هرم پور – در روزهای اخیر احتمالاً شما هم یا برخی از تابلوها و بنرهای پرحاشیه ی نصب شده با شعارها و محتوای نه چندان شایسته ی فرهنگ مردم عزیز ما در برخی نقاط شهر بیرجند را دیده اید و یا از طریق فضای مجازی، تصاویر آنها را در بیرجند و سایر نقاط کشور مشاهده و برخی نقدها بر آنها را مطالعه فرموده اید. من خودم با دیدن برخی از این تصاویر و متن ها قدری شرمنده ی فرهنگ مردم عزیز شدم و احساس کردم علیرغم نیت خیری که متولیان امر داشته اند، اما می شد خیلی مناسب تر، بهتر و شایسته تر از این، مفهوم مد نظر را به مردم و همشهریان عزیز رساند و جدای از برخی کنایه های عجیب و غریب که برداشت های گاه مبتذلی را هم به ذهن متبادر می کند، مطلوب تر اقدام کرد. همه ی حرف دست اندرکاران تهیه این بنرها یک چیز است: «برای افزایش جمعیت اقدام کنید». این روزها در این فکر بودم که چیزی بنویسم و نقدی وارد کنم تا اینکه چند روز پیش شنیدم همکاران عزیز و پرتلاش معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان، گزارش بسیار جالبی تحت عنوان «سیمای جمعیت استان خراسان جنوبی در افق ۱۴۱۵» را منتشر کرده اند. مطالعه اش کردم و چون بسیار جالب و جامع بود، بخش هایی از آن را اینجا تقدیم حضورتان می کنم و در آخر، سه جمله تأکیدی به آن اضافه خواهم کرد: می دانید که بر اساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ ، جمعیت استان ما ۷۶۸۸۹۸ نفر بوده و ما بیست و هشتمین استان کشور از نظر جمعیت بوده ایم. نرخ رشد جمعیت در کشور معادل ۱.۲۴ درصد و در استان ما ۰.۹۸ درصد است و بر این اساس ما در رتبه ی نوزدهم قرار داریم. این رتبه در مقایسه با سال ۱۳۹۰ معادل ۰.۱۶ درصد افزایش داشته است. مرکز آمار ایران با استفاده از یک روش ترکیبی به نام «اسپکتروم۴» جمعیت استان ما و سایر مناطق کشور را برای سالهای آتی پیش بینی کرده است. بر این اساس مثلاً در حالیکه احتمالاً بر مبنای این پیش بینی ما در سال ۱۴۰۰ جمعیتی معادل ۸۱۸ هزار نفر داشته ایم، در سال ۱۴۱۵ این جمعیت به ۹۳۸ هزار نفر خواهد رسید. اما سهم جمعیت استان ما در سال ۱۳۸۵ معادل یک درصد از جمعیت کشور بوده که این سهم در سال ۱۳۹۰ به ۰.۹۷ درصد و در سال ۱۳۹۵ به ۰.۹۶ درصد کاهش یافته است. این را هم بدانیم بد نیست که نسبت جوانی جمعیت استان ما که در سال ۱۳۷۵ معادل ۴۰.۳ درصد بوده، در سال ۱۳۸۵ به ۲۸.۶ درصد ، در سال ۱۳۹۰ به ۲۷.۶ درصد و در سال ۱۳۹۵ به ۲۸.۳ درصد رسیده است. همینطور نسبت جمعیت سالمند استان ما که در سال ۱۳۷۵ معادل ۶.۱ درصد بوده، در سال ۱۳۸۵ به ۷ درصد، در سال ۱۳۹۰ به ۷.۳ درصد و در سال ۱۳۹۵ به ۶.۹ درصد رسیده است. یعنی نمودارها از کاهش جمعیت جوان ما و میل کردن جمعیت استان به سوی پیری نشانه می دهند. نرخ امید به زندگی اما که در سال ۱۳۸۵ در استان ما برای مردان ۶۸ سال و برای زنان ۷۰ سال بوده، در سال ۱۳۹۹ برای مردان به ۷۱.۴ درصد و برای زنان به ۷۴.۵ درصد رسیده است. اجازه بفرمایید مطالب را کوتاه و با یک موضوع مهم به پایان ببرم. این روزها کلید واژه ای به نام پنجره ی جمعیتی را زیاد شنیده اید. پنجره جمعیتی، دوره زمانی نسبتاً کوتاهی از تحولات جمعیتی یک کشور است که در آن نسبت جمعیت سنین فعال به حداکثر خود می رسد و نوعی ساختار مطلوب برای شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی مهیا می شود. به طوری که جهش اقتصادی برخی کشورهای آسیای شرقی مثل ژاپن، چین، کره جنوبی، اندونزی و مالزی، بیش از هر عاملی مرهون استفاده از فرصت پنجره جمعیتی بوده است. سازمان ملل پیش بینی می کند پنجره جمعیتی ایران از سال ۱۳۸۵ شروع شود و چهار دهه یعنی تا سال ۱۴۲۵ ادامه داشته باشد و بین سالهای ۱۴۲۵ تا ۱۴۳۰ با افزایش جمعیت سالمند به تدریج بسته خواهد شد. در خراسان جنوبی این فرصت طلایی از سال ۱۳۹۰ آغاز شده و تا سال ۱۴۱۵ ادامه خواهد داشت. اما چند نکته ی مهم: ۱ – هیچ عاملی مثل عوامل اقتصادی در تمایل یا کاهش میل خانواده ها به افزایش جمعیت اثرگذار نیستند. اگر متولیان امر در استان و کشور ما به ازای هر اقدام فرهنگی و محتوایی برای تشویق به افزایش جمعیت(البته نه با این ادبیات مبتذل)، صد اقدام اقتصادی برای کاهش مشکلات مردم و باز شدن تنگناهای اقتصادی آنها انجام دهند، خود به خود میل به افزایش تعداد فرزندان در خانواده ها بیشتر خواهد شد. ترس فعلی مردم، جدای از مباحث فرهنگی و اعتقادی، حقیقتاً ترسی واقع بینانه و قابل درک است که می باید با حل مشکلات اقتصادی مردم، رفع شود. ۲ – فرصت طلایی پیش روی استان، فرصتی مغتنم است. این فرصت نه در استان ما، بلکه در همه جای کشور، نیازمند مدیران قوی و مدیریت قوی است. متأسفانه ما چه در استان و چه در کشور، نشان داده ایم که استاد از دست دادن فرصت های طلایی، و استاد تبدیل فرصت ها به آسیب ها و تهدیدها هستیم. اگر این پنجره ی طلایی گشوده شده را برای وزیدن نسیم توسعه باز نکنیم و قدر نشناسیم، قطعاً از مدخل آن، باید شاهد وزش توفان های خانه برانداز باشیم. ۳ – اگر قرار است مردم را به چیزی تشویق کنیم، همیشه یادمان باشد که اولویت با توجیه و تشویق بر اساس منطق و اقناع است، کار فرهنگی و محتوایی، آن هم با رعایت ادب و نزاکت و احترام جامعه به جای خود، استفاده از آمار و مستندات آماری به جای خود، زمینه سازی های اقتصادی هم به جای خود.
(لطفاً نظرات و پیشنهادات خود درباره این سرمقاله را از طریق ۰۹۳۰۴۹۴۳۸۳۱ یا صفحه اینستاگرامی @s.hossein.harampoor.m  اعلام یا ارسال بفرمایید)