هرم پور – حدود یک سال قبل، یعنی اواخر اردیبهشت سال ۹۸ ، فقط حدود ۱۱ درصد مردم ایران به این سؤال مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) که پرسیده بود «شما ترجیح می دهید پس انداز خود را چگونه مدیریت کنید؟» پاسخ داده بودند «برای اشتغال زایی و کار آفرینی». در همین زمان، یک و نیم درصد مردم، بورس را به عنوان انتخابشان معرفی کرده بودند، حدود ۲۵ درصد مردم تمایل داشتند که در بانک ها و حدود ۱۵ درصد هم در بخش زمین و مسکن و حدود ۱۰ درصد هم در حوزه طلا و سکه و بخشی هم در حوزه ارز و دلار اعلام تمایل به سرمایه گذاری کرده بودند، این در حالی بود که بر اساس همین نظرسنجی، حدود ۳۴ درصد مردم اعلام کرده بودند اصلاً پس اندازی ندارند! اینکه از هر ۱۰۰ نفر ایرانی، ۳۴ نفر هم وطن ما اعلام کند پس اندازی ندارد، دردآور است، اما از این بابت جای تعجب دارد که واقعاً آنقدر وضعیت اقتصادی کشور در این سالها دچار تورم و افت و خیزهای غیرقابل باور شده که به نظر می رسد درصد بیشتری از مردم (شاید حتی حدود دو برابر این میزان) هیچ توانی برای ذخیره سازی سرمایه هایشان نداشته باشند و آمار بدست آمده با رعایت حجب و حیای قناعت پیشگی مردم مطرح شده باشد. اما جدای از این نظر سنجی، کارشناسان چه پیشنهادی برای انجام بهترین سرمایه گذاری ها برای آن دسته از مردمی دارند که سرمایه های اندکی در اختیارشان هست و می خواهند جای امنی بسپارند و حلال و بی دغدغه، سودی بگیرند؟ برخی بازار مسکن را پیشنهاد می کنند، ولی به نظر می رسد برای مبالغ محدود، امکان سرمایه گذاری مناسب در شهرها و مناطق پر برخوردار وجود ندارد. نکته دیگر مشکل نقدشدگی است. نقدشدگی هم معضلی است که این روزهای در بازار مسکن وجود دارد و کمی به درازا می کشد؛ هر چند در دراز مدت این بازار می تواند رقیبی برای بورس باشد. بانک ها هم با توجه به اینکه تورم فعلی از سودهایی که آنها پرداخت می کنند، گاهی کمتر و گاهی بیشتر می شود ریسک بالایی دارد. بازر خودرو هم به همین منوال ریسک های خاص خودش را دارد، چون خودرو یک کالای مصرفی است و تلاطم بالایی را در همین یکی دوساله تجربه کرده است، لذا ریسک بالایی دارد. سرمایه گذاری در بازار سکه هم یکی از پیشنهادات است ولی همراه با بازار ارز به شدت دچار نوسانات مختلف بوده است. سرمایه گذاری در تعاونی ها، کارهای خدماتی و گردشگری و بومگردی و حتی کشاورزی و پرورش گل و گیاه هم پیشنهادهای خیلی خوبی است. اما همه باید بپذیریم که با توجه به شرایط کشور، الگوهای سرمایه گذاری طی یکی دو سال اخیر دچار تغییر شدید شده اند. مثلاً ارزش طلا کاهش پیدا کرده و ارز هم با توجه به تلاش برای تعدیل نرخش از سوی دولت، دیگر چندان سودی نمی دهد. اما بورس خیلی می تواند مفید باشد. این روزها هم به ویژه با آغاز عرضه های اولیه مهمی مثل «شستا» و سودآوری های بالای بورس در ماهها و سالهای اخیر، شاید تنها بازار برای سرمایه مردم نباشد اما یکی از بهترین بازارها در شرایط فعلی کشور است؛ به طوری که حتی برخی از سهام در ماههای گذشته بیش از «هزار درصد» سود داشته اند! یعنی بیش از ده برابر سود عاید صاحبش کرده اند! این خبرها باعث شده اکثر کارگزاری های بورس در شهری مثل بیرجند به شدت شلوغ و مملو از افرادی باشد که این روزها با عجله و شوق فراوان به دنبال گرفتن یک کد بورسی هستند. احساس می کنم آنقدر تب بورس همه جا را گرفته که صحبت از آن چندان فایده ای ندارد، امروز هر کسی به اندازه خودش یک صاحب نظر بالقوه و یک جلوبرنده ی بالفعل در بازار بورس است، اما باز هم بیان چند نکته خالی از لطف نیست؛
۱ – یکی از بهترین محل های سرمایه گذاری برای مردم با کمترین سرمایه، بورس است. چون هم سود مناسب دارد و هم از شفافیت و امنیت سرمایه گذاری خوبی برخوردار است. هم پول حلالی را به جیب شما می آورد و هم در حوزه توسعه و پیشرفت کشور اثر گذاری مستقیم و غیرمستقیم دارد.به شرط آنکه به قوانین علمی و روانی بورس حتماٌ احترام بگذاریم.
