترین روزهای سال، بخشی از تولید ناچار است خاموش شود. به این فهرست باید کیفیت پایین بعضی تجهیزات و نبود خدمات پس از فروش مطمئن را هم افزود؛ ایراداتی که در چند سال عملکرد یک نیروگاه، راندمانش را به حدی پایین می‌آورد که از نظر اقتصادی دیگر به‌صرفه نیست. برای کاهش این ناترازی‌ها، راه‌حل مطمئن، ترکیب انرژی خورشیدی با ذخیره‌سازی محلی است. ذخیره‌سازی یعنی برق خورشیدی را به جای تزریق فوری به شبکه، در همان محل تولید ذخیره کنیم و در زمان نیاز، به کار بگیریم. این کار با روش‌های مختلف ممکن است؛ باتری‌های لیتیوم‌یونی مقیاس صنعتی، با وجود قیمت بالا، در حال ارزان‌تر شدن هستند و می‌توانند برق روز را تا شب نگه دارند. در مناطق کوهستانی شرق استان، سیستم‌های پمپاژ و ذخیره آب می‌توانند انرژی روز را به شب منتقل کنند و فناوری ذخیره‌سازی حرارتی با نمک مذاب نیز از نمونه‌های موفق در کویرهای آمریکا و شمال آفریقاست که قابلیت اجرا در این استان را دارد. کلید موفقیت این مسیر، تقسیم نقش میان دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌هاست. دولت باید خرید برق را با نرخ واقعی و پرداخت به‌موقع تضمین کند. مهدی آبادی – خراسان جنوبی با بیش از سیصد روز آفتابی در سال، از بهترین نقاط ایران برای تولید برق خورشیدی است. خورشیدی که در حاشیه کویر لوت می‌تابد، نه تمام می‌شود و نه هوایمان را آلوده می‌کند. اما تجربه این سال‌ها نشان داده که وجود خورشید فراوان، به خودی خود، به معنای برق ارزان و پایدار نیست. شکافی جدی میان ظرفیت بالقوه و دستاورد واقعی وجود دارد که نامش را می‌توان «ناترازی خورشیدی» گذاشت. ناترازی از جایی آغاز می‌شود که بیشترین تولید برق خورشیدی در ساعات روز اتفاق می‌افتد؛ همان زمانی که مصرف خانگی نسبتاً پایین است. در استان‌های دورافتاده مثل خراسان جنوبی، فاصله میان مراکز تولید و مصرف عمده زیاد است و انتقال برق هزینه‌بر؛ غروب که اوج مصرف آغاز می‌شود، تولید خورشیدی به صفر می‌رسد و مجبوریم جای خالی آن را با نیروگاه‌های حرارتی یا برق وارداتی پر کنیم. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری بزرگ‌مقیاس در نیروگاه‌های خورشیدی استان محدود مانده است. نرخ خرید تضمینی برق که باید سرمایه‌گذار را جذب کند، با واقعیت تورم و نرخ ارز همخوانی ندارد و همین، پروژه‌های بزرگ را به نیمه‌راه یا به نقاط دیگر کشور کشانده است. مشکل سوم، جانمایی نیروگاه‌هاست؛ برخی در محل‌هایی ساخته شده‌اند که به خطوط انتقال پرظرفیت دسترسی ندارند و در نتیجه حتی در پرنورترین روزهای سال، بخشی از تولید ناچار است خاموش شود. به این فهرست باید کیفیت پایین بعضی تجهیزات و نبود خدمات پس از فروش مطمئن را هم افزود؛ ایراداتی که در چند سال عملکرد یک نیروگاه، راندمانش را به حدی پایین می‌آورد که از نظر اقتصادی دیگر به‌صرفه نیست. برای کاهش این ناترازی‌ها، راه‌حل مطمئن، ترکیب انرژی خورشیدی با ذخیره‌سازی محلی است. ذخیره‌سازی یعنی برق خورشیدی را به جای تزریق فوری به شبکه، در همان محل تولید ذخیره کنیم و در زمان نیاز، به کار بگیریم. این کار با روش‌های مختلف ممکن است؛ باتری‌های لیتیوم‌یونی مقیاس صنعتی، با وجود قیمت بالا، در حال ارزان‌تر شدن هستند و می‌توانند برق روز را تا شب نگه دارند. در مناطق کوهستانی شرق استان، سیستم‌های پمپاژ و ذخیره آب می‌توانند انرژی روز را به شب منتقل کنند و فناوری ذخیره‌سازی حرارتی با نمک مذاب نیز از نمونه‌های موفق در کویرهای آمریکا و شمال آفریقاست که قابلیت اجرا در این استان را دارد. کلید موفقیت این مسیر، تقسیم نقش میان دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌هاست. دولت باید خرید برق را با نرخ واقعی و پرداخت به‌موقع تضمین کند. (لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق 09155665782 ارسال بفرمایید)