رجب زاده – کشور ایران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی غیر نفتی، ۳۷ بیلیون تن ذخایر کشف شده و ۵۷ بیلیون تن ذخایر بالقوه در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی‌های معدنی به حساب می‌آید.ارزش ذخایر معدنی ایران براساس برآوردهای اولیه ۸۰۰ میلیارد دلار است که با اکتشاف های جدید این رقم تا هزار و ۴۰۰ میلیارد دلار برآورد می شود. دیاری با برخورداری از چنین ثروتی نباید به منابع نفتی متکی باشد و نباید اقتصادی بیمار را تحمل کند همانطور که وضعیت اقتصادی در کشورهای ردیف اول برخورداری از منابع معدنی چون چین ، کانادا و روسیه قابل اتکا است و چارچوب ثبات، زندگی را برای ساکنان این کشورها آسان تر کرده است. سیاستگذاری برای توسعه زنجیره ارزش محصولات معدنی و فلزی براساس راهبردهای کلان، ظرفیت‌ها و نیازهای هر کشور انجام می‌شود. کشورهایی که به دنبال توسعه محصولات با ارزش افزوده بالا و فناوری‌های پیشرفته هستند، با وضع عوارض و مالیات، جذابیت صادرات مواد خام و نیمه خام را کاهش داده و سیاست‌های حمایتی خود را به توسعه حلقه‌های تولید محصولات با ارزش افزوده بالا، رقابت‌پذیر و فناورانه متمرکز می‌کنند. با توجه به اینکه خام فروشی مواد معدنی بدون انجام هیچ فرآوری بر روی آن، فروش ثروت‌های ملی به شمار می‌آید، مقامات ارشد وزارت صمت همواره اعلام کرده اند که سیاست‌های کلی دولت و کشور جلوگیری از خام فروشی در همه عرصه‌ها بوده و از سوی دیگر یکی از طرح‌های اقتصاد مقاومتی طرح ایجاد توازن در زنجیره برخی مواد معدنی تا مقاطع و محصولات است.اما این اعلام ها فقط در حد حرف باقی مانده و درکمتر شرایطی شاهد تکمیل این زنجیره و حتی طی مراحل دیگر جز استخراج هستیم. نقاط مختلف این کشور زر خیر معادت ارزشمندی نهفته است که ساکنانش زندگی با محرومیت را بر گنج معادن سپری می کنند.
خراسان جنوبی جزو این مناطق است؛ یکی ‌ از مهم‌ترین استان‌های معدنی کشور از نظر تنوع و میزان ذخایر معدنی که دهه هاست شاهد خام فروشی ثروتش است. استانی با بیش از ۷/۳ میلیارد تن ذخیره قطعی شناسایی شده ، با حسرت بر گنجی می نگرد که از قلبش بیرون می آید و بدون تلاشی برای دستیابی به ارزش افزوده به دیگر کشورها صادر ودر حالی به کام دیگران می شود که نامی هم از سرزمین استخراج بر این گنج نمی ماند.
سال هاست جملات تاکیدی از تریبون های مختلف از زبان وزیر گرفته تا استاندار و مدیرکل درباره نباید های خام فروشی می شنویم . اما فقط می شنویم و می خوانیم و اقدام قابل قبولی برای پایان یا حتی کاهش این معضل نمی بینیم. دیروز در مطلبی به نقل از استاندار درباره توافقاتی برای جلوگیری از خام فروشی معادن استان خواندم. در این مطلب نکته ای بود که این سال ها کمتر بدان اشاره شده بود ؛ تامین برق معادن، زیرساختی که به نظر استاندار از عوامل خام فروشی معادن استان محسوب می شود. زیرساختی که گویی در تمام این سال ها برای کسی مهم نبوده که باشد یا نباشد. به همین دلیل شاید به چرایی خام فروشی معادن استان هم آن طور که باید پرداخته نشده تا دست کم زیر ساختی چون برق تامین شود . در حالی که خراسان جنوبی در توزیع برق موفقیت های چشمگیری داشته و در صف استان های صادر کننده این انرژی قرار دارد اما مسئولان مرتبط در حوزه معدن از این ظرفیت آن طور که باید بهره نبرده اند. اینگونه است که استخراج ثروت معدنی خام تنها جاذبه سرمایه گذاری می شود که هیچ حمایتی برای ایجاد ارزش افزود ه نمی بیند. بررسی چراها در حل مسائل و هدایت رویه ها به مسیر درست اهمیتی ویژه دارد و البته تا مسئله ای برای ما مهم نباشد درباره چرایی بروز آن کنکاش نمی کنیم. تامین برق ، راه حل اول استاندار در مقابل پرسشگری و آسیب شناسی در حوزه خام فروشی معادن در استان است راه حلی که باید زودتر از این ها در استان عملی می شد. اما برخی مسئولان فقط در یک دور تکرار به چرخه مدیریت این حوزه وارد می شدند و مدتی پشت میزی می نشستند و مدتی بعد در جایگاهی دیگرهمین نوع بودن را تکرار می کردند. شاید دری به تخته ای بخورد و مسئولی مسئول پیدا شود و کارها را پی گیری کند و آن ها هم از قبل قدرت و توانایی او نامی و گزارش عملکرد پر و پیمانی برای خود ردیف کنند. دست کم این امید وجود دارد با ایجاد زیر ساخت های اینچنینی ، اینده حوزه معدن خراسان جنوبی تا حدی به ثبات برسد و توانایی عمل این روزها ، سال های دورتر را بیمه کند.