۲ – ریسک پذیری و دانش، دو عامل مهم در تعیین موفقیت در بازار بورس هستند. حتماً عزیزانی که در این زمینه وارد کار شده اند و در حال اخذ کدهای بورسی هستند یا کد گرفته اند، یک مشاور خوب هم در کنارشان داشته باشند و یا سعی کنند آموزش های اولیه را ببینند و بازار بورس را به درستی بفهمند، یا مطالعاتی برای کسب آگاهی لازم داشته باشند، و در ضمن، صبور باشند و عجله هم نکنند تا خدای ناکرده دچار ضرر و زیان و پشیمانی نشوند.
۳ – در چشم انداز بورس در سال جاری نگرانی هایی وجود دارد؛ از جمله اینکه با بحث ویروس کرونا نشانه هایی از رکود در بازار جهانی، عدم رشد دلار متناسب با برآوردها و ناهماهنگی شاخص قیمت ها با انتظارات تورمی مشاهده می شود. لذا شاید آینده بازار بورس چیزی متفاوت از یکی دوسال گذشته اش باشد. پس حتماً سرمایه گذاران، تحلیل و بررسی بیشتری در زمینه انتخاب گزینه های سرمایه گذاری در بورس و نوع سهامی که می خواهند خریداری کنند، داشته باشند.
۴ – بورس بازان هم استانی ما نیم نگاهی هم به کارخانجات و عرضه کنندگان «بومی» بورس داشته باشند. یکی از مؤلفه های مهم زمینه ساز توسعه استان همین مشارکت مردم در حوزه توسعه است که می تواند با حمایت از برخی کارخانجات مهم صنعتی استان ، بسیار هم مفید باشد.
۵ – نهایتاٌ یک توصیه مهم دیگر و آنهم اینکه همه ی سرمایه هایتان را در بورس سرمایه گذاری نکنید. حتی یک بخش یا یک چندم از آن هم می تواند مفید، سود آور و رفع کننده نگرانی هایتان از آینده و زندگی باشد. خلاصه اینکه بورس این روزها عسل شیرین و گوارایی شده است که عموماً به مذاق هر کسی خوش می نشنید، اما اگر در انتخاب این عسل شیرین دقت نشود و یا قرار باشد بیش از ظرفیت به کام کسی ریخته شود، قطعاً نه تنها سودو فایده ای نخواهد داشت بلکه زهری خواهد بود که ضرر خواهد رساند و پشیمانی های دلسرد کننده به دنبال خواهد داشت. همه به ویژه کم تجربه های بازار بورس دقت بیشتری بکنند و مسؤولان هم در مقابل این حجم بی نظیر از استقبال ، احساس مسؤولیت بیشتری در حوزه آگاهی بخشی و هشداردهی و آموزش و نظارت داشته باشند تا در صورت ایجاد مشکل، در سالهای آینده با موجی از نارضایتی های تداوم دار اجتماعی و امنیتی، و طوفانی از ورشکستگی های پیاپی اقتصادی مواجه نشویم.
(لطفا نظر و پیشنهاد خود در رابطه با یادداشت های روزنامه را به شماره ۰۹۳۰۴۹۴۳۸۳۱ ارسال فرمایید)