کاری- شهریور از بهترین ماههای سفر به روستایی زیبای افین است. روستایی که به بهشت زرشک ایران معروف شده است. در واقع چیزی که باعث شهرت و محبوبیت روستای افین در میان مردم شده است، مزارع زرشک و خانه های قدیمی که هنوز هم بافت تاریخی شان حفظ شده می باشد. روستای افین یک ترکیب بسیار زیبا از همزیستی طبیعت و انسان را پدید آورده و جالب است بدانید که در سال ۱۳۸۴ توانست رتبه پنجمین روستای گردشگری استان خراسان را به خود اختصاص داده است.این محصول ارزشمند و پرخاصیت اکنون سبب اشتغال زایی در روستای افین شده و بسیاری از اهالی و ساکنین آن مشغول به تولید زرشک می باشند. از دیگر محصولات معروفی که مردم این روستا از طریق آنها به درآمد و اشتغال زایی رسیده اند عبارت اند از عناب، زعفران، انار و انواع میوه جات می باشد. در یک روز بازدید یک روزه از این روستای زیبای گردشگری خراسان جنوبی همراه ما باشید.

چشم انداز باغ های پرشکوه
زرشک افین

صبح زود یک روز از شهریورماه مسیر بسیار زیبا و کمی پیچ در پیچ و باغ های پرشکوه زرشک در مسیر زیرکوه را طی می کنیم و به روستای افین می رسیم. مدیر اقامتگاه زرشکده افین (اقامتگاه زنده یاد حاج آقا محمد چاپاری) به استقبال ما می آید و در اقامتگاه اسکان سنتی آنها اسکان می شویم. اقامتگاهی به سبک سنتی که شما را به یاد خانه های پدر و مادر بزرگ ها با پرده های سوزن دوزی شده و لوازم قدیمی می اندازد.
مدیراقامتگاه زرشکده افین با اشاره به اینکه از مهمترین دلیلی که یاقوت ‌سرخ یعنی همان زرشک معروف و خوش طعم در آن به خوبی رشد می کند به خاطر آب و هوای سرد و معتدل است، ادامه داد: به طور کلی آب و هوای افین برخلاف سایر مناطق اطراف آن بسیار با طراوت اما در عین حال خشک و نیمه خشک است.
چاپاری که کارشناسی تاریخ نیز دارد عنوان کرد: بر اساس تحقیقات باستان شناسی و تاریخ های به جای مانده باستان شناسان روستای افین را این‌ گونه توصیف می ‌کنند، که افین در گذشته یک شهر بسیار بزرگ با مردمانی با فرهنگ بوده که همگی از لحاظ مالی بسیار مرفه بودند.مدیر اقامتگاه زرشکده افین با بیان اینکه به دلیل زلزله شدید سال ۱۳۷۳ بسیاری از خانه ها و مزارع افین نابود شد، افزود: پس از آن مسئولان قاین تصمیم گرفتن یک شهرک کوچک جدید در ضلع شمالی آن یعنی بافت قدیمی افین احداث کنند.

هارمونی رنگ‌ها در طبیعت افین

قدم‌ زدن در میان درختچه‌های زرشک، گوشنوازی صدای نهری که از میان مزارع می‌گذرد و هم‌کلام شدن با کشاورزان زحمتکشی که در جدال با تیغ و خار، برکت می‌چینند، حس ناب زندگی را از سفر به افین به ارمغان دارد. مدیر اقامتگاه زرشکده افین با اشاره به اینکه وجود درختان زرشک با رنگ‌های متنوع سبز در اوایل بهار، زرد هنگام گل‌دهی و قرمز موقع رسیدن میوه (پاییز) نشانه‌ای از هنر خداوند زمین و آسمان‌ها در خلقت زیبایی‌ها است، ادامه داد: و در منابع تاریخی آمده که اولین کشت و تولید زرشک بی‌دانه جهان در روستای افین بنیان گذاشته شده و قدمت تاریخی دارد. وی یادآور شد: کشاورزان خراسان جنوبی از نیمه دوم مهر تا اواخر آبان به برداشت محصول زرشک در روستای افین مشغولند.

مسجد جامع افین
ثبت ملی شده است

از دیگر اماکن تاریخی و مشهوری که اتفاقاً به ثبت ملی هم رسیده است مسجد جامع افین می باشد. معماری این بنای ماندگار بسیار منحصر به فرد و در نوع خود زیباست، این مسجد یادگاری از دوران سلجوقی است البته بنای فعلی آن بسیار تخریب شده و تنها چیزی که از آن به جای مانده چند دیوار، یک گلدسته و یک ایوان است .چاپاری با بیان اینکه برخی هم بر این اعتقادند که مسجد جامع افین در سده سوم و چهارم هجری قمری ساخته شده است، ادامه داد: با این که اکنون این مسجد خرابه بیش نیست اما هنوز هم زیبایی های خاص خودش را دارد.
وی با اشاره به اینکه سرتاسر ایوان را با خط زیبا و خوش از سوره نون و القلم حکاکی کردند خاطر نشان کرد: از قسمت های قابل توجه این مسجد محراب آن است که در کنار ایوان قرار گرفته و با گچ بری خطوط مناقشه هندسی تزیین شده بر روی آن نام هایی به اسم جلال ا… و حدیثی از پیامبر اکرم (ص) نیز هک شده است.

قلعه افین یادگار دوران اسماعیلیان

قلعه افین یادگار دوران اسماعیلیان در بافت تاریخی روستا واقع شده و نقشه آن به شکل دایره ای و یک سردر ورودی بزرگ از جنس سنگ است. چاپاری با اشاره به اینکه قلعه افین دارای دو درب خروجی بوده که اگر موقعیت اضطراری پیش بیاید از این دو در عبور و مرور می کردند، افزود: جالب است بدانید که در این قلعه هم مسجد و هم مدرسه ای وجود دارد که به شیوه سنتی و با استفاده از مصالحی همچون سنگ و گل ساخته شده اند. این کارشناس تاریخ با بیان اینکه سقف تمام این بنا از جنس چوب بوده و با گز پوشیده شده و چشم اندازی بسیار زیبا به محیط بخشیده است ادامه داد: همچنین وجود دالان‌های پوشیده و چند طبقه‌ای بودن خانه‌ها از جمله زیبایی‌های این منازل قدیمی است که در حال حاضر خالی از سکنه بوده و نیاز به مرمت و بازسازی دارد .

افین در کذشته ۵ آسیاب
داشته است

افین در گذشته ۵ آسیاب آبی داشته که امروزه فقط یکی از بناها سالم مانده و از سایر آسیاب ها خرابه هایی باقی مانده است . آسیاب اصلی افین که در ورودی روستا قرار گرفته در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده و معماری بنا به این شکل است که دو فضای گنبدی شکل دارد و توسط یک راهرو به هم متصل می شوند . مدیر اقامتگاه زرشکده افین با بیان اینکه در اتاق ورودی سکوها مجزا است که برای قراردادن کیسه های غلات(مثل گندم، جو و ارزن) برای راحتی حمل و نقل آن ها وجود دارد، ادامه داد: در قسمت انتهایی اتاق، سنگ آسیاب قرار دارد که سنگ بالایی چند سانتی متر از سنگ زیرین کوچک تر است که قطر سنگ یک متر و ۲۵ سانتی متر ضخامت دارد . چاپاری یادآور شد: وسط سنگ سوراخی به قطر ۱۰ سانتی متر وجود دارد که محل ریختن غلات بوده است در بازدید از موزه این روستا چاپاری خاطر نشان کرد: وجود آثار تاریخی و فرهنگی در افین شهرستان زیرکوه آن را به یکی از هفت روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی تبدیل کرد و نمایشگاهی از آثار دایر و مورد بازدید مسافران و گردشگران قرار می گیرد.

شالوده مسجد افین مربوط به
سده های سوم و چهارم هجری

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زیرکوه در خصوص فضاهای مسجد تاریخی افین گفت: از عمده فضاهای معماری این بنا، ایوان، دو شبستان زمستانی، گنبدخانه و شبستان‌های تابستانی طرفین ایوان است و ظاهراً در گذشته طاق‌نماهایی در صحن مسجد وجود داشته که اکنون اثری از آن ها به چشم نمی خورد. حبیبی با اشاره به اینکه به نظر کارشناسان احتمالاً شالوده و بنیان اولیه‌ی بنا در سده‌های سوم و چهارم هجری شکل گرفته‌است، یادآور شد: ولی بنای کنونی ویژگی های معماری دوره‌ی سلجوقی را دارا است.

۲۵ هزار گردشگر سالانه
میهمان مسجد افین

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زیرکوه در خصوص تعمیرات و بازسازی مسجد افین با اشاره به اینکه در این مسجد از سال های قبل از تقسیم استان و ارتقای شهرستان در این زمینه اقدامات مختلفی انجام شده است، افزود: درحال حاضر اقدامات مرمتی فراوانی شده که شامل مطالعات، استحکام بخشی دیواره ها، اجرای گنبدها، آجر، فرش سقف و ایوان ها، محوطه سازی است. حبیبی با بیان اینکه در مورد آمار گردشگران اطلاعات دقیقی در دست نیست اما چون افین یکی از مناطق گردشگری شهرستان و روستای هدف گردشگری بوده اگر سال های بیماری کرونا را محاسبه نکنیم حدودا می توان عدد ۲۵ هزار بازدیدکننده را ذکر کرد.

گنبد اصلی مسجد افین
نیازمند بازسازی

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زیرکوه در خصوص کمبودها و مشکلات این نگین کویر خاطرنشان کرد: گنبد بزرگ و اصلی مسجد تاریخی افین نیازمند جذب اعتبارات برای بازسازی و ترمیم است.وی با اشاره به اینکه حفظ آثار از جمله مساجد تاریخی از مهم ترین وظایف است، تاکید کرد: چرا که قدمت و اصالت ما را نشان می دهند و امیدواریم با کمک مسئولان استان نگذاریم این اثر تاریخی زیبا به مرور زمان از بین برود. حبیبی عنوان کرد: اعتبارات تخصیص داده شده برای بازسازی گنبد تنها می تواند به عنوان یک مُسکن درد عمل کند چرا که نیازمند اعتبارات بسیاری در این زمینه هستیم.

حوض انبار‌های تاریخی
روستای افین مرمت شد

سال گذشته نیز حوض انبار‌های تاریخی روستای افین شهرستان زیرکوه مرمت و بازسازی شد. کارشناس ارشد مرمت بنا‌های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و دستی استان در این زمینه عنوان کرد: یکی از دلایل مرمت این حوض انبار‌ها ذخیره آب برای استفاده از آن در فضای سبز روستا است. بزرگمهر با اشاره به این که بخشی از آب قنوات روستای افین بر این حوض انبار‌ها وقف است، افزود: با همکاری دهیاری و شورای اسلامی روستا این حوض انبار‌ها احیا شده و از آن‌ها علاوه بر جنبه گردشگری برای آبیاری فضا‌های سبز عمومی روستا استفاده می‌شود.وی گفت: در کنار مسجد جامع افین که بنا به اطلاعات موجود سابقه تاریخی آن به دوره تیموریان می‌رسد حوض انبار دیگری ساخته شده است.